Podstawowa przesłanka wyroku nakazowego

Opis stanu faktycznego

Sąd Rejonowy w Ł. wyrokiem nakazowym z 22.9.2023 r., VI K 1031/23, J.G. oskarżonego o to, iż 6.4.2023 r. w Ł. kierował na drodze publicznej samochodem marki F., nie stosując się do decyzji wydanej przez Prezydenta Miasta Ł. o cofnięciu uprawnień do prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych wynikających z prawa jazdy kategorii B, tj. o czyn z art. 180a KK, uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wypełniającego dyspozycję art. 180a KK i za to na podstawie art. 180a KK w zw. z art. 34 § 1 i § 1a pkt 1 KK, w zw. z art. 35 § 1 KK wymierzył oskarżonemu karę 10 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym. Ponadto sąd na podstawie art. 42 § 1a pkt 1 KK orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 lat oraz zasądził od oskarżonego koszty postępowania.

Wyrok uprawomocnił się 26.10.2023 r. wobec braku sprzeciwu stron.

Kasację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł na korzyść obwinionego Prokurator Generalny, który zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie art. 500 § 1 i 3 KPK, polegające na wydaniu wobec J.G. wyroku w postępowaniu nakazowym, mimo iż okoliczności popełnienia opisanego w akcie oskarżenia zarzucanego mu czynu z art. 180a KK i jego wina, w świetle całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, budziły wątpliwości wskazujące na to, iż zachowanie oskarżonego wypełniło jedynie znamiona wykroczenia z art. 94 § 1 KW. W dacie czynu, tj. 6.4.2023 r., oskarżonego nie obowiązywała już decyzja administracyjna Prezydenta Miasta Ł. z 22.11.2016 r. o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami, ponieważ została ona wydana m.in. na podstawie art. 182 KKW oraz art. 103 ust. 1 pkt 4 ustawy z 5.1.2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1210 ze zm.), w związku z orzeczonym wobec wymienionego, mocą wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w Ł., VI K 1023/16, 4-letnim zakazem prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, bieg którego zakończył się 12.7.2020 r. W konsekwencji przedmiotowa decyzja nie mogła skutecznie rozszerzyć okresu obowiązywania środka karnego, jak również nie mogła stanowić o bezterminowym cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Ł. do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Ł. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja jest oczywiście zasadna, dlatego podlegała rozpoznaniu i uwzględnieniu na posiedzeniu bez udziału stron, zgodnie z treścią art. 535 § 5 KPK. Należy w pełni podzielić zarzut zawarty w kasacji Prokuratora Generalnego o rażącym naruszeniu przez Sąd Rejonowy w Ł. przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 500 § 1 i 3 KPK.

Należało z całą stanowczością wskazać, iż przedmiotowa sprawa nie powinna zostać rozpoznana w trybie nakazowym z uwagi na konieczność wyjaśnienia okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzuconego mu przestępstwa z art. 180a KK, gdyż nie były one oczywiste. Z treści zarzutu stawianego oskarżonemu J.G. wynika, iż kierował on po drodze publicznej samochodem w okresie obowiązywania decyzji o cofnięciu uprawnień do prowadzenia pojazdów, niemniej z treści tego zarzutu nie wynika, w jakim okresie decyzja ta obowiązywała.

