Nowe worki na śmieci pojawiają się w polskich domach. Brak segregacji może kosztować choćby 400 proc. więcej

W jednej z polskich gmin mieszkańcy otrzymują już specjalne szare worki przeznaczone wyłącznie na popiół z kominków i pieców. To nie lokalny eksperyment, ale sygnał większych zmian w gospodarce odpadami, które mogą niedługo dotknąć wszystkich Polaków. Za nieprawidłową segregację gminy mogą nałożyć kary sięgające choćby czterokrotności podstawowej opłaty za śmieci.

Fot. Shutterstock

Gmina Lubaczów w województwie podkarpackim jako pierwsza w Polsce wprowadza systematyczną zbiórkę popiołu jako osobnej frakcji odpadów. Od lipca mieszkańcy domów jednorodzinnych otrzymują szare worki, do których mają wrzucać wyłącznie zimny popiół z domowych palenisk.

Jak informuje urząd gminy Lubaczów, wprowadzenie nowej frakcji ma jeden główny cel – osiągnięcie wymaganego przez unijne przepisy 55-procentowego poziomu recyklingu odpadów komunalnych na 2025 rok. To wyzwanie, z którym większość polskich samorządów ma poważne problemy.

Większość gmin nie da rady spełnić unijnych wymogów

Skala problemu jest ogromna. Jak wynika z badania Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski, ponad 80 procent ankietowanych samorządów twierdzi, iż najprawdopodobniej nie będzie w stanie osiągnąć zakładanego poziomu recyklingu na 2025 rok.

Problem leży w niskiej świadomości mieszkańców dotyczącej segregacji oraz brakach w systemie kontroli firm wywożących odpady. W województwie wielkopolskim aż 177 z 226 gmin (78,33%) nie osiągnęło wymaganych poziomów recyklingu za rok 2020.

Popiół z domowych palenisk stanowi istotny problem w gospodarce odpadami. Dotychczas trafiał głównie do pojemników na odpady zmieszane, gdzie zanieczyszczał inne surowce wtórne i uniemożliwiał ich recykling. Oddzielnie zebrany może natomiast służyć jako nawóz ogrodowy – szczególnie popiół drzewny zawiera cenne składniki jak potas, fosfor czy wapń.

Kontrole i dotkliwe kary za błędy w segregacji

Wraz z wprowadzeniem szarych worków gmina Lubaczów uruchamia także wzmożone kontrole jakości segregacji. Podczas dotychczasowych sprawdzeń odpadów biodegradowalnych wielokrotnie znajdowano materiały opakowaniowe, reklamówki czy tekstylia w pojemnikach na bioodpady.

Skutki nieprawidłowej segregacji są dotkliwe finansowo. Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, za brak segregacji lub jej nieprawidłowe prowadzenie gmina może nałożyć opłatę podwyższoną w wysokości od dwu- do czterokrotności stawki podstawowej.

W praktyce oznacza to, iż jeżeli ktoś płaci w tej chwili 30 złotych miesięcznie za wywóz śmieci, po wykryciu nieprawidłowości może mu wzrosnąć do choćby 120 złotych. W przypadku gospodarstw płacących wyższe stawki – które w wielu gminach sięgają już 40-45 złotych od osoby – kary mogą być jeszcze bardziej bolesne.

Inne gminy już szykują podwyżki opłat

Rosnące wymagania dotyczące recyklingu to nie jedyny powód wzrostu kosztów gospodarowania odpadami. Jak podaje portal Prawo.pl, od 2025 roku wiele gmin wprowadza znaczące podwyżki opłat za wywóz śmieci.

W gminie Grudziądz stawki wzrosną z 28 do 39 złotych (wzrost o 39%), w Kłodzku mieszkańcy płacą już 46 złotych od osoby miesięcznie, a w Żywcu i Nowej Rudzie – po 44 złote. Największy wzrost dotyczy gminy Wieprz, gdzie stawki mają wzrosnąć z 26 do 41 złotych – to ponad 50% podwyżka.

Powody są podobne we wszystkich gminach: wyższe koszty energii i paliwa, wzrost wynagrodzeń (płaca minimalna od stycznia 2025 wynosi 4666 złotych brutto) oraz większe opłaty za składowanie odpadów.

Rozwiązanie może rozprzestrzenić się na inne gminy

Wprowadzenie szarych worków w Lubaczowie to pilotażowy projekt, który może stać się wzorem dla innych samorządów zmagających się z problemem osiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu.

Jak podaje portal Rolnikinfo.pl, polskie przepisy dopuszczają gminom wprowadzanie dodatkowych frakcji segregacji w lokalnych regulaminach. Popiół z kominków i pieców idealnie nadaje się do wydzielenia jako osobna frakcja, ponieważ zebrany oddzielnie nie zawyża masy odpadów resztkowych i może zostać poddany recyklingowi.

W tle tych działań stoi twardy unijny wymóg – od 2025 roku wszystkie państwa członkowskie muszą osiągać co najmniej 55-procentowy poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. Do 2030 roku próg wzrośnie do 60%, a do 2035 roku – do 65%.

Co to oznacza dla ciebie?

Jeśli palicie w domu w kominku lub piecu, przygotujcie się na zmiany. Wprowadzenie szarych worków może dotrzeć niedługo do waszej gminy, szczególnie jeżeli samorząd ma problemy z osiągnięciem wymaganych poziomów recyklingu.

Już teraz warto przygotować się na nowe zasady segregacji. Popiół z palenisk powinien być całkowicie zimny przed wrzuceniem do worka – gorący może uszkodzić pojemniki i zagrozić bezpieczeństwu pracowników wywożących odpady. Do szarych worków nie wolno wrzucać niedopałków, folii, szkła, gruzu czy żużla.

Pamiętajcie też, iż kontrole segregacji mogą być prowadzone przez cały czas trwania umowy na wywóz odpadów. Firmy wywożące śmieci mają obowiązek sprawdzania zawartości pojemników i zgłaszania nieprawidłowości do urzędu gminy. choćby jeden błąd w segregacji może skutkować wielomiesięcznymi podwyższonymi opłatami.

Praktyczne porady na nowe czasy

Aby uniknąć kar i podwyżek, warto już teraz dopilnować prawidłowej segregacji wszystkich odpadów. Sprawdźcie na stronie waszej gminy aktualne zasady – mogą się różnić między samorządami.

Szczególną uwagę zwróćcie na odpady biodegradowalne – to właśnie w brązowych pojemnikach kontrolerzy najczęściej znajdują nieprawidłowości. Nie wrzucajcie tam reklamówek, materiałów opakowaniowych ani tekstyliów.

Od 2025 roku obowiązuje też selektywna zbiórka tekstyliów – stare ubrania nie mogą już trafiać do odpadów zmieszanych. Każda gmina musi zapewnić punkty zbiórki odzieży, najczęściej w ramach PSZOK-ów.

Jeśli macie wątpliwości co do segregacji konkretnego odpadu, lepiej zadzwońcie do urzędu gminy niż ryzykować karę. Koszt krótkiej rozmowy telefonicznej może was uchronić przed wielokrotnie wyższymi opłatami za śmieci.