Niemcy: AfD na celowniku. Chaos komunikacyjny w MSW

Ostatnia konferencja landowych ministrów spraw wewnętrznych z federalnym MSW miała rzucić światło na kwestię gotowości do delegalizacji Alternatywy dla Niemiec, ale zamiast klarownych wniosków pozostawiła zamęt.

Jak podaje „Tagesspiegel”, przedstawiciele rządu federalnego i państw związkowych najwyraźniej nie są zgodni co do tego, co adekwatnie ustalono – a to może doprowadzić do poważnych napięć w niemieckim systemie politycznym.

Oficjalnie mowa była o powołaniu Arbeitskreis – grupy roboczej mającej zająć się analizą prawnych możliwości ewentualnego zakazu działalności AfD. W praktyce chodzi o znacznie więcej: temat ten balansuje na granicy prawa konstytucyjnego, wolności zrzeszania się i politycznej presji.

Nowy federalny minister spraw wewnętrznych – którego nominacja miała przynieść większą jedność w łonie rządu – wydaje się mieć trudności w wypracowaniu wspólnego stanowiska z ministrami państw związkowych.

Podczas gdy niektórzy z nich twierdzą, iż rozpoczęto wstępne prace nad analizą materiałów wywiadowczych dotyczących AfD, inni odżegnują się od jakichkolwiek formalnych kroków, sugerując, iż temat był poruszany jedynie „w luźnej dyskusji”.

AfD: od eurosceptycyzmu do obserwacji przez służby

Alternatywa dla Niemiec została założona w 2013 roku jako partia sprzeciwiająca się unijnej polityce ratunkowej w czasie kryzysu euro. Z czasem jednak przeszła gwałtowny zwrot w stronę nacjonalizmu, ksenofobii i radykalnego antyislamskiego przekazu.

W ostatnich latach partia znalazła się pod nadzorem Federalnego Urzędu Ochrony Konstytucji, a niektóre jej struktury regionalne uznawane są za skrajnie prawicowe i potencjalnie antykonstytucyjne.

W świetle tej ewolucji, niektórzy politycy – zwłaszcza z SPD, Zielonych i Lewicy – coraz głośniej domagają się rozważenia zakazu działalności AfD jako organizacji zagrażającej porządkowi demokratycznemu.

Zakaz partii politycznej w Niemczech – droga przez mękę

Zakazanie partii politycznej w Niemczech to jednak proces niezwykle trudny i rzadki. Od czasu powstania RFN tylko dwie partie zostały oficjalnie zdelegalizowane przez Federalny Trybunał Konstytucyjny – neonazistowska SRP w 1952 roku i KPD w 1956 roku.

W 2017 roku nie udało się zdelegalizować skrajnie prawicowej NPD – mimo iż Trybunał uznał ją za wrogą wobec demokracji, nie uznał jej za „wystarczająco groźną”.

Próba delegalizacji AfD musiałaby więc nie tylko wykazać ideologiczną niezgodność tej partii z zasadami porządku demokratycznego, ale także realną zdolność partii do jego podważenia. To oznacza gromadzenie ogromnej ilości dowodów, prowadzenie śledztw wywiadowczych oraz decyzję polityczną wymagającą jednomyślności lub przynajmniej szerokiego konsensusu.

Polityczne ryzyko i społeczna polaryzacja

Debata o ewentualnym zakazie AfD dzieli również niemiecką opinię publiczną. Dla wielu obywateli partia reprezentuje radykalny, ale legalny głos sprzeciwu wobec elit politycznych.

Próba jej delegalizacji mogłaby, zdaniem niektórych analityków, jedynie wzmocnić narrację o „prześladowaniach politycznych” i zwiększyć poparcie dla ugrupowania wśród jego twardego elektoratu.

Z kolei przeciwnicy AfD uważają, iż państwo prawa nie powinno bezczynnie przyglądać się erozji wartości demokratycznych, szczególnie w kontekście agresywnych ataków partii na media, mniejszości i instytucje sądownicze.

Rezultaty spotkania

Po konferencji ministrów spraw wewnętrznych nastroje są mieszane. Część uczestników zapowiada kontynuację „technicznych konsultacji”, inni uważają sprawę za przedwcześnie upolitycznioną. Sam minister federalny zdaje się próbować łagodzić ton, podkreślając potrzebę „dokładnej analizy” i „ostrożności proceduralnej”.

Jedno jest pewne – temat zakazu działalności AfD nie zniknie z niemieckiej agendy politycznej. Wręcz przeciwnie: może stać się jednym z najgorętszych tematów nadchodzącej kampanii wyborczej. A niejednoznaczność przekazu po konferencji może oznaczać, iż najpierw Niemcy będą musiały rozwiązać konflikt nie tyle z AfD, co we własnym rządzie.