Pokojowa Nagroda Nobla: Trump, Nawalna, a może NATO?

Zdjęcie: https://euractiv.pl/section/polityka-zagraniczna-ue/news/pokojowa-nagroda-nobla-trump-nawalna-a-moze-nato/

Dzisiaj Norweski Komitet Noblowski ma ogłosić tegorocznego laureata Pokojowej Nagrody Nobla. Marzy o niej Donald Trump, ale wśród faworytów są m.in. Reporterzy bez Granic i wdowa po Aleksieju Nawalnym.

W przeszłości Pokojową Nagrodę Nobla otrzymywały takie postaci jak Theodore Roosevelt, Thomas Woodrow Wilson, Martin Luther King, Matka Teresa z Kalkuty, Lech Wałęsa, Nelson Mandela, Józef Rotblat, Kofi Annan, Jimmy Carter czy Barack Obama. W ich ślady chciałby pójść Donald Trump.

Donald Trump nie ukrywa, iż marzy o pokojowym Noblu, aby ugruntować swoją spuściznę jako prezydenta Stanów Zjednoczonych. Obawia się jednak, iż może jej nie dostać, choć jego zdaniem powinien.

– Nigdy nie dadzą mi Nobla. Szkoda. Zasługuję na nią, ale nigdy mi go nie dadzą – powiedział Trump podczas lutowego spotkania w Białym Domu z premierem Izraela Benjaminem Netanjahu.

Desperacja amerykańskiego prezydenta jest na tyle duża, iż w lipcu miał zadzwonić do byłego szefa NATO, a w tej chwili norweskiego ministra finansów Jensa Stoltenberga z prośbą, aby ten nominował go do Nagrody Nobla.

Norweg nie ujawnił, co odpowiedział prezydentowi USA. choćby gdyby jednak uległ jego prośbie, to mógłby nominować Trumpa najwcześniej do przyszłorocznej nagrody. Termin zgłaszania nominacji na ten rok upłynął bowiem 31 stycznia – zaledwie 11 dni po zaprzysiężeniu Trumpa.

Stoltenberg też zresztą (i to nie pierwszy raz) jest nominowany do Nagrody Nobla, choć Norweski Komitet Noblowski z obawy przed oskarżeniem o stronniczość może nie chcieć wybrać do nagrody urzędującego ministra własnego kraju.

Rzecznik brytyjskiej agencji bukmacherskiej powiedział „Newsweekowi”, iż z kolei szanse Trumpa na zdobycie nagrody znacznie wzrosły w ostatnich godzinach, a to ze względu na działania, które doprowadziły do ogłoszenia pierwszej fazy porozumienia o zawieszeniu broni, kończącego trwającą dwa lata wojnę między Izraelem a Hamasem.

Trump jest na szczycie list bukmacherów, ale na tych zwykle najwyższe pozycje zajmują najpopularniejsze postaci. Tymczasem Norweski Komitet Noblowski lubi zaskakiwać i wręczać Nobla nieoczywistym kandydatom.

Julia Nawalna, a może NATO?

Drugą najczęściej wymienianą osobą w kontekście tegorocznej Nagrody Nobla jest Julia Nawalna, wdowa po zmarłym w ubiegłym roku w kolonii karnej na Syberii w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach liderze rosyjskiej opozycji Aleksieju Nawalnym.

Nawalna kontynuuje działalność męża. W czerwcu we współpracy z Reporterami bez Granic powołała do życia nową stację telewizyjną Rossija Buduszczewo (ros. „Rosja Przyszłości”), która ma na celu walkę z kremlowską propagandą. Wręczenie jej Nagrody Nobla mogłoby zwrócić uwagę na ucisk społeczeństwa obywatelskiego w Rosji, zwłaszcza po inwazji Moskwy na Ukrainę, wskazuje France24.

