PAS krytycznie wobec zmian w Czystym Powietrzu

Nabór w programie Czyste Powietrze wstrzymany pod koniec listopada

Pod koniec listopada 2024 roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej niespodziewanie zawiesił nabór w programie Czyste Powietrze. Decyzja ta wywołała szerokie kontrowersje. Jak tłumaczył NFOŚiGW, decyzja ta była podyktowana koniecznością wdrożenia zmian w programie, które mają usprawnić jego funkcjonowanie. Do projektu zasad Czystego Powietrza 2.0, zakładającego m.in. wprowadzenie limitów kwot na poszczególne inwestycje oraz wypłatę zaliczek na konto beneficjenta, krytycznie odniósł się Polski Alarm Smogowy. Więcej na temat zmian w programie: Będą kolejne zmiany w programie Czyste Powietrze. Ruszają konsultacje

Polski Alarm Smogowy krytycznie o reformie

PAS wskazał pięć kluczowych problemów w programie Czyste Powietrze, które, zdaniem organizacji, nie zostały adekwatnie rozwiązane.

Wykluczenie najuboższych gospodarstw domowych

Nowe kryteria dotacji wykluczają wiele ubogich gospodarstw domowych. Według PAS, domy o zapotrzebowaniu na energię poniżej 150 kWh/m²/rok nie kwalifikują się do najwyższego poziomu wsparcia. Rodziny o niskich dochodach, płacące 10–11 tys. zł rocznie za ogrzewanie gazem, pozostaną bez dotacji na docieplenie. Organizacja szacuje, iż z programu może zostać wykluczonych choćby 50% najuboższych beneficjentów. Niepokojące jest także wyłączenie wsparcia dla budynków z dachami pokrytymi azbestem.

Zmniejszenie poziomu prefinansowania

Zmiana prefinansowania z 50% do 20% znacząco utrudni dostęp do programu. Ubogie rodziny oraz małe firmy nie będą w stanie samodzielnie wyłożyć 80% kosztów inwestycji. Koszt termomodernizacji może wynosić choćby 120 tys. zł, co wykluczy wiele potencjalnych beneficjentów. PAS uważa, iż zmiana ta sprzyja jedynie dużym firmom wykonawczym, które poradzą sobie z takim obciążeniem.

Biurokracja i zatory płatnicze bez zmian

Reforma nie dotyka problemu powolnej obsługi wniosków i wypłat dotacji. W programie brakuje centralnego systemu informatycznego, który mógłby przyspieszyć obsługę beneficjentów. PAS obawia się, iż zatory płatnicze i liczba nierozpatrzonych wniosków gwałtownie się odtworzą po wznowieniu programu.

Brak ochrony beneficjentów przed nieuczciwymi firmami

Polski Alarm Smogowy krytykuje brak listy rekomendowanych wykonawców. Wprowadzenie takiej listy pomogłoby chronić beneficjentów przed firmami oferującymi niską jakość usług. PAS zwraca uwagę na ryzyko nadużyć przez operatorów komercyjnych, które nie zostały wyeliminowane w nowej reformie.

Zmniejszone wsparcie na poradę energetyczną

Dotacje na audyty energetyczne zostały znacząco obniżone. W przypadku gospodarstw najuboższych zmniejszono je z 1200 zł do 900 zł, co nie pokrywa rynkowych kosztów. Obowiązek uzyskania świadectwa charakterystyki energetycznej po inwestycji przyniesie jedynie dodatkowe zyski firmom oferującym te usługi.

Brak planu finansowego dla programu

PAS podkreśla, iż program przez cały czas funkcjonuje bez kilkuletniego planu finansowego. Takie rozwiązanie utrudnia kontrolę wydatków i ogranicza skuteczność działań programu.