Misja IGNIS i #AstroSlawosz. Podsumowanie.

Krzysztof Karwowski, Julia Lasiota, Ksawery Stawiński

Cały zespół Instytutu Nowej Europy gratuluje polskiemu astronaucie historycznego dla Polski osiągnięcia oraz życzy zasłużonego wypoczynku!

Sławosz Uznański-Wiśniewski, fizyk, inżynier i doktor elektroniki, jest drugim Polakiem w kosmosie i pierwszym obywatelem naszego kraju, który pracował na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS [1]. Lot Łodzianina był możliwy dzięki wysiłkowi Polskiej Agencji Kosmicznej, Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz międzynarodowej współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA), agencją NASA i prywatną firmą kosmiczną Axiom Space [2].

Misja

Międzynarodowa misja Axiom Mission 4 (Ax-4) była zaplanowana na 14 dni i rozpoczęła się 25 czerwca 2025 o godz. 8:32 czasu polskiego po serii opóźnień techniczno-pogodowych [2]. Kapsuła Crew Dragon o nazwie „Grace” po 28 godzinach lotu z Florydy bez problemów zadokowała do modułu Harmony o 12:32 CET kolejnego dnia. Autonomiczne odłączenie nastąpiło dnia 14 lipca po 20 dniach misji (dwa dni lotu + 18 tzw. docking days na pokładzie ISS), by po przelocie przez atmosferę moduł powrotny bezpiecznie wylądował na Oceanie Spokojnym [3]. Data końca misji: 15 lipca o godz. 11:32 CET [4].

Fot. 1. Start rakiety SpaceX Falcon 9 z astronautami misji Ax-4 (źródło: ESA/Axiom YT)

13 polskich eksperymentów zostało wybranych w procedurze konkursowej obejmującej propozycje nadesłane przez państwowe uczelnie i ich konsorcja, instytuty badawczo-wdrożeniowe oraz firmy prywatne z prężnie rozwijającego się sektora aerokosmicznego. W ramach Misji odbyły się sesje pracy badawczej po 8 godzin dziennie. Jak podaje POLSA – reszta doby wypełniona była wspólnymi posiłkami, czasem prywatnym i ćwiczeniami fizycznymi niezbędnymi do utrzymania w zdrowiu mięśni w warunkach orbitalnych. W czasie nocnym (21:30-6:00 czasu GMT) na ISS trwała przerwa nocna [5] [6].

W ramach IGNIS Uznański-Wiśniewski pracował w europejskim module laboratoryjnym „Columbus”. Dzięki przyznanym przez Axiom komunikacyjnym slotom edukacyjnym czterokrotnie połączył się również z Ziemią [7]:

• 2 lipca (środa) zorganizowana została lekcja z orbity w Łodzi – rodzinnym mieście astronauty. Wydarzenie gościło Centrum „EC1 Łódź – Miasto Kultury”:
• 4 lipa (piątek) zorganizowana została lekcja z orbity we Wrocławiu. Wydarzenie gościł Wydział Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Stowarzyszenie Krótkofalowców ARISS.
• 5 lipca (sobota) zorganizowana została lekcja z orbity w Rzeszowie. Wydarzenie gościły Rektorat Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza.
• 8 lipca (wtorek) zorganizowana została lekcja z orbity w Warszawie. Wydarzenie gościło Centrum Nauki Kopernik.

Wszystkie łączenia były ponadto nadawane na żywo przez kanał YouTube.

Fot. 2. Sławosz Uznański-Wiśniewski podczas wydarzenia w Łodzi (źródło: POLSA/EC1)

Fot. 3. Sławosz podczas wydarzenia w Warszawie (źródło: POLSA/CNK)

Dziedzictwo i mierzalny wpływ [2]

Prognozuje się, iż misja IGNIS przyniesie szereg pozytywnych efektów zarówno dla polskiej gospodarki, jak i dla środowiska naukowego. Najważniejszym będzie – jeżeli prawidłowo go spożytkujemy – impuls naukowo-badawczy. Polskie instytucje i firmy były w stanie udźwignąć organizacyjny wysiłek związany z realizacją misji, współpracą z innymi agencjami (ISRO, ESA, NASA, JAXA) i podmiotami (Axiom Space) [1]. Dzięki temu czas pracy, który przysługiwał polskiemu astronaucie, został przeznaczony na realizację ważnych badań naukowych – potencjalnie o podwójnym zastosowaniu [1] [5].

