54 minut temu
Choć na zakończonej wczoraj sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego brakowało „fajerwerków” w postaci kolejnych prób obalenia Komisji Europejskiej czy ważnych gości, to zapadły dwie najważniejsze decyzje: jedna dotyczy pieniędzy na obronność, druga – pieniędzy na wszystko.
Na zakończonej wczoraj, drugiej listopadowej sesji Parlamentu Europejskiego europosłowie przyjęli pierwszy, bezprecedensowy program mający finansować europejski sektor zbrojeniowy. To krok dalej w stosunku do zapoczątkowanego w 2017 r. programu PESCO, przewidującego współpracę państw UE w inicjatywach na rzecz obronności.
PE zatwierdził też budżet na przyszły rok. Mimo corocznych sporów o to, które wydatki ciąć, Parlamentowi ponownie udało się wynegocjować większe środki na unijne programy, niż przewidywały pierwotna propozycja Komisji Europejskiej i postulaty państw członkowskich UE.
Europarlament pamięta też o zdrowiu (fizycznym i psychicznym) najmłodszych. Podczas sesji przyjęto nowe, zaostrzone przepisy dotyczące bezpieczeństwa zabawek, a także sprawozdanie, w którym europosłowie domagają się wprowadzenia zakazu korzystania z mediów społecznościowych i asystentów AI dla osób poniżej 16. roku życia.
Nowy program na rzecz obronności
Gdy przed ośmioma laty Unia Europejska oficjalnie zainaugurowała program stałej współpracy strukturalnej w dziedzinie obrony i bezpieczeństwa (PESCO), ówczesny szef Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker porównał rozszerzenie współpracy w ramach UE na obszar obronności, na co pozwalają unijne traktaty, do obudzenia Śpiącej Królewny.
Teraz Unia Europejska czyni krok, aby tę królewnę obudzić jeszcze mocniej. O ile PESCO opiera się jedynie na wspólnych projektach w dziedzinie obronności, ale nie przewiduje ich finansowania, to we wtorek europosłowie zatwierdzili uzgodnione już wstępnie z Radą UE utworzenie programu na rzecz europejskiego przemysłu obronnego (EDIP). Ma on wzmocnić europejską bazę technologiczną w przemyśle zbrojeniowym i zdolności obronne państw UE.
Budżet EDIP ma opiewać na 1,5 mld euro, z czego jednak 300 mln zostanie przekazane na Instrument Wsparcia Ukrainy (USI), który ma pomóc zmodernizować ukraiński przemysł obronny i ułatwić jego integrację z unijnym sektorem obronnym.
Parlament Europejski uzgodnił również powołanie Funduszu na rzecz Przyspieszenia Transformacji Łańcucha Dostaw w Dziedzinie Obronności (instrument FAST). Dzięki dodatkowym wkładom finansowym będzie on dysponował orientacyjną kwotą co najmniej 150 mln euro.
Program wyznacza ramy prawne dla projektów obronnych, w których będzie brało udział kilka państw Unii. Aby projekty te mogły kwalifikować się do finansowania, muszą brać w nich udział co najmniej cztery państwa członkowskie. W projektach tych będzie mogła uczestniczyć także Ukraina.
Budżet na 2026 r.
Kwestia budżetu UE na przyszły rok może nie wywołuje aż takich kontrowersji, jak nowy wieloletni unijny budżet i propozycja Komisji Europejskiej reformy jego struktury, ale i tak stała się przedmiotem sporu między Radą UE a Parlamentem Europejskim.
Już nie pierwszy raz w przypadku rocznego budżetu państwa członkowskie UE chciały bowiem cięć w finansowaniu projektów zarządzanych centralnie przez Brukselę, takich jak Horyzont Europa czy popularny wśród młodzieży Erasmus+. Na to jednak nie chciał się zgodzić Parlament Europejski, wskazując na znaczenie tych programów dla unijnych obywateli.
W ramach porozumienia z Radą Parlament uzyskał dodatkowe 372,7 mln euro na swoje priorytety, ponad to, co Komisja Europejska początkowo zaproponowała w swoim projekcie budżetu. Priorytety te obejmują zwiększenie finansowania wspomnianych programów „mających na celu poprawę życia obywateli”, a także poprawę konkurencyjności UE i obronność.
Europosłom udało się wynegocjować dodatkowe 20 mln euro na program Horyzont Europa, 23,5 mln euro na sieci transportowe i energetyczne. 10 mln euro na Mechanizm Ochrony Ludności i program RescEU w celu poprawy koordynacji i reagowania na katastrofy, 10 mln euro na mobilność wojskową i tyle samo na zarządzanie granicami.
