Czy zaufanie Europejczyków do Unii Europejskiej może wzrastać w obliczu kryzysów i globalnych wyzwań? Najnowsze dane pokazują rekordowe poparcie dla unijnych instytucji i wspólnych wartości.
Zaufanie obywateli państw członkowskich UE do wspólnoty osiągnęło najwyższy poziom od niemal dwóch dekad. Według najnowszego Eurobarometru aż 52 proc. Europejczyków deklaruje zaufanie do UE – to wynik najwyższy od 2007 roku.
Szczególnie wyróżnia się postawa młodego pokolenia (15–24 lata), spośród którego aż 59 proc. popiera europejskie instytucje. Badanie zostało przeprowadzone we wszystkich 27 państwach członkowskich i objęło ponad 26 tys. wywiadów bezpośrednich.
Wzrost zaufania do UE następuje w czasie, gdy porządek międzynarodowy staje się coraz mniej stabilny. Agresywna polityka Rosji, napięcia w relacjach z Chinami oraz nieprzewidywalność polityki USA – zwłaszcza pod rządami Donalda Trumpa – skłaniają Europejczyków do postrzegania Unii jako stabilnej przeciwwagi wobec zewnętrznych zagrożeń.
Młodsze pokolenie, wychowane w czasach globalizacji i europejskich wartości, widzi w UE nie tylko projekt gospodarczy, ale również gwaranta bezpieczeństwa i stabilności w obliczu globalnych kryzysów.
Odnotowano również rekordowe poparcie dla europejskiej unii gospodarczej i walutowej – aż 74 proc. mieszkańców UE i 83 proc. mieszkańców strefy euro popiera wspólną europejską walutę. To najwyższy wynik od momentu jej wprowadzenia.
Choć oceny obecnej sytuacji gospodarczej Europy są podzielone (44 proc. pozytywnie, 48 proc. negatywnie), aż 43 proc. ankietowanych przewiduje w nadchodzącym roku stabilizację. Wspólna waluta zyskuje na znaczeniu jako symbol stabilności i ochrony przed zewnętrznymi kryzysami – od wojen handlowych, przez zerwanie globalnych łańcuchów dostaw, po inflację.
Europa buduje tarczę: rosnące poparcie dla wspólnej polityki obronnej
Aż 81 proc. Europejczyków popiera ideę wspólnej polityki obronnej – to najwyższy poziom od 2004 roku.
Unia Europejska podjęła konkretne działania, tworząc fundusz obronny o wartości 150 miliardów euro w odpowiedzi na rosnące zagrożenia ze strony Rosji oraz niepewność co do zaangażowania USA w obronę Europy.
Pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę w 2022 roku zmieniła postrzeganie zagrożeń na kontynencie, skłaniając państwa członkowskie do budowania bardziej samodzielnej polityki obronnej i zwiększania inwestycji w bezpieczeństwo.
Ograniczone zaufanie do NATO w czasie, gdy w USA rządzi Trump, motywuje UE do poszukiwania nowych sojuszy i skuteczniejszych mechanizmów ochrony.
77 proc. ankietowanych uznaje agresję Rosji za poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy, a 72 proc. popiera sankcje gospodarcze wobec Moskwy.
Wojna w Ukrainie nie tylko wzmocniła poczucie zagrożenia, ale także zwiększyła solidarność wewnątrz UE, umacniając jej pozycję jako ważnego aktora na arenie międzynarodowej. Konflikt ten unaocznił potrzebę wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz poszukiwania skutecznych mechanizmów reagowania na agresję.
Unia Europejska pod presją: rekordowe poparcie i rosnący eurosceptycyzm
Eurobarometr wskazuje również na rosnący optymizm wobec przyszłości Unii – 62 proc. Europejczyków patrzy w przyszłość z nadzieją, a aż 88 proc. popiera zasady oparte na współpracy międzynarodowej.
Mimo wyzwań, takich jak wojny, kryzysy gospodarcze czy zmiany klimatyczne, aż 43 proc. badanych ocenia UE pozytywnie, a tylko 18 proc. negatywnie. Współpraca, demokracja i rządy prawa postrzegane są jako fundamenty stabilności w zglobalizowanym świecie.
Rekordowe poziomy zaufania do UE kontrastują jednak z rosnącym eurosceptycyzmem i wzrostem znaczenia sił konserwatywnych w wielu państwach członkowskich. Partie takie jak węgierski Fidesz, włoska Liga czy Bracia Włosi (FdI) ostro krytykują obecny kształt Unii, jej politykę migracyjną, gospodarczą czy rolę instytucji europejskich.
Na poziomie Parlamentu Europejskiego rośnie liczba mandatów ugrupowań eurosceptycznych, takich jak Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy czy nowe grupy Patrioci dla Europy i Europa Suwerennych Narodów. Choć ich wpływ równoważą dominujące grupy polityczne (Europejska Partia Ludowa, socjaliści, liberałowie), zmieniają one ton debaty o przyszłości UE.
Bardzo wysokie wyniki zaufania do UE można interpretować na wiele sposobów – od rosnącej solidarności obywateli państw członkowskich (w tym młodego pokolenia) wobec globalnych wyzwań, po coraz mocniejszą polaryzację społeczeństw.
Można zauważyć, iż społeczeństwo zaczyna się dzielić na młodsze pokolenie, które w dużej mierze ufa wspólnotom europejskim i dąży do pogłębiania integracji, wierząc, iż razem jesteśmy silniejsi, oraz na starsze pokolenie, które coraz częściej wykazuje brak zaufania wobec obecnej formy wspólnoty europejskiej i polityk UE.
Wzrost zaufania do Unii Europejskiej i jej instytucji wskazuje na umacnianie się projektu europejskiego w obliczu globalnych wyzwań. Poparcie dla euro, wspólnej polityki obronnej i wartości opartych na współpracy świadczy o rosnącej dojrzałości politycznej społeczeństw europejskich.
Jednocześnie jednak to zjawisko nie jest jednolite – w wielu krajach rośnie sceptycyzm wobec kierunku integracji. Przyszłość UE będzie zależeć od umiejętności utrzymania spójności wewnętrznej oraz skutecznej odpowiedzi na wyzwania zewnętrzne i wewnętrzne.