Tab. 1. Gospodarka kosmiczna Polski i Europy (oprac. INE na podstawie Eurospace & EUSPA)

W wymiarze ekonomicznym lot umożliwi komercjalizację opracowanych przez polskie firmy wynalazków kosmicznych oraz już przyczynił się do zdobycia przez nie tzw. flight heritage, czyli doświadczenia operacyjnego w warunkach orbitalnych. Flight heritage jest niezbędnym potwierdzeniem wiarygodności w bardzo wymagającej i jednocześnie hermetycznej branży kosmicznej. Udział Polski w misji na ISS zwiększa zaufanie do rodzimych firm w oczach partnerów międzynarodowych i ułatwia pozyskiwanie nowych kontraktów w przemyśle obronnym, precyzyjnym oraz wysokich technologii [1]. Dodatkowo, rozwój kompetencji inżynieryjnych i udział w produkcji komponentów przyniósł efekt w postaci transferu wiedzy do innych gałęzi przemysłu [1] [2].

Fot. 4. Załoga misji Ax-4 na wystawie historycznej Centrum Lotów Kosmicznych im. Kennedy’ego (fot. Kennedy Space Centre Visitor Complex FB)

Na płaszczyźnie naukowej, misja umożliwiła realizację wybranych konkursowo i przygotowanych w Polsce eksperymentów, których wyniki zasilą krajowe badania z zakresu medycyny, biotechnologii, neuropsychologii, materiałoznawstwa, a choćby sztucznej inteligencji. Polskie uczelnie i zespoły badawcze zyskały dostęp do unikatowego środowiska mikrograwitacji, co przełoży się na wydanie nowych publikacji naukowych, rozwój współpracy międzynarodowej i udział w kolejnych projektach ESA na nowym poziomie [2] [8].

W dłuższej perspektywie, misja IGNIS ma szansę przyczynić się również do popularyzacji nauki, zwiększenia zainteresowania kierunkami STEM (nauki ścisłe, techniczne, inżynieryjne i matematyczne) wśród młodzieży oraz wzmocnienia roli Polski jako aktywnego uczestnika europejskiej polityki kosmicznej [2] [9].

Wnioski

Misja IGNIS to coś więcej niż eksperyment naukowy czy spektakularny lot polskiego astronauty. To symboliczny i praktyczny krok w kierunku umacniania pozycji Polski w nowym, coraz bardziej złożonym układzie globalnej rywalizacji o dominację technologiczną i geostrategiczną w przestrzeni kosmicznej. Udział polskich jednostek badawczych w programie Axiom wzmacnia ich pozycję w międzynarodowych konsorcjach naukowych i zwiększa szanse na pozyskiwanie kolejnych grantów oraz udziałów w misjach ESA [10].

Ale to również projekt polityczny i gospodarczy. IGNIS doskonale wpisuje się w długoterminowy cel budowy innowacyjnego, zrównoważonego i odpornego sektora aerospace & defense w Polsce. W ostatnich latach szczególnie intensywny rozwój tego sektora obserwujemy w regionach takich jak aglomeracja warszawska (PIAP, Instytut Lotnictwa, WZL), Piaseczno (CreoTech) czy Wrocław. To tam powstają platformy satelitarne, robotyka kosmiczna, rozwiązania AI, a także komponenty do systemów obserwacji Ziemi czy obrony przeciwrakietowej [2] [11]. Lot w kosmos, który był kiedyś domeną tylko największych państw, staje się dzięki takim misjom jak IGNIS częścią narodowego wysiłku przemysłowego – przynosząc know-how, kontrakty i prestiż [11].

Warto przy tym spojrzeć na wyścig kosmiczny w Azji – z rosnącą aktywnością Chin, Indii, Japonii i Korei Południowej. Nie pozostawia on złudzeń: państwa, które nie zbudują własnych kompetencji kosmicznych, będą skazane na peryferyjną rolę nie tylko w polityce, ale i w rozwoju zaawansowanych technologii cywilnych i wojskowych [12]. Polska – jako średnie państwo w Europie, ale z dużym potencjałem kadrowym i przemysłowym – musi wykorzystywać każdą okazję, by wzmacniać swoją obecność w tej nowej domenie geopolityki [10] [13]. W XXI wieku kosmos staje się nie tylko polem gry potęg, ale także dynamicznie rozwijających się państw średnich, które rozumieją, iż dostęp do orbity okołoziemskiej to dostęp do suwerenności technologicznej, przewagi informacyjnej i przyszłych rynków [9] [13].

