Państwa UE domagają się przenoszenia procedur migracyjnych do państw trzecich

Grupa państw członkowskich UE, pod przewodnictwem Czech i Danii, przygotowuje pismo do KE, w którym wzywa do przeniesienia migrantów próbujących dotrzeć do UE do wybranych państw trzecich przed dotarciem do jej wybrzeży.

Zgodnie z listem uzyskanym przez czeskie gazety, sygnatariusze wzywają do zawarcia umów z krajami spoza UE, do których państwa członkowskie mogłyby wysyłać migrantów przechwyconych na morzu. Cała UE mogłaby następnie przejść na model podobny do tego, który został uzgodniony w listopadzie 2023 r. między Włochami a Albanią.

„Tam można by znaleźć dla nich trwałe rozwiązanie”, czytamy w liście, jak informuje czeska gazeta Hospodářské noviny.

Z listu wynika również, iż zgodnie z planem, migranci zmierzający do Europy bez niezbędnych dokumentów nie dotarliby choćby do wybrzeży UE.

Plan przewiduje również transfery tych, którzy są już w kraju UE, ale nie otrzymali tam azylu, co sugeruje, iż tacy migranci mogliby zostać zabrani do kraju spoza UE, gdzie pozostaliby do czasu ich deportacji.

Państwa UE wspierają przeniesienie procedur migracyjnych

List został zainicjowany przez Danię i Czechy i poparty przez kilka państw UE. Jak dowiedział się Euractiv, takie podejście jest wspierane przez większość państw członkowskich, w tym Holandię, kraje bałtyckie i Włochy.

Włochy były pierwszym krajem UE, który podpisał dwustronne porozumienie z krajem trzecim – Albanią – w sprawie eksternalizacji procedur migracyjnych.

„Outsourcing i relokacja wniosków o azyl pełni trzy funkcje: skuteczniejszej walki z organizacjami przestępczymi zajmującymi się handlem ludźmi, narzędzia odstraszającego przed nielegalnymi wyjazdami oraz środku na zmniejszenie presji migracyjnej na kraje pierwszego wjazdu, takie jak Włochy, Grecja, Hiszpania, Cypr czy Malta” – powiedział Euractiv podsekretarz stanu we włoskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, poseł Ligi Północnej Nicola Molteni (ID).

Węgry również opowiadają się za eksternalizacją, ale jeszcze nie podpisały listu. Jak powiedział Euractiv.cz jeden z dyplomatów, Węgry są „toksyczne” i mogą zaszkodzić znaczeniu listu.

Debata na temat eksternalizacji nabrała tempa niedługo po tym, jak Parlament Europejski zatwierdził nowy pakt migracyjny UE, który państwa członkowskie mają formalnie zatwierdzić 14 maja.

Outsourcing procedur migracyjnych będzie również omawiany na konferencji migracyjnej w Kopenhadze w poniedziałek.

„Konferencja będzie dobrą okazją do przedstawienia propozycji grupy roboczej pod przewodnictwem Danii, z udziałem większości państw członkowskich UE, w celu uzupełnienia paktu w sprawie migracji i azylu po wyborach europejskich o nowe środki, zwłaszcza w wymiarze migracji zewnętrznej (w tym eksternalizacji), na podstawie nowego rodzaju takiego kompleksowego partnerstwa” – powiedziała Euractiv.cz rzeczniczka czeskiego MSW Hana Malá.

Partnerstwa z krajami spoza UE są również wspierane przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen.

– Równolegle (do wdrażania paktu migracyjnego – red.) będziemy również kontynuować nasze prace nad partnerstwami z krajami pochodzenia i tranzytu, abyśmy mogli wspólnie rozwiązywać podstawowe przyczyny migracji – powiedziała.

Niektórzy wątpią w eksternalizację, na przykład francuscy liberałowie

Dla francuskiego posła Sachy Houlié, który należy do lewego skrzydła większościowej partii prezydenta Emmanuela Macrona Renaissance (Odrodzenie), outsourcing procesów migracyjnych jest zaprzeczeniem paktu migracyjnego przyjętego przez Parlament Europejski.

– Wysyłanie ludzi do krajów, które nie mają nic wspólnego z ich krajem pochodzenia, takich jak Albania czy Rwanda, stanowi problem moralny i etyczny – powiedział Houlié.

Eksternalizacja zarządzania migracją została również uznana za „niedopuszczalną” przez włoskiego europosła Brando Benifei, szefa delegacji Partii Demokratycznej (PD) w Parlamencie Europejskim.

Outsourcing procedur migracyjnych – w tym włosko-albańska umowa – jest szczególnie krytykowany przez organizacje praw człowieka.

„Najwyższy czas, aby instytucje europejskie uznały, iż umowa między Włochami a Albanią stworzyłaby bezprawny i szkodliwy system, który musi zostać zatrzymany. Zamiast zwiększać cierpienie ludzi, władze powinny zapewnić dostęp do skutecznej procedury azylowej, odpowiedniego przyjmowania i bezpiecznych, regularnych tras” – podkreśliła w lutym tego roku organizacja Amnesty International.

Długa droga do zmiany

Według eksperta ds. migracji Víta Novotnego propozycja zewnętrznego rozpatrywania wniosków o azyl będzie prawdopodobnie trudna do wdrożenia, ponieważ unijne przepisy, choćby w ramach nowego paktu migracyjnego, opierają się na europejskich procedurach azylowych odbywających się wyłącznie na terytorium UE.

„Zmiana jest możliwa, drzwi są otwarte, ale droga prawna do niej jest długa” – powiedział Euractiv.cz Novotný z Centrum Studiów Europejskich Wilfrieda Martensa, podkreślając, iż sytuacja ta jest wciąż oparta na domysłach.

Odniósł się również do propozycji dotyczących powrotu osób, których wnioski nie zostały rozpatrzone pozytywnie, wskazując, iż droga do konsensusu może być znacznie łatwiejsza, a inicjatywa może pomóc w rozwiązaniu długotrwałego problemu deportacji.

Kluczowe jest jednak znalezienie odpowiednich państw partnerskich, co według Novotnego pozostaje problemem: „Pytanie brzmi, w jakim stopniu UE próbowała znaleźć takie kraje. Możliwe, iż nie starała się wystarczająco mocno” – zaznaczył.

– Teraz, gdy choćby Niemcy mówią o podobnych rozwiązaniach, co było nie do pomyślenia jeszcze rok lub dwa lata temu, być może jest większa szansa na znalezienie jednego lub więcej takich krajów. Ale teraz tylko spekuluję – dodał Novotný.

Ekspert przypomniał również wysiłki UE w 2018 r., kiedy to ówczesny przewodniczący Rady Europejskiej Donald Tusk powiedział, iż UE stara się osiągnąć porozumienie z Egiptem w sprawie przyjęcia z powrotem osób uratowanych na morzu.

– A (prezydent) al-Sisi powiedział wówczas bardzo stanowczo, iż nie ma takiej możliwości. Teraz odbywa się to nieco bardziej dyplomatycznie, co jest prawdopodobnie lepszym sposobem na odniesienie sukcesu – wyjaśnił Novotný.