Byłby to też istotny krok z punktu widzenia równości płci. Wśród dziesięciorga noblistów ogłoszonych dotychczas w tegorocznym tygodniu noblowskim jest bowiem tylko jedna kobieta – Mary Brunkow, która otrzymała nagrodę w dziedzinie medycyny. Nawalna byłaby zatem następną.

Wysoko w zestawieniach bukmacherów znajduje się też Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego. Norweski Komitet Noblowski może być teraz bardziej skłonny wręczyć nagrodę NATO, niż wtedy, gdy na czele Sojuszu stał Norweg – uniknąłby bowiem zarzutów, iż robi to tylko dlatego.

Z drugiej jednak strony, jak podkreśla France24, przyznanie nagrody Sojuszowi Północnoatlantyckiemu (niezależnie od tego, kto w tej chwili jest jego szefem) mogłoby narazić Komitet na oskarżenia o nadmierne zorientowanie na Zachód.

Elon Musk lub Taylor Swift noblistami?

Niezmiennie od 2022 r. w zestawieniach bukmacherskich wysoko plasuje się też prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Spośród organizacji największe szanse mają natomiast lokalne sudańskie inicjatywy znane jako Emergency Response Rooms (ERR).

Wśród faworytów są też wspomniani Reporterzy bez Granic. Przyznanie im nagrody byłoby ważnym sygnałem, iż Norweski Komitet Noblowski broni wolności mediów, zagrożonej bądź wręcz nieistniejącej w wielu krajach świata.

Nawalna nie jest jedyną kobietą, którą wymienia się w gronie faworytów do tegorocznego Nobla. Mówi się też o Mahrang Baloch, 30-letniej pakistańskiej działaczce na rzecz praw człowieka, która od lat potępia porwania i pozasądowe egzekucje członków mniejszości etnicznej Balochów w prowincji Beludżystan.

Od marca przebywa ona w więzieniu w Quetta, stolicy prowincji Beludżystan. Oskarżona jest przez władze o terroryzm, podżeganie do buntu i morderstwo.

Inną działaczką, której szanse również ocenia się wysoko, Chow Hang-tung, jedna z czołowych przeciwniczek chińskich władz w Hongkongu. Była wiceprzewodniczącą grupy Hong Kong Alliance, która organizowała coroczne czuwania upamiętniające masakrę na placu Tiananmen w 1989 roku. W 2021 r. grupa ogłosiła rozwiązanie w obliczu presji ze strony Pekinu.

Chow wielokrotnie aresztowano, ostatnio w maju 2024 r. za rzekome publikowanie podżegających wpisów w mediach społecznościowych. Zgodnie z nową ustawą o bezpieczeństwie narodowym, jeżeli zostanie uznana winną „podżegania do obalenia władzy państwowej”, grozi jej do 10 lat więzienia.

Na listach faworytów wspomina się także o Międzynarodowym Trybunale Karnym, powstałej w 2015 r. i liczącej ponad 5 tys. członków izraelsko-palestyńskiej organizacji na rzecz pokoju Standing Together, a także premier Kataru Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani, jakkolwiek kontrowersyjny byłby to wybór.

Wśród faworytów bukmacherów są też natomiast ONZ i sekretarz generalny tej organizacji António Guterres, Swiatłana Cichanouska, rosyjski aktywista Władimir Kara-Murza, a nawet… Elon Musk czy Taylor Swift.

Eksperci typują

Swoje zestawienie ogłosił też jak co roku Instytut Badań nad Pokojem w Oslo (PRIO), a konkretnie jego dyrektor Nina Græger. Przewidywania PRIO, w odróżnieniu od notowań wśród bukmacherów, często okazują się trafione.

Na liczącej pięć pozycji liście faworytów Græger umieściła Komitet Ochrony Dziennikarzy (CPJ), sudańskie Emergency Response Rooms, Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka ONZ i The Carter Center, Międzynarodową Ligę Kobiet na rzecz Pokoju i Wolności (WILPF) oraz Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości i Międzynarodowy Trybunał Karny.