Podsumowanie konferencji “Rybołówstwo a energia z wiatru na Bałtyku”

22 października 2024 roku we Władysławowie odbyła się konferencja pt. „Rybołówstwo a energia z wiatru na Bałtyku: Wyzwania i możliwości współdziałania”, zorganizowana przez Fundację Instrat oraz Północnokaszubską Lokalną Grupę Rybacką. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Mieczysława Struka, Marszałka Województwa Pomorskiego, który podkreślił konieczność transformacji Pomorza w związku z dynamicznym rozwojem morskiej energetyki wiatrowej (MEW) i zmianami zachodzącymi w sektorze rybołówstwa. Konferencja miała na celu zidentyfikowanie wyzwań oraz możliwości współpracy między tymi dwoma branżami.

GŁÓWNE WNIOSKI Z RAPORTU [PREZENTACJA]

Otwarcie konferencji

Konferencję otworzyli Daniel Lessnau, Dyrektor Północnokaszubskiej Lokalnej Grupy Rybackiej, Michał Hetmański, Prezes Fundacji Instrat, Mieczysław Struk oraz Roman Kużel, Burmistrz Władysławowa. Daniel Lessnau powitał uczestników w siedzibie grupy, zaś Michał Hetmański opowiedział o projekcie „Sprawiedliwa transformacja regionów nadmorskich w procesie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej”, którego zwieńczeniem była właśnie ta konferencja. Podkreślił, iż Fundacja Instrat zdobyła doświadczenie na polu transformacji regionów węglowych, a teraz zamierza zastosować te doświadczenia w kontekście przemiany sektora rybołówstwa na Bałtyku. Podkreślił też strategiczną rolę rozbudowy portu we Władysławowie na cele bazy serwisowej dla morskiej energetyki wiatrowej.

Marszałek Województwa Pomorskiego, Mieczysław Struk, pochodzący z rodziny rybackiej, opisał wyzwania, przed jakimi stoi rybołówstwo na Pomorzu, wskazując na zmniejszającą się liczbę rybaków oraz kurczące się zasoby rybne. Zwrócił uwagę, iż rozwój energetyki odnawialnej, w tym budowa morskich farm wiatrowych i planowana elektrownia jądrowa, stanowią istotny krok w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Roman Kużel, Burmistrz Władysławowa, zaznaczył natomiast najważniejsze znaczenie rybołówstwa dla lokalnej społeczności oraz jego wpływ na rozwój miasta.

Prezentacje i najważniejsze wnioski z raportu

Pierwsza prezentacja, którą wygłosiła dr Oliwia Mróz-Malik z Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej, dotyczyła stanu i perspektyw rozwoju morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Wskazała ona na rosnącą rolę MEW w strategii dekarbonizacji Polski, zwracając uwagę na potencjał Bałtyku, który wynosi 33 GW, co znacznie przekracza obecne plany rozwoju na poziomie 18 GW. Podkreślono znaczenie efektywnego wykorzystania tego potencjału w kontekście realizacji krajowych celów energetycznych.

Kolejna prezentacja została poprowadzona przez Marcina Jodko z Krajowej Izby Producentów Ryb, który przedstawił perspektywę rybaków na rozwój MEW. Zwrócił uwagę na niepewność związaną z regularnymi zmianami kwot połowowych oraz na wyłączenia obszarów połowowych wynikające z budowy farm wiatrowych. Mimo tych wyzwań wskazał, iż rybacy mogą odgrywać rolę w branży offshore, świadcząc usługi dozorowania, prowadząc badania środowiskowe czy pracując na statkach serwisujących farmy wiatrowe.

Instrat przedstawił również główne wnioski z raportu „Niespokojny Bałtyk. Polskie rybołówstwo a morskie farmy wiatrowe”. Autorzy raportu, Iwona Bojadżijewa i Piotr Siwiński, wskazali na potencjalne konflikty interesów, ale także na możliwości, jakie niesie kooperacja między sektorami. Nowy raport Fundacji Instrat pokazuje, jakie możliwości międzysektorowej współpracy tworzy rozwój wiatraków na Bałtyku. Rozwój MEW wykreuje dużą pulę miejsc pracy, jednak większość z nich nie będzie dostępna dla rybaków, ze względu na zaawansowany średni wiek, inne kwalifikacje zawodowe czy brak dostatecznej znajomości języka angielskiego. Co więcej, możliwości przebranżowienia się do sektora OZE są ograniczone, więc trzeba je wykorzystać w najlepszy możliwy sposób. Np. poprzez ułatwienie polskim statkom rybackim świadczenia usług dla sektora zielonej energii. Sprawiedliwa transformacja dotyczy dziś w Polsce regionów węglowych. W przyszłości ten proces może rozszerzyć swój zakres. Dla rybołówstwa sprawiedliwa transformacja może oznaczać zwiększanie odporności na nowe wyzwania. Rybołówstwo w zasadzie już jest w tym procesie od dawna za sprawą unijnych funduszy i programów operacyjnych. Jego dopełnieniem mogłaby być ściślejsza kooperacja sektora rybackiego z sektorem offshore oraz bogatsza oferta pracy dla rybaków, zwłaszcza członków załóg.

