Patroni Roku 2024: Władysław Zamoyski

Sejm i Senat RP co roku wybierają zasłużone dla polskiej nauki, kultury i sztuki osoby, którym poświęcony będzie dany rok. Zgodnie z podjętymi przez obie izby parlamentu uchwałami 2024 jest rokiem: Marka Hłaski, arcybiskupa Antoniego Baraniaka, Romualda Traugutta, Wincentego Witosa, Kazimierza Wierzyńskiego, Melchiora Wańkowicza, Rodziny Ulmów, Zygmunta Miłkowskiego, Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza, Władysława Zamoyskiego i Polskich Olimpijczyków. Decyzją Senatu rok 2024 jest także Rokiem Edukacji Ekonomicznej.

Fot. domena publiczna

Władysław Zamoyski (1853-1924) był to działacz społeczny, właściciel dóbr kórnickich, popularyzator Zakopanego i człowiek, bez którego Morskie Oko nie należałoby dzisiaj do Polski. Urodził się w Paryżu, był synem Władysława Zamoyskiego i Jadwigi Zamoyskiej z Działyńskich. W 1881 roku objął dobra kórnickie zapisane mu przez Jana Działyńskiego.

Był rzecznikiem polskiej własności w Prowincji Poznańskiej. Zamoyski wykupywał polskie majątki, które były zagrożone przejęciem przez Niemców w germanizowanej przez zaborcę Wielkopolsce. Był założycielem Banku Ziemskiego w Poznaniu, wspierał Bibliotekę Kórnicką. W 1885 roku, jako człowiek mający obywatelstwo francuskie, musiał opuścić Wielkopolskę. Zamieszkał wówczas w Galicji, kupując dobra zakopiańskie. W Zakopanem przyczynił się do budowy elektrowni, wodociągów, szkoły, szpitala, poczty i nowego gmachu Muzeum Tatrzańskiego oraz Bazaru Polskiego na Krupówkach. Dzięki jego staraniom powstała linia kolejowa z Chabówki do Zakopanego.

W 1902 roku, dzięki zaangażowaniu Zamoyskiego, trybunał arbitrażowy w Grazu przyznał największe z tatrzańskich jezior stronie polskiej. Ustalona wówczas granica biegnąca m.in. granią Rysów, nie zmieniła się do dzisiaj. Cały swój majątek przekazał narodowi polskiemu, tworząc fundację Zakłady Kórnickie. 10 listopada 1933 roku „za wybitne zasługi dla kraju, pracę społeczną oraz wielką ofiarność” został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego Wielką Wstęgą Odrodzenia Polski.

WEM