Nowy unijny budżet: Z czego ma się składać? [WYKAZ]

KE przedstawiła wczoraj propozycję nowego wieloletniego budżetu UE, czyli tzw. Wieloletnie Ramy Finansowe. Na jakie cele trafi więcej pieniędzy, na jakie mniej, a jakie elementy mają zostać połączone lub rozdzielone?

Komisja Europejska zaproponowała wczoraj największy w historii bloku długoterminowy budżet UE. Zakłada on połączenie dotychczas oddzielnego finansowania rolnictwa i rozwoju regionalnego w tzw. krajowe plany, specyficzne dla poszczególnych państw, oraz stworzenie funduszu o wartości 451 mld euro na wspieranie borykającego się z problemami przemysłu.

Proponowane przez Brukselę Wieloletnie Ramy Finansowe po 2027 roku opiewają na prawie 1,98 biliona euro, czyli 1,26 proc. dochodu narodowego brutto (DNB) wszystkich państw UE, poinformowała dziennikarzy szefowa KE Ursula von der Leyen. Jest to znacznie więcej niż obecny budżet, który początkowo wynosił 1,11 proc. DNB, a po negocjacjach ustalono jego wielkość na 1,05 proc. DNB.

– Kolejne WRF będą najbardziej ambitnymi, jakie kiedykolwiek zaproponowano. Są bardziej strategiczne, elastyczne, przejrzyste, a my inwestujemy więcej w naszą zdolność reagowania i w naszą niezależność – powiedziała von der Leyen.

165 miliardów euro z całkowitej kwoty trafi jednak na spłatę zadłużenia z funduszu odbudowy UE po pandemii COVID-19, co oznacza, iż budżet faktycznie wynosi 1,82 biliona euro, a więc 1,15 proc. DNB.

Z czego ma się składać unijny wieloletni budżet?

Suma: 1,98 bln euro

• Filar I: Fundusze unijne (1,06 bln euro)
  • spójność, rybołówstwo, polityka społeczna, obszary wiejskie (453 mld euro)
  • Wspólna Polityka Rolna (293,7 mld euro)
  • spłata funduszu odbudowy po pandemii COVID-19 (168 mld euro)
  • instrumenty UE (73,9 mld euro)
  • inne (29,1 mld euro)
• Filar II: Konkurencyjność (589,6 mld euro)
  • Fundusz Konkurencyjności – ECF (450,5 mld euro)
  • instrument „Łącząc Europę” (81,4 mld euro)
  • Erasmus+ (40,8 mld euro)
  • mechanizm ochrony ludności – UCPM (10,7 mld euro)
  • program AgoraEU (8,6 mld euro)
• Filar III: Polityka zewnętrzna (215,2 mld euro)
  • program „Global Europe” (200,3 mld euro)
  • inne (17,3 mld euro)
• Administracja (117,9 mld euro)
• Spłata funduszu odbudowy „NextGenerationEU” (168 mld euro)

Główne zmiany

Na Wspólną Politykę Rolną i politykę spójności UE, która wspiera rozwój uboższych regionów i której Polska była największym beneficjentem, w przeszłości trafiało po jednej trzeciej budżetu Unii.

W ramach radykalnej reformy zamiast ponad 500 w tej chwili funkcjonujących programów będzie 27 „krajowych i regionalnych planów partnerstwa”, poinformował unijny komisarz ds. budżetu Piotr Serafin. Łączna wartość tych planów to 865 mld euro, czyli mniej niż połowa całego budżetu.

Jeszcze bardziej kontrowersyjna jest jednak propozycja Komisji dotycząca 30-procentowego cięcia wsparcia dla rolników w ramach WPR. Rolnicy już protestują w Brukseli i grożą zaostrzeniem demonstracji, jeżeli UE pójdzie dalej w tym kierunku.

— Celem kolejnych Wieloletnich Ram Finansowych jest nowoczesny i bardziej elastyczny budżet. Zostanie to odzwierciedlone zarówno w ogólnych liczbach, jak i w nowych kategoriach wydatków oraz w zmianach, jakie wprowadziliśmy w strukturze i zasadach budżetu — powiedział polski komisarz.

Wielokrotnie zapowiadany Fundusz Konkurencyjności (ECF), który ma pomóc Unii przyciągnąć prywatne inwestycje w strategicznych sektorach, stanowić będzie połączenie aż dwanastu dotychczasowych inicjatyw wspierających przemysł europejski, wyjaśnił Serafin. Ma to zapobiec dalszemu pogłębianiu dystansu UE wobec Chin i USA w zakresie konkurencyjności.

ECF ma otrzymać 410 miliardów euro z budżetu oraz 41 miliardów euro z Funduszu Innowacji, który jest finansowany z opłat za emisje CO₂ (system EU ETS) i wspiera inwestycje w czyste technologie.

Fundusz przemysłowy von der Leyen ma objąć także sztandarowy program badawczy UE, Horyzont Europa, mimo wcześniejszych zapewnień, iż pozostanie on poza jego zakresem. Wartość programu to 175 miliardów euro.

Trzecim filarem proponowanego budżetu Komisji jest nowy fundusz “Global Europe” o wartości 200 mld euro, który połączy dotychczas odrębne programy i obejmie środki z sześciu pakietach regionalnych, obejmujących m.in. rozszerzenie UE i politykę zagraniczną.

Poza budżetem Komisja zaproponuje także fundusz dla Ukrainy o wartości 100 miliardów euro, mający na celu długoterminowe wsparcie dla Kijowa i zawierający szeroki mechanizm pożyczkowy.

Podział budżetu – porównanie z poprzednią perspektywą finansową (w ujęciu realnym):

• Konkurencyjność: 589 miliardów euro oznacza wzrost aż o 411 miliardów euro. Na Fundusz „Łącząc Europę” (Connecting Europe Facility), przeznaczony na finansowanie infrastruktury energetycznej i transportową, trafi o 60 miliardów więcej, niż było na te cele w obecnym budżecie. Reszta przypada na Fundusz Konkurencyjności (ECF), w tym na program naukowo-badawczy Horyzont Europa, na który trafi o 79 miliardów euro więcej niż w obecnym budżecie.
• Polityka zagraniczna: Trafi na nią 215 miliardów euro, co oznacza realny wzrost o 94 miliardy euro w porównaniu z obecną perspektywą budżetową.
• WPR: Proponowane 293 miliardy euro to o 127 miliardów euro, czyli o około 30 proc. mniej w porównaniu do obecnego budżetu.
• Polityka spójności: Proponowane 453 miliardy euro to o 28 miliardów więcej niż skorygowany budżet na spójność w obecnych WRF. W praktyce jednak może to oznaczać duże cięcia, bo pula środków ma również pokrywać część zadań wcześniej finansowanych z komponentu WPR na obszary wiejskie, wsparcie dla rybaków i inne działania. Jedynie 218 miliardów euro ma trafiać konkretnie na wsparcie dla uboższych regionów.