Zakończenie

Ambicje Polski w badaniach podstawowych i stosowanych powinny wybrzmiewać w projektach takich jak misja IGNIS. Choć jej przeprowadzenie jest doniosłym osiągnięciem i symbolem rosnących możliwości polskiego sektora kosmicznego, nie sposób nie zauważyć, iż realizacja misji odbyła się w znacznej mierze za pośrednictwem zewnętrznych, komercyjnych wykonawców. Sama obecność polskiego astronauty na ISS, choć spektakularna, nie może zastępować długofalowej strategii budowania krajowej wartości dodanej w łańcuchu technologii kosmicznych. W perspektywie strategicznej oznacza to konieczność odejścia od modelu „zakupu usługi” na rzecz głębszego uczestnictwa w europejskich i międzynarodowych programach kosmicznych – zarówno badawczych, jak i technologicznych. Polska nie powinna być jedynie klientem czy podwykonawcą, ale aktywnym współtwórcą rozwiązań o wysokim poziomie innowacyjności i zaawansowania technologicznego. Dotyczy to nie tylko współpracy z ESA, ale także bardziej zintegrowanego udziału w konsorcjach europejskich – takich jak programy rakietowe Ariane, zaawansowane systemy satelitarne (np. IRIS), czy w przyszłości – programy załogowe w ramach np. Vortex [2].

Realna suwerenność technologiczna oraz podmiotowość Polski jako państwa średniego w Europie opierać się musi na intensyfikacji inwestycji w badania podstawowe i wdrożeniowe, w tym – co szczególnie istotne – na wzmacnianiu roli polskich uczelni i instytutów badawczych jako pełnoprawnych uczestników globalnych projektów kosmicznych. IGNIS powinien być traktowany nie jako punkt docelowy, ale jako pilotażowy program, który umożliwia tworzenie mechanizmów długotrwałego zaangażowania – zarówno poprzez rozwijanie kadr, jak i tworzenie infrastruktury oraz kompetencji do realizacji misji autonomicznych lub wspólnych z partnerami europejskimi. Wobec narastających napięć międzynarodowych, zwiększającej się wagi geotechnologii oraz przenikania sfery kosmicznej z systemami bezpieczeństwa, obronności i łańcuchami wartości krytycznej, Polska powinna aktywnie projektować swoją obecność w przestrzeni kosmicznej [11]. Wymaga to nie tylko silnej agencji kosmicznej i zaplecza przemysłowego, ale także politycznej wizji, która uzna badania kosmiczne za integralną część polityki bezpieczeństwa państwa, jego innowacyjności oraz pozycji w europejskich sieciach wpływu [14] [15].

Ambitna Polska, która myśli o sobie jako o równorzędnym partnerze w europejskiej polityce kosmicznej, musi inwestować w kompetencje, ludzi i infrastrukturę. Nie tylko po to, by raz na dekadę wysłać astronautę, ale po to, by być zdolną do samodzielnego konstruowania ładunków, platform, systemów i – w dłuższej perspektywie – również załogowych pojazdów kosmicznych. Tylko wtedy będzie mogła wyjść z roli klienta takich firm jak Axiom Space i stać się partnerem – udziałowcem w projektach europejskich, francuskich, niemieckich czy międzynarodowych. Tylko wtedy kosmos stanie się dla Polski nie spektakularnym epizodem, ale trwałym elementem nowoczesnej polityki gospodarczej i geostrategicznej. Lot Uznańskiego-Wiśniewskiego to nowy początek – nie tylko dla studentów politechnik i laborantoriów, ale również dla decydentów. Pokazuje, iż państwa średniej wielkości w Europie Środkowej mogą mieć swoje plany i przekuwać je w konkretne rezultaty [16]. W świecie, gdzie orbita to nowe morze – Polska właśnie woduje swój pierwszy statek. Sławosz Uznański, nie powinien być jego jedynym kapitanem. To nie powinna być podróż jednorazowa.