Jak słusznie wskazał w kasacji skarżący, w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do wydania wyroku w trybie nakazowym. Zgodnie bowiem z treścią art. 500 § 1 i 3 KPK możliwość wydania wyroku nakazowego istnieje w przypadku, gdy materiał dowodowy zebrany w sprawie pozwala na stwierdzenie, iż okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. Dla wydania orzeczenia w trybie nakazowym wymagane jest osiągnięcie przez sąd, w oparciu o zebrane w dochodzeniu dowody, dostatecznego stopnia pewności w zakresie okoliczności popełnienia czynu przestępnego i winy oskarżonego. W przeciwnym wypadku konieczne jest rozpoznanie sprawy na rozprawie głównej. Wskazana w art. 500 § 3 KPK przesłanka braku wątpliwości obejmuje nie tylko ustalenia w zakresie sprawstwa czynu, ale wszelkich okoliczności mających wpływ na dokonanie jego adekwatnej oceny prawnej, w tym co do tak zasadniczej kwestii, jak realizacja przez oskarżonego wszystkich znamion zarzuconego mu czynu, wymienionych w konkretnym przepisie typizującym dane przestępstwo. Oznacza to, iż obowiązkiem sądu jest uzyskanie wszelkich danych pozwalających na konstatację, iż w sprawie nie ma tego rodzaju wątpliwości (zob. wyrok SN z 20.6.2024 r., I KK 173/24, Legalis; wyrok SN z 7.2.2024 r., V KK 524/23, Legalis; wyrok SN z 13.9.2023 r., II KK 221/23, Legalis; wyrok SN z 3.8.2023 r., V KK 56/23, Legalis; wyrok SN z 20.10.2022 r., I KK 295/22, Legalis).

W realiach przedmiotowej sprawy, wydając w trybie nakazowym wyrok skazujący, sąd meriti w efekcie rażąco naruszył regulację prawa karnego materialnego. J.G. został oskarżony o to, iż 6.4.2023 r. w Ł. kierował drogą publiczną samochodem marki F., nie stosując się do decyzji wydanej przez Prezydenta Miasta Ł. o cofnięciu uprawnień do prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych wynikających z prawa jazdy kategorii B, tj. o czyn z art. 180a KK. Warunkiem odpowiedzialności karnej za ten czyn nie jest samo zachowanie polegające na kierowaniu pojazdem bez posiadania uprawnień (jest ono penalizowane przez art. 94 § 1 KW), ale musi być ono powiązane z niezastosowaniem się do wydanej uprzednio i wykonalnej decyzji administracyjnej adekwatnego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi. Bezsporne jest zatem, iż występek z art. 180a KK może popełnić tylko taka osoba, wobec której zapadła określona decyzja administracyjna i tylko w okresie, na jaki cofnięto w niej uprawnienie do kierowania pojazdami mechanicznymi (zob. wyrok SN z 28.3.2024 r., III KK 444/23, Legalis).

Należało zauważyć, iż decyzja o cofnięciu uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych kat. B wobec J.G. wydana została przez Prezydenta Miasta Ł. 22.11.2016 r., w związku z orzeczonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łodzi, VI K 1023/16, 4-letnim zakazem prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Bieg tego terminu rozpoczął się 13.7.2016 r., a zakończył 12.7.2020 r. Organ administracji, wykonując na podstawie art. 182 § 2 KKW wyrok orzekający zakaz prowadzenia pojazdów, jest ściśle związany jego treścią i nie ma możliwości jakiegokolwiek rozszerzania ani zwężania zakazu orzeczonego przez sąd. Może więc cofnąć uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi tylko na czas określony w wyroku, zaś cofnięcie uprawnień może dotyczyć tylko wskazanego przez sąd zakresu (zob. wyrok SN z 6.10.2021 r., IV KK 344/21, Legalis).

Sąd Rejonowy w Ł. nie zweryfikował treści tej decyzji administracyjnej pod kątem jej obowiązywania w dacie czynu popełnionego przez J.G., przyjmując za oskarżycielem, iż oskarżony, kierując pojazdem 6.4.2023 r., miał obowiązek stosować się do decyzji Prezydenta Miasta Ł. o cofnięciu uprawnień do prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych kat. B, mimo faktu, iż decyzja ta utraciła już swą moc. Powyższe jednoznacznie doprowadziło sąd meriti do poczynienia w sprawie błędnych ustaleń faktycznych, co miało bezpośredni wpływ na kwalifikację prawną zarzuconego oskarżonemu czynu, a także wymierzoną mu karę.

W świetle powyższych rozważań konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Ł., który przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie miał na względzie zaprezentowane powyżej stanowisko, w tym potrzebę rozważenia zakwalifikowania czynu zarzucanego oskarżonemu jako wykroczenia określonego w 94 § 1 KW.

Komentarz