Odpowiedź za czyjeś długi, kontrola choćby 5 lat wstecz, rewolucja VAT. Rząd potwierdza rewolucje podatkowe

IV kwartał 2025 roku przyniesie przedsiębiorcom szereg zmian w przepisach podatkowych. Ministerstwo Finansów przygotowuje nowelizację ustawy o VAT, która wprowadzi rozwiązania ułatwiające handel międzynarodowy, ale też rozszerzy odpowiedzialność za cudzych długi. Niektóre zmiany mogą zaskoczyć choćby doświadczonych księgowych.

Fot. Shutterstock

We wtorek w wykazie prac programowych i legislacyjnych Rady Ministrów pojawiła się informacja o projekcie zmian w ustawie o VAT oraz w ustawie o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Projekt ma zostać przygotowany przez Ministerstwo Finansów i trafić pod obrady rządu w IV kwartale 2025 roku.

Pakiet zmian obejmie kilkanaście obszarów – od nowych narzędzi dla przedsiębiorców po uproszczenia w obowiązkach podatników. Nie wszystkie zmiany będą jednak korzystne dla firm.

Podróż w czasie po statusie podatnika VAT

Jedną z najważniejszych nowości będzie rozszerzenie funkcjonalności wykazu podatników VAT. Dzięki zmianie przedsiębiorcy będą mogli sprawdzić status kontrahenta nie tylko w dniu wyszukiwania, ale również wstecznie – choćby do pięciu lat.

To przełomowa zmiana dla firm prowadzących długoterminowe projekty czy rozliczających się z kontrahentami po latach. Dotychczas przedsiębiorcy mogli sprawdzić tylko aktualny status podatnika, co rodziło problemy przy rozliczeniach historycznych transakcji.

Nowa funkcjonalność pozwoli zweryfikować, czy firma była czynnym podatnikiem VAT w konkretnym dniu z przeszłości. To istotne przy kontrolach skarbowych, gdy urząd kwestionuje prawo do odliczenia VAT od zakupów dokonanych lata temu.

„Skład VAT” – nowa broń eksporterów i importerów

Najbardziej rewolucyjną zmianą będzie wprowadzenie instytucji tzw. składu VAT. Ma to uprościć rozliczenia dla importerów i eksporterów, którzy często borykają się z problemami płynności finansowej.

Jak wynika z komunikatu ministerstwa, „procedura składu VAT umożliwi zastosowanie stawki VAT w wysokości 0 proc. do następujących czynności: dostaw towarów do składu VAT, wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów do składu VAT, dostaw towarów wewnątrz składu VAT oraz świadczenie określonych usług w składzie VAT”.

W praktyce oznacza to, iż firma będzie mogła gromadzić towary w specjalnym obszarze bez konieczności natychmiastowego rozliczenia VAT. Obowiązek podatkowy powstanie dopiero przy wyprowadzeniu towarów ze składu. To może znacząco poprawić płynność finansową przedsiębiorstw zajmujących się handlem międzynarodowym.

Energia elektryczna pod lupą – koniec z zamieszaniem

Ministerstwo zapowiada ujednolicenie zasad opodatkowania VAT energii elektrycznej. w tej chwili występują różnice w opodatkowaniu w zależności od tego, czy energia jest dostarczana przez system elektroenergetyczny, czy poza nim.

Planowane zmiany mają wprowadzić jednolite zasady niezależnie od sposobu dostarczania energii. To ważna informacja dla przedsiębiorstw korzystających z różnych źródeł energii, w tym odnawialnych czy własnych generatorów.

Odpowiedzialność solidarna sięga dalej

Mniej optymistyczną dla przedsiębiorców zmianą będzie rozszerzenie odpowiedzialności solidarnej nabywców za zaległości sprzedawców. Dotychczas dotyczyło to głównie niektórych branż i określonych towarów.

Ministerstwo chce rozszerzyć ten mechanizm także na część usług niematerialnych, takich jak usługi doradcze, reklamowe czy badawcze. W praktyce oznacza to, iż nabywca takiej usługi może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za nieopłacone przez wykonawcę zobowiązania podatkowe.

To zmiana, która wymusi na przedsiębiorcach jeszcze większą ostrożność przy wyborze kontrahentów. Przed zleceniem usługi warto będzie sprawdzić nie tylko obecny status podatkowy wykonawcy, ale także jego historię rozliczeń.

Koniec z 14-dniowym terminem dla środków transportu

Resort finansów zapowiada też korzystne uproszczenia. Zniesiony zostanie obowiązek zapłaty VAT w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środków transportu.

