Nowe zasady przeliczania emerytur

1 dzień temu

Rada Ministrów opublikowała 5.6.2025 r. projekt ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla niektórych osób, które do 6.6.2012 r. złożyły wniosek o emeryturę na zasadach obowiązujących osoby urodzone przed 1.1.1949 r. (UD204).
Nowe przepisy mają dotyczyć kobiet urodzonych w latach 1954-1959 oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949-1952 i w 1954 r.
Warunkiem objęcia ustawą jest ponadto złożenie wniosku o przyznanie emerytury częściowej lub emerytury na podstawie przepisów art. 46, art. 50, art. 50a, art. 50e lub art. 184 EmRentyFUSU, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z 26.1.1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986) przed 6.6.2012 r. oraz nabycie prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 EmRentyFUSU po 31.12.2012 r.

Cel i sens projektowanych przepisów

U podstaw regulacji leży potrzeba wyeliminowania negatywnych skutków mechanizmu przewidzianego w art. 25 ust. 1b EmRentyFUSU. Przepis ten skutkował pomniejszaniem podstawy obliczenia emerytury docelowej poprzez nieuwzględnienie waloryzacji kapitału początkowego i składek w okresie pomiędzy przyznaniem wcześniejszego świadczenia a osiągnięciem wieku emerytalnego. W rezultacie emerytury były znacząco niższe od tych, które przysługiwałyby, gdyby świadczeniobiorca nie skorzystał wcześniej z emerytury częściowej czy wcześniejszej.

Trybunał Konstytucyjny badał zgodność art. 25 ust. 1b EmRentyFUSU w zakresie, w jakim dotyczy on osób, które przed 1.1.2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 32 art. 25 ust. 1b EmRentyFUSU. W wyroku SK 140/20 stwierdził, iż art. 25 ust. 1b EmRentyFUSU w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie przed 6.6.2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.

Projekt zakłada odejście od stosowania tego przepisu dla określonej grupy osób, co w praktyce oznacza dla niej możliwość przeliczenia emerytury z pominięciem art. 25 ust. 1b EmRentyFUSU. Nie przewidziano jednak wyrównania. Twórcy projektu przypomnieli też, iż Trybunał Konstytucyjny nie kwestionował możliwości stosowania mechanizmu potrącania, przewidzianego w art. 25 ust. 1b EmRentyFUSU, w stosunku do pozostałych osób.

Nowe zasady przeliczenia świadczeń

Nowe zasady przeliczania świadczeń zostały sformułowane w art. 2 projektu. Przewiduje on m.in., iż przeliczenie wysokości emerytury nastąpi:

z urzędu – w przypadku osób, które złożyły już wniosek o przyznanie świadczenia przed wejściem w życie projektowanej ustawy,
na wniosek – w przypadku osób, które takiego wniosku jeszcze nie złożyły (pod warunkiem, iż zrobią to do 31.12.2026 r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał 6 miesięcy na wydanie decyzji w sprawach prowadzonych z urzędu, natomiast dla wniosków składanych indywidualnie zastosowanie znajdą ogólne terminy wynikające z ustawy emerytalnej (w art. 118 ust. 1 EmRentyFUSU). Wysokość emerytury po przeliczeniu nie może być niższa niż świadczenie już wypłacane. Projekt dopuszcza natomiast pomniejszenie kwoty świadczenia należnego za okres przejściowy (od 1.6.2026 r. do momentu wydania decyzji) o wcześniej wypłacone emerytury brutto.

Regulacja ma również zastosowanie do ustalania wysokości rent rodzinnych po osobach objętych nowelizacją. Zasady przeliczenia świadczenia pozostają analogiczne.

Obowiązki ZUS i zawieszenie postępowań

ZUS zostanie zobowiązany do opublikowania na swojej stronie internetowej i w BIP informacji o zasadach składania wniosków i warunkach przeliczenia emerytur. Zawiesi z urzędu postępowania w sprawach ustalenia wysokości emerytury, o ile równolegle toczyć się będzie postępowanie administracyjne lub sądowe w przedmiocie prawa do emerytury. W takich przypadkach przeliczenie świadczenia będzie możliwe po prawomocnym zakończeniu postępowania. Co istotne, projekt wyklucza możliwość wszczynania nowych postępowań, innych niż określone w samej ustawie.

Projekt zakłada, iż ustawa wejdzie w życie 1.6.2026 r. Wśród prawników zajmujących się ubezpieczeniami społecznym pojawiły się opinie, iż nowe przepisy są mniej korzystne, niż to wynika z obowiązującego orzecznictwa.

Idź do oryginalnego materiału