Nowe otwarcie dla procedury cywilnej: miesiąc na apelację, jawne posiedzenia i koniec z jednoosobowymi składami

Rewolucja w procedurze cywilnej staje się faktem – Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego zaprezentowała projekt tzw. „ustawy naprawczej”, która ma przywrócić standardy i funkcjonalność do procesu cywilnego, usuwając wiele kontrowersyjnych zmian z ostatnich lat. W planie m.in. wydłużenie terminów na apelację i zażalenie, przywrócenie kolegialnego orzekania w apelacji, likwidacja odrębnej procedury konsumenckiej, a także zwiększenie uprawnień pełnomocników. To dopiero początek – w planach jest również stworzenie całkowicie nowego kodeksu postępowania cywilnego.

Dwa tygodnie to za mało – na apelację będzie miesiąc

Jedną z kluczowych zmian, które proponuje Komisja, jest wydłużenie terminów na wniesienie apelacji i zażalenia. w tej chwili – jak zauważa prof. Marcin Dziurda – są to najkrótsze terminy w Europie: dwa tygodnie na apelację i tydzień na zażalenie.

– Propozycja jest taka, żeby na apelację był miesiąc, a na zażalenie – dwa tygodnie. To na pewno ułatwi stronom wnoszenie apelacji, bo termin dwutygodniowy jest obiektywnie za krótki – tłumaczy prof. Dziurda.

Koniec z jednoosobowym orzekaniem – wracają składy kolegialne

Komisja proponuje powrót do kolegialnych składów sędziowskich w drugiej instancji, z wyjątkiem postępowań uproszczonych o wartości do 20 tys. zł, gdzie pozostanie orzekanie jednoosobowe. Projekt przewiduje również zmiany w zakresie zażaleń – uchylone mają zostać kontrowersyjne przepisy o „zaskarżeniach poziomych” oraz przywrócony obowiązek uzasadniania postanowień zaskarżalnych wydanych na posiedzeniach niejawnych.

Uporządkowanie po „wielkiej reformie” z lat 2019–2023

– Te około 200 propozycji szybkich zmian w przepisach to w dużej mierze „sprzątanie po PiS-ie” – mówi prof. Wojciech Kocot, wiceprzewodniczący Komisji.

Zdaniem ekspertów, „wielka reforma procedury cywilnej” z 2019 roku nie przyniosła zakładanych efektów. Część rozwiązań wręcz utrudniła funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Komisja postuluje usunięcie najbardziej problematycznych przepisów, ale zaznacza, iż niektóre z wprowadzonych wówczas instytucji – jak np. zeznania świadków na piśmie – zostaną zachowane, choć z doprecyzowanymi regulacjami.

Zeznania pisemne zostają – z ograniczeniami

Dowód z zeznań świadków na piśmie, który przyjął się w praktyce, nie zostanie wyeliminowany. Komisja planuje jednak jego doprecyzowanie, aby ograniczyć nadużycia i zachować transparentność procesu.

Procedura konsumencka znika – gospodarcza jeszcze poczeka

Projekt „ustawy naprawczej” zakłada likwidację odrębnej procedury w sprawach z udziałem konsumentów. Jak podkreśla prof. Dziurda:

– To rozwiązanie nie realizuje orzecznictwa TSUE w tym zakresie, więc to postępowanie ma zostać zniesione już w tej ustawie „naprawczej”.

Likwidacja procedury gospodarczej również została przewidziana, jednak przesunięto ją na późniejszy etap – wymaga ona uprzedniego wprowadzenia przepisów o koncentracji materiału procesowego.

Więcej uprawnień dla pełnomocników i koniec z fikcyjnymi przeprosinami

Pełnomocnicy procesowi zyskają prawo do składania i przyjmowania oświadczeń materialnoprawnych związanych bezpośrednio z czynnościami procesowymi, co rozwieje dotychczasowe wątpliwości w tym zakresie. Komisja proponuje też uchylenie art. 1050 § 4 K.p.c., który ograniczał wykonanie przeprosin, jeżeli strona nie spełniła tego obowiązku.

Mniej przekształceń – szybciej do wyroku

Planowane jest również ograniczenie przekształceń postępowania, zarówno podmiotowych, jak i przedmiotowych, które często prowadziły do przewlekania spraw. Zdaniem Komisji, ograniczenie tych możliwości usprawni postępowania i pozwoli szybciej dojść do rozstrzygnięcia.

Nowy kodeks? Tak, ale za kilka lat

Jak podkreśla prof. Marek Safjan, obecne zmiany to jedynie etap przejściowy. Celem Komisji jest stworzenie nowego, spójnego kodeksu postępowania cywilnego, który zastąpi obecny, wielokrotnie nowelizowany i nieczytelny dokument.

– Kodeks postępowania cywilnego wymaga radykalnych zmian. On został poprzez liczne poprawki mocno nadwerężony i stał się niespójny, nieczytelny i trudno stosowalny – mówi prof. Safjan.

Za przygotowanie nowego kodeksu odpowiada zespół kierowany przez prof. Karola Weitza. Prace te, jak zaznaczono, potrwają kilka lat i będą wymagały szerokich konsultacji środowiskowych.

Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.

Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!

• 

  Nowe otwarcie dla procedury cywilnej: miesiąc na apelację, jawne posiedzenia i koniec z jednoosobowymi składami16 kwietnia 2025

  Rewolucja w procedurze cywilnej staje się faktem – Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego zaprezentowała projekt tzw. „ustawy naprawczej”, która ma przywrócić standardy i funkcjonalność do procesu cywilnego,

• 

  Polskiemu wymiarowi sprawiedliwości grozi armagedon z powodu neosędziów16 kwietnia 2025

  W ostatnich dniach opinia rzecznika generalnego TSUE, Deana Spielmanna, wstrząsnęła polskim wymiarem sprawiedliwości. Dotyczy ona kluczowego pytania: jak traktować orzeczenia wydane przez neosędziów? jeżeli Trybunał Sprawiedliwości

• 

  Umowa o dzieło – jak skutecznie dochodzić odszkodowania? Praktyczny poradnik16 kwietnia 2025

  Umowa o dzieło to jedna z najpopularniejszych form współpracy, zwłaszcza w branżach kreatywnych, budowlanych czy IT. Jej istotą jest zobowiązanie wykonawcy do osiągnięcia konkretnego rezultatu, np.