Dlaczego projektowanie rynku energii wymaga zmian?
Transformacja sektora energii elektrycznej, związana z rosnącym udziałem odnawialnych źródeł energii i wzrostem zapotrzebowania na prąd, wymusza ewolucję modeli rynkowych. Najnowszy raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) podkreśla, iż skuteczne mechanizmy rynkowe są niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, efektywności operacyjnej i odpowiednich sygnałów inwestycyjnych.
Główne wnioski z raportu IEA
Analiza IEA obejmuje rynki hurtowe w Europie, Stanach Zjednoczonych, Japonii i Australii. Wynika z niej, iż rynki krótkoterminowe dobrze radzą sobie z zapewnieniem efektywnego bilansowania i bezpieczeństwa pracy systemów – np. w Europie rynek dnia następnego obsługuje ponad 400 000 ofert na godzinę. Przez ostatnie pięć lat energia była dostarczana bez zakłóceń przez ponad 99,9% czasu.
Jednak rynki długoterminowe pozostają słabo rozwinięte. Niska płynność powoduje, iż uczestnicy mają ograniczone możliwości zabezpieczenia się przed ryzykiem cenowym, a większość kontraktów terminowych zawierana jest na okresy nieprzekraczające dwóch lat. To zdecydowanie za mało, by finansować wieloletnie inwestycje w nowe moce wytwórcze, magazyny energii czy infrastrukturę elektryfikacyjną.
Znaczenie mechanizmów uzupełniających
W odpowiedzi na te wyzwania wiele rynków wdrożyło mechanizmy wsparcia, takie jak systemy wynagradzania mocy czy programy wspierające OZE. Z jednej strony przyczyniają się one do realizacji celów politycznych – zapewnienia bezpieczeństwa dostaw i redukcji emisji – z drugiej mogą generować nieefektywności oraz podnosić koszty systemowe.
Co dalej? Rekomendacje IEA
IEA zaleca zachowanie mocnych stron rynków krótkoterminowych przy jednoczesnym ich dostosowaniu do coraz bardziej złożonych i rozproszonych systemów. najważniejsze jest jednak wzmocnienie rynków długoterminowych – zwiększenie płynności, wydłużenie horyzontów kontraktowych oraz poprawa dostępności dla uczestników rynku. To warunek konieczny do realizacji nowych inwestycji i skutecznego zarządzania ryzykiem.
Rynki krótkoterminowe pozostają skuteczne i należy zachować ich mocne strony, jednocześnie dopracowując ich konstrukcję pod kątem bardziej dynamicznych i rozproszonych systemów.
Raport podkreśla także, iż reformy powinny być transparentne i przewidywalne, by budować zaufanie uczestników rynku oraz ułatwiać wdrażanie zmian.
Znaczenie dla Polski
Dla polskiego sektora energii, który stoi przed wyzwaniami związanymi z modernizacją i dekarbonizacją, wnioski IEA mogą stanowić cenną wskazówkę. Wzmocnienie segmentu długoterminowego i rozwój mechanizmów wsparcia dostosowanych do lokalnych realiów może skutecznie wspierać bezpieczeństwo energetyczne i realizację celów klimatycznych.
Źródło: IEA