Obecnie przedsiębiorcy kupujący samochody, motocykle czy inne pojazdy z państw UE muszą rozliczyć VAT w bardzo krótkim terminie, co często powoduje problemy z płynnością finansową. Zniesienie tego wymogu to ulga dla branży motoryzacyjnej i firm transportowych.

Zmianie ulegną także zasady raportowania w JPK_VAT, choć szczegóły tych modyfikacji nie zostały jeszcze ujawnione.

Tax Free po nowemu – elektroniczna rewolucja

Turystów i firm zajmujących się obsługą ruchu turystycznego ucieszy wprowadzenie możliwości elektronicznej odprawy w terminalu Tax Free.

Jak podkreśla ministerstwo, „zmiany umożliwią samodzielne i dobrowolne zadeklarowanie przez podróżnych wywozu towarów ujętych na dokumencie elektronicznym TAX FREE z wykorzystaniem udostępnionych przez Krajową Administrację Skarbową narzędzi informatycznych (terminale TAX FREE)”.

W praktyce oznacza to koniec z kolejkami do celników i papierkowymi formularzami. Turyści będą mogli sami obsłużyć procedurę zwrotu VAT przez specjalne terminale.

Co to oznacza dla Ciebie?

Jeśli prowadzisz firmę, nadchodzące zmiany mogą znacząco wpłynąć na Twoje rozliczenia podatkowe. Oto najważniejsze implikacje:

• Jeśli zajmujesz się handlem międzynarodowym, instytucja składu VAT może poprawić Twoją płynność finansową. Nie będziesz musiał natychmiast rozliczać VAT od importowanych towarów – zrobisz to dopiero przy ich wyprowadzeniu ze składu.
• Jeśli często weryfikujesz kontrahentów, nowa funkcjonalność wykazu VAT pozwoli Ci sprawdzić ich status choćby z 5-letniej przeszłości. To szczególnie ważne przy kontrolach skarbowych i rozliczeniach historycznych.
• Jeśli kupujesz usługi doradcze, reklamowe czy badawcze, musisz jeszcze bardziej uważać na wybór kontrahentów. Rozszerzona odpowiedzialność solidarna oznacza, iż możesz odpowiadać za ich zaległości podatkowe.
• Jeśli importujesz pojazdy z UE, zniesienie 14-dniowego terminu płatności VAT da Ci większą swobodę w planowaniu finansów.
• Jeśli prowadzisz sklep dla turystów, elektroniczny system Tax Free uprości obsługę klientów i może zwiększyć sprzedaż.

Praktyczne porady przed wejściem zmian

Przygotuj się na nadchodzące zmiany już teraz. Oto konkretne kroki, które warto podjąć:

• Sprawdź swoich kontrahentów. jeżeli kupujesz usługi doradcze, reklamowe czy badawcze, dokładnie zweryfikuj sytuację podatkową dostawców. Poproś o aktualne zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach.
• Przeanalizuj możliwości składu VAT. jeżeli zajmujesz się importem lub eksportem, skontaktuj się z doradcą podatkowym i sprawdź, czy nowa instytucja będzie korzystna dla Twojej firmy.
• Zaktualizuj procedury. jeżeli regularnie sprawdzasz statusy podatników VAT, przygotuj się na nowe możliwości wyszukiwania historycznego.
• Przeszkolenie księgowości. Upewnij się, iż Twoja księgowa zna nadchodzące zmiany, szczególnie w zakresie odpowiedzialności solidarnej i nowych terminów płatności.
• Dokumentacja. Zacznij gromadzić pełną dokumentację transakcji z kontrahentami, szczególnie tymi świadczącymi usługi niematerialne. W przypadku kontroli będziesz potrzebować dowodów należytej staranności.

Timeline zmian – kiedy co wchodzi

Ministerstwo Finansów zapowiada, iż projekt nowelizacji trafi pod obrady rządu w IV kwartale 2025 roku. Po przyjęciu przez Radę Ministrów ustawa powędruje do Sejmu.

Biorąc pod uwagę standardowy proces legislacyjny, można spodziewać się, iż nowe przepisy wejdą w życie najwcześniej w I kwartale 2026 roku. Niektóre zmiany mogą mieć okres przejściowy, szczególnie te dotyczące systemów informatycznych.

Warto śledzić komunikaty resortu finansów i przygotować się na zmiany już teraz. Doświadczenie pokazuje, iż przedsiębiorcy, którzy wcześnie dostosowują swoje procedury do nowych przepisów, unikają problemów i kar w przyszłości.

Nadchodzące zmiany to mix ułatwień i dodatkowych obowiązków. najważniejsze będzie adekwatne przygotowanie się do nich oraz skorzystanie z nowych możliwości, które oferuje nowelizacja.