Fot. 5. Misja Ax-4 wraca do domu (źródło: ESA/NASA/Axiom YT)

Źródła

[1] Karwowski, K. (2025). Lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego i rozwój sektora kosmicznego w Polsce. Pobrano 2.07.2025 z https://ukladsil.pl/wyscig-technologiczny/lot-slawosza-uznanskiego-wisniewskiego-i-rozwoj-sektora-kosmicznego-w-polsce

[2] Karwowski, K. & Lasiota, J. (2025). Polak w kosmosie. Szansa dla Polski – przemysł kosmiczny, nauka, edukacja. Pobrane 2.07.2025 z https://ine.org.pl/polak-w-kosmosie-szansa-dla-polski-przemysl-kosmiczny-nauka-edukacja/

[3] Axiom Space. Ax-4. Pobrano 2.07.2025 z https://www.axiomspace.com/missions/ax4

[4] MRIT. IGNIS – pierwsza polska misja na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Pobrano 26.05.2025 z https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/ignis–pierwsza-polska-misja-na-miedzynarodowa-stacje-kosmiczna

[5] POLSA. Misja IGNIS. Pobrano 26.05.2025 z https://polsa.gov.pl/wydarzenia/ignis/

[6] POLSA. Polski astronauta rozpoczął misję IGNIS na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Pobrano 3.07.2025 z https://polsa.gov.pl/wydarzenia/polski-astronauta-rozpoczal-misje-ignis-na-miedzynarodowej-stacji-kosmicznej/

[7] PLinSpace. IGNIS. Pobrane 2.07.2025 z https://plinspace.pl/

[8] Polsat (2025). „Dziejowa szansa dla nas w Polsce”. Sławosz Uznański-Wiśniewski o locie w kosmos. Pobrane 28.05.2025 z https://www.youtube.com/embed/vmVuJPveQrY&ab_channel=polsatnews.pl

[9] Rożek, T. & Nauka. To Lubię. (2025). Dlaczego nie dowozimy? Pobrane 31.05.2025 z https://www.youtube.com/embed/jeHCM4eHsuw&ab_channel=Nauka.ToLubi%C4%99

[10] Karwowski, K. & Lasiota, J. (2025). Trump a kosmos. Nowa domena polityki USA? Pobrano 3.07.2025 z https://ine.org.pl/trump-a-kosmos-nowa-domena-polityki-usa/

[11] Stawiński, K. (2025). Polski przemysł kosmiczny w świetle potrzeb Wojska Polskiego Pobrano 3.07.2025 z https://ine.org.pl/polski-przemysl-kosmiczny-w-swietle-potrzeb-wojska-polskiego/

[12] Karwowski, K. (2024). Chińska dyplomacja kosmiczna. Otwarta – ale czy dla wszystkich? Pobrano 3.07.2025 z https://ine.org.pl/chinska-dyplomacja-kosmiczna-otwarta-ale-czy-dla-wszystkich/ dostęp: 2025/07/02

[13] Poprawa, M. (2023). Rola państw małych w globalnej polityce kosmicznej. Pobrano 3.07.2025 z https://ine.org.pl/wp-content/uploads/2021/05/Rola-panstw-malych-w-globalnej-polityce-kosmicznej-1.pdf

[14] Banasiak, M. (2022). Polska w kosmosie: co już mamy i co możemy mieć? Pobrano 3.07.2025 z https://ine.org.pl/polska-w-kosmosie-co-juz-mamy-i-co-mozemy-miec/

[15] Giełzak, M. & Dymek, J. Podcast Dwie Lewe Ręce (2025). Socjalista w Nowym Jorku, Netanjahu na wojnie, Polak w kosmosie. Pobrano 5.07.2025 z www.youtube.com/embed/wcuXy_QWkqA&ab_channel=DwieLeweR%C4%99ce

[16] SGH (2025). Rozmowy o kosmosie [7] Polski astronauta w kosmosie – misja IGNIS urzeczywistnia się. Pobrano 5.07.2025 z www.youtube.com/embed/d9WTfHX75C8&list=PLED2KqSSukba5-9DXeE2GvhzetRMh-gCo&index=7&ab_channel=SGHWarsawSchoolofEconomics

Ilustracje:

Fot. 1. źródło: ESA/Axiom YT

Fot. 2. źródło: POLSA/EC1

Fot. 3. źródło: POLSA/CNK

Fot. 4. źródło: Kennedy Space Centre Visitor Complex FB

Fot. 5. źródło: ESA/NASA/Axiom YT