Dyskusje panelowe

Po przerwie lunchowej odbyły się dwie dyskusje panelowe. Pierwszy panel pt. „Morska Energetyka Wiatrowa: jaka wartość dodana dla nadmorskich obszarów i lokalnych społeczności?” moderował Adam Mikołajczyk z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Paneliści, w tym Roman Kużel, Aleksandra Jampolska (Ocean Winds), Ryszard Stachurski (Gmina Choczewo), Krzysztof Tomaszewski (Przemysłowa Akademia Rozwoju) oraz Daniel Lessnau, omówili korzyści płynące z rozwoju MEW, takie jak nowe miejsca pracy, możliwości dla lokalnych portów i konieczność dialogu społecznego. Podkreślono, iż rozwój sektora offshore musi uwzględniać lokalne potrzeby oraz aktywne zaangażowanie społeczności.

Aleksandra Jampolska z Ocean Winds zaznaczyła, iż dialog z lokalnymi społecznościami jest kluczowy, a podejście musi być dostosowane do specyfiki każdego regionu. Roman Kużel podkreślił, iż rolą samorządów jest wspieranie rozwoju i pośrednictwo między biznesem a mieszkańcami. Z kolei Krzysztof Tomaszewski zwrócił uwagę na edukacyjne inicjatywy, takie jak targi kariery EDU OFFSHORE WIND, które mają pomóc przygotować młodych ludzi do pracy w sektorze energetyki wiatrowej. Ryszard Stachurski zasygnalizował potrzebę dodatkowego wsparcia od Państwa dla gmin, które staną się miejscem zamieszkania dla przyszłych pracowników elektrowni jądrowej.

Drugi panel pt. „Na co realnie mogą liczyć rybacy w kontekście rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej?” moderował dr Jan Rączka z Instratu. Paneliści, m.in. Małgorzata Gwara z Urzędu Morskiego w Gdyni, Ewelina Szałankiewicz z WindHunter Academy oraz Jacek Wittbrodt ze Stowarzyszenia Rybaków Morskich, omawiali kwestie ograniczeń w przemieszczaniu się w pobliżu turbin wiatrowych, a także możliwości zatrudnienia rybaków w sektorze offshore. Małgorzata Gwara wyjaśniła, iż ograniczenia w żegludze wokół turbin mogą wynosić do 500 m, jednak w praktyce planowane są mniejsze strefy o promieniu 150 m.

Jacek Wittbrodt zwrócił uwagę na to, iż starsi rybacy raczej nie będą chętni do przekwalifikowania się na nowe zawody, a najważniejsze będzie utrzymanie rentowności branży rybackiej. Ewelina Szałankiewicz z WindHunter Academy podkreśliła, iż praca jako serwisant turbin wiatrowych jest atrakcyjną opcją, jednak trudno określić, ilu rybaków mogłoby skorzystać z tej możliwości. Zwróciła uwagę na potrzebę szkoleń i rozwoju kompetencji technicznych. Jarosław Mucha zaznaczył, iż kilkadziesiąt kutrów rybackich mogłoby świadczyć usługi dla sektora MEW – mają odpowiednie możliwości techniczne oraz wiek. Przypomniał, iż polskie statki rybackie brały już udział w np. w badaniach środowiskowych związanych z morską energetyką wiatrową.

Podsumowanie

Podczas podsumowania konferencji podkreślono, iż rozwój morskiej energetyki wiatrowej na Bałtyku niesie ze sobą zarówno wyzwania, jak i szanse dla rybaków. Starsi rybacy wyrażali obawy związane z utratą miejsc połowowych, jednak część armatorów dostrzegała możliwość współpracy z branżą offshore, zwłaszcza w zakresie świadczenia usług dozorowania. Konferencja była okazją do wielogłosowej dyskusji na temat przyszłości regionu, roli dialogu społecznego i współpracy międzysektorowej.

Wydarzenie zakończyło się oprowadzaniem po porcie we Władysławowie, które zorganizował Witold Wawrzonkoski, Prezes Zarządu Portu we Władysławowie oraz Aleksandra Jampolska ze spółki Ocean Winds. Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z planowanymi inwestycjami w infrastrukturę portową, która będzie kluczowa dla rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. Konferencja była ważnym krokiem w budowaniu porozumienia między rybołówstwem a rozwijającym się sektorem offshore na Bałtyku.