Nagłe burze w górach. TOPR: tak unikniesz uderzenia pioruna na otwartej przestrzeni.

Góry, choć piękne i majestatyczne, potrafią być bezlitosne, zwłaszcza gdy pogoda zmienia się w mgnieniu oka. W 2025 roku, w obliczu postępujących zmian klimatycznych, nagłe i gwałtowne burze z piorunami stają się coraz częstszym zjawiskiem, stanowiącym realne zagrożenie dla turystów. Szczególnie niebezpieczne są otwarte przestrzenie, gdzie ryzyko uderzenia pioruna znacząco wzrasta. Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) nieustannie apeluje o rozwagę i przygotowanie, a ich wskazówki mogą dosłownie uratować życie. Jakie zasady bezpieczeństwa są kluczowe, gdy znajdziesz się na szlaku podczas burzy, zwłaszcza na otwartej przestrzeni? TOPR jasno wyjaśnia, jak zminimalizować ryzyko i uniknąć śmiertelnego zagrożenia.

Dlaczego burze w górach to śmiertelne zagrożenie?

Górskie środowisko jest unikatowe, co czyni je szczególnie podatnym na gwałtowne zjawiska atmosferyczne. W odróżnieniu od nizin, w górach pogoda może zmienić się dramatycznie w ciągu zaledwie kilku minut. Temperatury spadają, a bezchmurne niebo nagle pokrywa się ciemnymi chmurami, zwiastującymi nawałnicę. Wyładowania atmosferyczne w Tatrach są szczególnie groźne ze względu na skaliste, często pozbawione roślinności szczyty i grzbiety, które działają jak naturalne piorunochrony. Dodatkowo, wysoka wilgotność i obecność metalowych elementów (łańcuchy, klamry) na szlakach zwiększają przewodność prądu. Każdego roku TOPR interweniuje w dziesiątkach przypadków związanych z burzami, a niestety, część z nich kończy się tragicznie. Brak świadomości zagrożenia i niewłaściwe zachowanie to najczęstsze przyczyny wypadków.

Kluczem do przetrwania burzy na otwartej przestrzeni jest zrozumienie, jak pioruny szukają najkrótszej drogi do ziemi. Według zaleceń ekspertów TOPR, najważniejsze jest maksymalne obniżenie swojej sylwetki i zminimalizowanie kontaktu z podłożem. jeżeli burza zaskoczy Cię na grani, w kotle lodowcowym lub na rozległej hali, natychmiast zastosuj poniższe zasady:

• Przyjmij pozycję kuczną: Kucnij, złącz stopy, głowę schowaj między kolanami, a ręce załóż na uszy. To minimalizuje punkt styku z ziemią i sprawia, iż jesteś mniej „widoczny” dla pioruna. Pamiętaj, aby nie dotykać ziemi dłońmi ani łokciami.
• Rozprosz się w grupie: jeżeli wędrujesz z innymi, oddalcie się od siebie na kilka metrów (co najmniej 10-15 m). Uderzenie pioruna często rozchodzi się po ziemi, a rozproszenie zmniejsza ryzyko porażenia całej grupy.
• Pozbądź się metalowych przedmiotów: Zdejmij plecak z metalowym stelażem, odłóż kije trekkingowe, aparaty, telefony komórkowe (choć te ostatnie lepiej schować w suche miejsce, by chronić je przed wilgocią). Metal przewodzi prąd.
• Unikaj samotnych drzew i cieków wodnych: Samotne drzewo na otwartej przestrzeni to naturalny cel dla pioruna. Podobnie rzeki, potoki czy mokre skały – woda jest doskonałym przewodnikiem. Zachowaj od nich bezpieczną odległość.

Pamiętaj, iż czas reakcji jest kluczowy. Pierwsze grzmoty powinny być sygnałem do natychmiastowego działania.

Gdzie szukać schronienia i czego unikać? Praktyczne wskazówki

Szukanie schronienia podczas burzy w górach to wyzwanie, ale są miejsca, które mogą zwiększyć Twoje bezpieczeństwo. Najlepszym, choć często niedostępnym rozwiązaniem, jest schronienie w schronisku górskim. jeżeli to niemożliwe, szukaj naturalnych zagłębień terenu, takich jak niewielkie jaskinie lub skalne okapy, które zapewniają suchą, izolowaną przestrzeń. Pamiętaj jednak, aby nie wchodzić w głąb jaskiń, gdyż prąd może przemieszczać się przez wilgotne ściany. Duże skupiska drzew (las) są bezpieczniejsze niż pojedyncze drzewa, ale zawsze zachowaj ostrożność. Absolutnie unikaj przebywania na graniach, szczytach, w pobliżu kominów skalnych oraz pod skałami, które mogą osunąć się pod wpływem uderzenia pioruna. Nie kładź się płasko na ziemi – to zwiększa powierzchnię kontaktu z podłożem i ryzyko porażenia prądem rozchodzącym się po ziemi.

Zawsze sprawdzaj prognozy pogody przed wyruszeniem w góry, a w trakcie wędrówki monitoruj niebo i zmieniające się warunki. Aplikacje pogodowe i systemy ostrzegania TOPR mogą być nieocenioną pomocą, ale nic nie zastąpi zdrowego rozsądku i umiejętności szybkiej oceny sytuacji. Pamiętaj, iż góry wymagają pokory i szacunku – bezpieczeństwo zawsze powinno być priorytetem.