Perspektywy rozwoju energetyki wiatrowej w Europie

Energia wiatrowa to jedno z kluczowych źródeł energii odnawialnej. Odgrywa istotną rolę w realizacji ambitnych celów klimatycznych oraz zwiększenia niezależności energetycznej w Europie.

Sektor energetyki wiatrowej ma również znaczący wkład w gospodarkę UE, pobudzając wzrost gospodarczy i tworząc miejsca pracy. Zgodnie z celami REPowerEU szacuje się, iż do 2030 r. liczba miejsc pracy w branży wiatrowej wzrośnie do 936 tysięcy[1].

Sektor ten mierzy się jednak z wieloma wyzwaniami. Jakie inicjatywy unijne i środki wsparcia przedsiębiorców pomagają w rozwoju energetyki wiatrowej? Przedstawiamy poniżej.

Wyzwania sektora energetyki wiatrowej

Niewystarczający popyt na turbiny wiatrowe

Jednym z największych wyzwań jest tempo wdrażania energii wiatrowej. Jest ono wciąż zbyt wolne, co wynika głównie ze złożonych i powolnych procedur wydawania pozwoleń. Wpływa to na niepewność producentów turbin wiatrowych oraz utrudnia planowanie produkcji i inwestycji. Zakłady produkcyjne sektora energetyki wiatrowej są niedostatecznie wykorzystywane, co dodatkowo komplikuje sytuację ekonomiczną branży.

Problemy związane z inflacją i surowcami

Wysoka inflacja, trudności w dostępie do surowców i zmieniające się ceny, rosnące stopy procentowe i ograniczony dostęp do finansowania – to wszystko osłabia sytuację finansową producentów z sektora energetyki wiatrowej. Koszty wejściowe, które nie są odpowiednio indeksowane w przetargach, pogłębiają problem, czyniąc inwestycje mniej opłacalnymi.

Konkurencja międzynarodowa

Europejski sektor energetyki wiatrowej stoi w obliczu rosnącej presji ze strony międzynarodowych konkurentów, zwłaszcza z Chin. Przedsiębiorstwa pozaeuropejskie korzystają często ze specjalnych korzyści, takich jak integracja pionowa, dominacja na rynku krajowym czy atrakcyjne warunki finansowe. Stawia to europejskich producentów w trudnej sytuacji.

Brak wykwalifikowanej siły roboczej

Niedobór wykwalifikowanych pracowników, takich jak operatorzy statków dźwigów czy specjaliści od przenoszenia ładunków ciężkich, może zahamować rozwój zdolności produkcyjnych sektora energetyki wiatrowej. Wyzwanie to jest szczególnie istotne w kontekście rosnących potrzeb branży i ambitnych celów na przyszłość.

Cele w zakresie energii ze źródeł odnawialnych

W ostatnich latach, a zwłaszcza w 2022 r., wszyscy najwięksi europejscy producenci turbin wiatrowych zgłosili znaczne straty operacyjne. Zainstalowano wtedy rekordowe 16 GW nowych mocy wytwórczych (o 47% więcej niż rok wcześniej). To przez cały czas znacznie mniej, niż konieczne jest do osiągnięcia prognozowanego wkładu energii wiatrowej (37 GW rocznie) w realizację unijnego celu w zakresie energii ze źródeł odnawialnych na 2030 r.

Na początku 2024 r. państwa UE uzgodniły nowe, długoterminowe cele dotyczące wykorzystania energii z morskich źródeł odnawialnych.

Aby osiągnąć te cele, do 2030 r. należy znacznie przyspieszyć wdrażanie morskich odnawialnych źródeł energii do średnio 12 GW instalowanych rocznie. To dziesięć razy więcej, niż zainstalowano w 2022 r.

Środki wsparcia sektora energetyki wiatrowej

Aby przeciwdziałać wyzwaniom i wspierać rozwój energetyki wiatrowej, zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym, wprowadzono szereg inicjatyw i programów wsparcia.

European Wind Power Action Plan

W październiku 2023 r. Komisja Europejska ogłosiła Wind Power Action Plan, mający na celu przyspieszenie rozwoju energetyki wiatrowej w Europie i utrzymanie unijnego przemysłu wiatrowego jako światowego lidera. To długo wyczekiwana inicjatywa, która ożywi europejski sektor energii wiatrowej.

