OC Media: Armenia łagodzi przepisy dot. deklaracji dochodów po fali publicznej krytyki

Rząd Armenii zdecydował się znacząco złagodzić system powszechnych deklaracji dochodów w odpowiedzi na rosnącą krytykę i zamieszanie wokół reform, które miały wejść w życie 1 listopada.

Reforma, przyjęta w 2023 roku, zakładała, iż niemal wszyscy pracujący obywatele Armenii będą musieli elektronicznie deklarować swoje dochody, obejmujące nie tylko wynagrodzenia, ale także przelewy i przekazy pieniężne przekraczające 300 000 dramów (ok. 780 dolarów). Urzędnicy przedstawiali ten krok jako sposób na zwiększenie przejrzystości, poprawę ściągalności podatków i skuteczniejsze kierowanie pomocy socjalnej.

Jednak po miesiącach opóźnień technicznych i niezadowolenia społecznego rządząca partia Umowa Obywatelska planuje znieść większość obowiązkowych wymogów. Zgodnie z proponowanymi zmianami osoby, których dochody pochodzą wyłącznie z oficjalnie zarejestrowanych źródeł, nie będą musiały samodzielnie składać deklaracji — przygotuje je automatycznie Państwowy Komitet Dochodów (SRC).

Decyzja ta oznacza znaczące odejście od pierwotnego planu wprowadzenia powszechnych deklaracji dochodów do 2025 roku — projektu, który już wcześniej przesunięto z 1 maja na 1 listopada z powodu problemów logistycznych i technicznych.

Jak poinformował szef SRC Eduard Hakobyan, do końca września deklaracje złożyło zaledwie około 92 000 osób, czyli niewielka część spośród szacowanych 700 000 obywateli objętych reformą. Urzędnicy przyznali, iż większość Ormian nie posiadała wymaganych elektronicznych dowodów tożsamości lub napotykała problemy z państwowym portalem internetowym.

Wycofanie się z pierwotnych założeń ogłosił w tym tygodniu poseł Umowy Obywatelskiej Babken Tunyan, który zapowiedział, iż obywatele nieposiadający „niewidocznych” dla SRC źródeł dochodu — takich jak przekazy pieniężne, darowizny czy odsetki od oszczędności — nie będą musieli logować się do systemu deklaracji. Parlament ma w najbliższych dniach formalnie znowelizować ustawę.

Była minister sprawiedliwości Arpine Howhannisjan, w tej chwili jedna z najbardziej krytycznych wobec rządu postaci, stwierdziła, iż decyzja ujawnia głębsze niespójności reformy. W opublikowanym we wtorek nagraniu ostrzegła, iż obywatele posiadający jakiekolwiek dodatkowe źródła dochodu — w tym przekazy przekraczające 300 000 dramów — przez cały czas będą zobowiązani do manualnego aktualizowania swoich deklaracji, w przeciwnym razie grożą im grzywny.

Howhannisjan zwróciła też uwagę, iż system zachęt w postaci zwrotów gotówkowych, mający promować aktywne uczestnictwo w programie, obejmie jedynie osoby, które samodzielnie wypełnią deklaracje, a nie te korzystające z automatycznego systemu. „Ci, którzy liczą, iż służby podatkowe zrobią wszystko za nich, mogą stracić prawo do tych korzyści” – powiedziała Howhannisjan.

Zmiana kursu rządu następuje na mniej niż rok przed kolejnymi wyborami parlamentarnymi w Armenii — co, jak zauważają komentatorzy, nie jest przypadkowe. Politycy opozycji oskarżyli premiera Nikola Paszyniana o wycofanie się z pierwotnych planów w obawie przed utratą poparcia wyborców zirytowanych biurokratycznym ciężarem i brakiem przejrzystości reformy.

Gdy projekt był po raz pierwszy ogłaszany, urzędnicy przedstawiali proces deklaracji jako krok milowy w kierunku sprawiedliwego systemu podatkowego i narzędzie do ujawniania ukrytych dochodów. Krytycy jednak od początku kwestionowali zarówno wykonalność, jak i polityczne wyczucie tej szeroko zakrojonej inicjatywy, wskazując na słabą komunikację rządu i ograniczoną umiejętność korzystania z narzędzi cyfrowych w społeczeństwie.

Projekt poprawek prawdopodobnie gwałtownie przejdzie przez parlament zdominowany przez partię Umowa Obywatelska. Niemniej, jak zauważają analitycy, częściowe wycofanie się z reformy podkreśla trudności rządu w znalezieniu równowagi między celami przejrzystości a realiami administracyjnymi — oraz wskazuje na rosnącą wrażliwość władz na niezadowolenie wyborców przed wyborami w 2026 roku.

Źródło: oc-media.org

Opracowanie: BIS – Biuletyn Informacyjny Studium