Ogromne zmiany dla palaczy. Takich produktów już nie kupią

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. To pierwszy z serii aktów prawnych, które mają radykalnie zmienić polski rynek wyrobów tytoniowych i nikotynowych. Nowe przepisy wprowadzają zakaz sprzedaży nowatorskich wyrobów tytoniowych o charakterystycznych aromatach, takich jak smaki owocowe czy mentolowe.

Fot. Warszawa w Pigułce

Zakaz aromatyzowanych wyrobów tytoniowych

Podpisana przez prezydenta nowelizacja wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Kluczowym elementem nowych przepisów jest zakaz sprzedaży aromatyzowanych wkładów do podgrzewanych wyrobów tytoniowych. Przepisy przewidują 9-miesięczny okres przejściowy, po którym produkty o charakterystycznych aromatach, takie jak mentolowe czy owocowe, znikną ze sklepów.

Ministerstwo Zdrowia argumentuje, iż celem tych zmian jest zmniejszenie ryzyka uzależnień wśród młodych ludzi. Podgrzewane wyroby tytoniowe, znane jako nowatorskie wyroby tytoniowe, są szczególnie atrakcyjne dla młodzieży ze względu na ich nowoczesny wizerunek i atrakcyjne smaki, często sprawiające wrażenie mniej szkodliwych niż tradycyjne papierosy.

Kompleksowa strategia walki z nowymi formami uzależnień

Podpisana nowelizacja to tylko część szerszej strategii rządu zmierzającej do ograniczenia dostępności i atrakcyjności nowych produktów nikotynowych. Resort zdrowia pracuje w tej chwili nad dwoma kolejnymi ustawami, które znajdują się na różnych etapach procesu legislacyjnego.

Pierwszy z projektów, oznaczony jako UD213, przewiduje całkowity zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów – zarówno tych z nikotyną, jak i bez niej. Dodatkowo projekt zakłada zakaz sprzedaży smakowych woreczków nikotynowych, pozostawiając na rynku wyłącznie te o smaku tytoniu. Proponowane przepisy wprowadzają również nowe zasady sprzedaży innych wyrobów zawierających nikotynę, takich jak tabletki, które miałyby być traktowane jak leki i dostępne wyłącznie w aptekach, po zatwierdzeniu przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Ten projekt znajduje się w tej chwili na etapie konsultacji wewnętrznych i niedługo zostanie przekazany do uzgodnień i konsultacji publicznych.

Regulacja rynku e-papierosów i woreczków nikotynowych

Drugi projekt (UD86) kompleksowo reguluje rynek elektronicznych papierosów i obejmuje wszystkie rodzaje tych produktów, niezależnie od zawartości nikotyny. Został już przyjęty przez Radę Ministrów i jest w tej chwili notyfikowany w Komisji Europejskiej. Termin uzgodnień między państwami członkowskimi Unii oraz Komisją mija 28 kwietnia 2025 r., po czym projekt trafi pod obrady Sejmu.

Proponowane przepisy wprowadzają szereg ograniczeń dotyczących beznikotynowych e-papierosów, które w tej chwili nie są regulowane. Zmiany obejmują zakaz sprzedaży dzieciom i młodzieży do 18. roku życia, zakaz sprzedaży w automatach i na odległość (np. przez Internet), zakaz reklamy i promocji, obowiązek oznakowania opakowań jako wyrobu szkodliwego dla zdrowia oraz zakaz używania w miejscach publicznych.

Podobne ograniczenia będą dotyczyć pojemników zapasowych z płynem beznikotynowym do e-papierosów, z dodatkowym wymogiem nadzoru nad ich składem i obowiązkiem zgłaszania informacji o nich do Biura do spraw Substancji Chemicznych na co najmniej 6 miesięcy przed wprowadzeniem do sprzedaży.

Regulacje dotyczące woreczków nikotynowych

Projekt UD86 wprowadza również kompleksowe regulacje dotyczące woreczków nikotynowych, które w tej chwili nie są sklasyfikowane ani jako wyroby tytoniowe, ani jako produkty farmaceutyczne. Nowe przepisy ograniczą maksymalną zawartość nikotyny w woreczkach do 20 mg/g (obecnie stężenie może wynosić choćby ponad 60 mg/g), wprowadzą zakaz sprzedaży osobom poniżej 18. roku życia, zakaz sprzedaży w automatach i przez internet oraz zakaz reklamy i promocji.

Dodatkowo woreczki nikotynowe zostaną uznane za wyroby powiązane i zdefiniowane jako produkty do użytku doustnego, które zawierają nikotynę (bez tytoniu) i są porcjowane w woreczkach. Będą także objęte obowiązkiem oznakowania jako wyrób szkodliwy dla zdrowia oraz większym nadzorem nad ich składem.

Uzasadnienie zmian

Ministerstwo Zdrowia podkreśla, iż nowe przepisy są odpowiedzią na rosnącą popularność alternatywnych wyrobów nikotynowych, zwłaszcza wśród młodzieży. Badania Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, iż młode osoby, które sięgają po e-papierosy – zarówno z nikotyną, jak i bez niej – ponad dwa razy częściej uzależniają się od tytoniu.

Szczególne obawy budzi brak regulacji płynów beznikotynowych do e-papierosów, które w tej chwili nie podlegają ograniczeniom wiekowym, jakie dotyczą wyrobów tytoniowych i płynów z nikotyną. Podobna sytuacja dotyczy woreczków nikotynowych, które są sprzedawane bez żadnych regulacji i mogą zawierać bardzo wysokie stężenia nikotyny.

Resort zdrowia argumentuje, iż wprowadzenie kompleksowych regulacji jest konieczne, aby ograniczyć dostępność tych produktów dla młodych osób i mieć większą kontrolę nad ich składem, eliminując substancje potencjalnie szkodliwe dla zdrowia.

Harmonogram wdrażania nowych przepisów

Podpisana przez prezydenta nowelizacja wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z 9-miesięcznym okresem przejściowym dla zakazu sprzedaży aromatyzowanych nowatorskich wyrobów tytoniowych.

Drugi projekt, dotyczący zakazu jednorazowych e-papierosów i smakowych woreczków nikotynowych, jest w tej chwili na etapie konsultacji wewnętrznych.

Trzeci projekt, kompleksowo regulujący rynek e-papierosów i woreczków nikotynowych, został przyjęty przez Radę Ministrów i jest notyfikowany w Komisji Europejskiej. Po zakończeniu tego procesu, który powinien nastąpić po 28 kwietnia 2025 r., trafi pod obrady Sejmu. Przewiduje się, iż ustawa wejdzie w życie 14 dni od ogłoszenia, z 6-miesięcznym okresem przejściowym dla nowych przepisów.