Ponadto instrument UE na rzecz środowiska i działań na rzecz klimatu (LIFE) otrzyma dodatkowe 10 mln euro, programy EU4Health i Erasmus+ po 3 mln euro. Dodatkowe 35 mln euro trafi na wsparcie dla południowego sąsiedztwa, a 25 mln euro dla wschodniego sąsiedztwa.
O 35 mln euro wzrosną środki na pomoc humanitarną, a finansowanie środków promujących europejskie produkty rolne w ramach Europejskiego Funduszu Gwarancji Rolniczej zostanie zwiększone o 105 mln euro.
Parlament Europejski ostatecznie zatwierdził przyszłoroczny budżet w środowym głosowaniu. Jego sprawozdawcą był europoseł KO Andrzej Halicki.
Węgry znów na cenzurowanym
We wtorek Parlament Europejski przyjął także drugie sprawozdanie okresowe w sprawie „uporczywego podważania przez Węgry praworządności i ciągłego łamania wartości UE”. Za sprawozdaniem opowiedziało się 415 europosłów, 193 było przeciw, a 28 wstrzymało się od głosu.
W tekście skrytykowano nieprzestrzeganie wyroków TSUE, działania zagrażające niezależności sądów, odmowę wdrażania wyroków ETPCz oraz korupcję i sieci klientelistyczne, które zagrażają unijnym funduszom.
Europosłowie negatywnie odnieśli się także do decyzji Komisji Europejskiej o odblokowaniu części funduszy spójności dla Węgier, zamrożonych w związku z obawami dotyczącymi stanu praworządności.
Węgrom wytknięto również naruszanie praw obywatelskich, ograniczanie wolności akademickiej oraz zakazywanie marszów równości. PE jest zaniepokojony też nasilającym się zjawiskiem deepfake’ów w kontekście zbliżających się wyborów w 2026 roku.
Węgry to jedyny kraj UE, wobec którego przez cały czas toczy się procedura przewidziana w art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej. Europarlament wezwał do zastosowania sankcji na mocy art. 7 ust. 2 TUE.
Tarcza Demokracji
We wtorkowym wystąpieniu Komisja Europejska przedstawiła szczegóły planowanej Europejskiej Tarczy Demokracji – nowej inicjatywy mającej chronić wartości demokratyczne i zwiększać odporność społeczeństw na manipulacje i dezinformację. To odpowiedź Brukseli na rosnące zagrożenia ze strony autorytarnych reżimów i cyfrowych kampanii wpływu.
Europejska Tarcza Demokracji ma opierać się na trzech filarach: ochronie przestrzeni informacyjnej, wzmocnieniu instytucji demokratycznych oraz budowaniu odporności społecznej.
W ramach inicjatywy ma powstać Europejskie Centrum Odporności Demokratycznej – ośrodek współpracy i wymiany informacji między państwami, instytucjami UE oraz krajami kandydującymi. Udział w nim będzie dobrowolny i dostosowany do możliwości poszczególnych państw, przy pełnym poszanowaniu ich kompetencji.
Bezpieczeństwo zabawek
Także we wtorek Parlament zatwierdził nowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa zabawek. Jest to aktualizacja obowiązującej dyrektywy o bezpieczeństwie zabawek z 2009 r. Stanowi ona odpowiedź na popularyzację zakupów online, także produktów pochodzących spoza UE, zwłaszcza z platform takich jak Shein czy Temu.
Nowe regulacje przewidują między innymi zakazanie stosowania części substancji, na przykład zaburzających gospodarkę hormonalną, szkodliwych dla układu oddechowego, skóry i innych narządów. Zaostrzają też zasady odpowiedzialności producentów za bezpieczeństwo swoich produktów.
Rozporządzenie nakłada też nowe obowiązki na platformy internetowe. Będą one musiały skonfigurować swoje serwisy internetowe w taki sposób, aby umożliwić sprzedawcom wyraźne prezentowanie oznakowanie CE, ostrzeżeń dotyczących bezpieczeństwa i cyfrowych paszportów produktów.
Oprócz tego:
- Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której stwierdził, iż region Arktyki powinien pozostać zarządzany zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego i wezwał Komisję Europejską do przyjęcia solidnej strategii na rzecz bezpieczeństwa i stabilności Arktyki.
- Europosłowie przyjęli również nielegislacyjne sprawozdanie, w którym domagają się zakazu korzystania z mediów społecznościowych dla dzieci i młodzieży poniżej 16 roku życia oraz przyjęcia szeregu innych zakazów mających zwiększyć bezpieczeństwo najmłodszych w sieci.
- PE zatwierdził priorytety nowej strategii na rzecz osób z niepełnosprawnościami, którzy – jak stwierdzono – wciąż borykają się ze szczególnymi barierami w takich obszarach jak zatrudnienie, opieka społeczna, edukacja, opieka zdrowotna, mieszkalnictwo czy usługi cyfrowe.