Plan obejmuje 15 konkretnych działań, w tym zwiększenie wsparcia finansowego poprzez agencje kredytów eksportowych i Europejski Bank Inwestycyjny (EBI). EBI przeznaczył 5 miliardów euro na wsparcie europejskich producentów energii wiatrowej, co ma przyczynić się do zwiększenia zainstalowanej mocy o 32 GW. Część pakietu zakłada przeprowadzenie analizy subsydiów zagranicznych, zwłaszcza w kontekście Chin. Celem jest utrzymanie konkurencyjności europejskiego sektora energetyki wiatrowej na światowym rynku.

Europejska Karta Energetyki Wiatrowej

Podpisana 19 grudnia 2023 roku przez ministrów energii 26 państw UE oraz 300 firm, Europejska Karta Energetyki Wiatrowej zobowiązuje do realizacji działań zawartych w European Wind Power Action Plan. Zobowiązania obejmują pilne wdrożenie zmian w projektowaniu aukcji dla energii wiatrowej i wydawaniu pozwoleń, inwestowanie w łańcuch dostaw energetyki wiatrowej oraz wspieranie infrastruktury potrzebnej do rozwoju tego sektora.

Karta przewiduje szybkie wdrożenie usprawnionych zasad wydawania pozwoleń na mocy nowej dyrektywy dotyczącej odnawialnych źródeł energii. W zakresie aukcji państwa członkowskie mają wykorzystywać kryteria wstępnej kwalifikacji, zwłaszcza w obszarach krytycznych, takich jak cyberbezpieczeństwo. Nowe kryteria mają zwiększyć szanse wyboru turbin produkowanych w Europie, zapewniając również indeksację cen aukcyjnych w celu odzwierciedlenia wzrostu kosztów wejściowych.

Fundusz Innowacyjny

Komisja Europejska planuje zwiększenie finansowania projektów dotyczących produkcji czystych technologii, w tym turbin wiatrowych, poprzez podwojenie budżetu Funduszu Innowacyjnego do 1,4 miliarda euro. Inicjatywa ta ma na celu wspieranie rozwoju technologicznego i zwiększenie konkurencyjności europejskiego sektora energetyki wiatrowej.

Platforma na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP)

Komisja Europejska zainicjowała Platformę na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP), mającą na celu wspieranie produkcji technologii niezbędnych do transformacji energetycznej. Program ten przewiduje współpracę międzysektorową oraz zwiększenie finansowania dla kluczowych projektów technologicznych, co ma bezpośrednio wpłynąć na rozwój energetyki wiatrowej​.

TCTF

Oprócz możliwości wsparcia przewidzianych w wytycznych w sprawie pomocy regionalnej, Komisja wprowadziła również nową sekcję w tymczasowych ramach pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji. Do 31 grudnia 2025 r. dopuszcza się w jej ramach pomoc inwestycyjną w zakresie produkcji sprzętu strategicznego, niezbędnego do przejścia na gospodarkę neutralną emisyjnie. Mowa m.in. o turbinach wiatrowych, ich kluczowych komponentach i powiązanych surowcach krytycznych. Na podstawie nowej sekcji niektóre państwa członkowskie ustanawiają systemy wsparcia na rzecz rozwoju produkcji czystych technologii.

Podsumowanie

Sektor energetyki wiatrowej, mimo licznych wyzwań, ma przed sobą ogromne możliwości rozwoju dzięki dostępnym środkom wsparcia. najważniejsze inicjatywy, takie jak Europejska Karta Energetyki Wiatrowej i European Wind Power Action Plan, a także wsparcie finansowe ze strony Europejskiego Banku Inwestycyjnego i funduszy unijnych, stanowią solidne fundamenty dla przyszłości europejskiego sektora energetyki wiatrowej.

Dalsze działania w zakresie usprawniania procedur, zwiększania konkurencyjności i wspierania innowacji będą niezbędne, aby sektor ten mógł w pełni wykorzystać swój potencjał i przyczynić się do realizacji ambitnych celów klimatycznych UE.

Nasz zespół pomocy publicznej posiada szerokie kompetencje w doradztwie w zakresie możliwości uzyskania wsparcia finansowego na nowe inwestycje (w tym na podstawie TCTF) Zachęcamy do kontaktu.

Artykuł jest częścią cyklu omawiającego perspektywy rozwoju OZE w Europie. Poniżej znajdą Państwo artykuł dotyczący energii słonecznej:

[1] Według raportu konkurencyjności Wind Europe 2023.