18 godzin temu
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odniosło się do zarzutów dotyczących systemu przyznawania grantów oraz wsparcia finansowego dla krakowskiego Teatru Nowego Proxima. W odpowiedzi na interpelację posłanki Pauliny Matysiak, resort kultury przedstawił szczegółowe wyjaśnienia dotyczące zasad finansowania oraz reform wprowadzonych w systemie grantowym w 2025 roku.
Teatr Nowy Proxima otrzymał dotację mimo niskiej punktacji
Jak wynika z odpowiedzi ministerstwa, Teatr Nowy Proxima w Krakowie, prowadzony przez Stowarzyszenie Teatr Nowy, otrzymał w 2025 roku dotację w wysokości 186 000 zł z programu „Infrastruktura kultury”. Co istotne, dotacja została przyznana z tzw. rezerwy ministra, mimo iż teatr uzyskał punktację (66 punktów) niższą niż minimalna wymagana do otrzymania dofinansowania w trybie konkursowym (75 punktów).
Stowarzyszenie aplikowało w tym roku również do programów „Edukacja artystyczna”, „Edukacja kulturalna” oraz „Teatr”, jednak w żadnym z nich nie uzyskało wystarczającej liczby punktów, by otrzymać dofinansowanie w trybie standardowym.
Historia finansowania teatru
Ministerstwo przedstawiło również historię finansowania Teatru Nowego Proxima w latach 2022-2024. W tym okresie teatr otrzymał znaczące wsparcie:
- W 2022 roku: 120 000 zł (dofinansowanie wieloletnie z 2020 roku) oraz 185 000 zł (dofinansowanie wieloletnie z 2021 roku) z programu „Edukacja kulturalna”
- W 2023 roku: 185 000 zł (kontynuacja dofinansowania wieloletniego) z programu „Edukacja kulturalna”
- W 2024 roku: 270 000 zł z programu „Infrastruktura kultury” oraz 120 000 zł z programu „Teatr”
Dane te wskazują, iż wbrew twierdzeniom o braku wsparcia, teatr regularnie otrzymywał dofinansowanie w ostatnich latach, choć nie zawsze we wszystkich programach, o które aplikował.
Gruntowna reforma systemu grantowego
W odpowiedzi na interpelację ministerstwo szczegółowo opisało reformy wprowadzone w systemie przyznawania grantów w 2025 roku. Zmiany te miały na celu zwiększenie przejrzystości i obiektywizmu w procesie oceny wniosków:
- Rezygnacja z oceny strategicznej, której zarzucano podatność na wpływy polityczne
- Wzmocnienie roli niezależnych ekspertów (zwiększenie puli punktów ze strony ekspertów ze 100 do 60)
- Wprowadzenie mediany zamiast średniej w ocenie eksperckiej w celu redukcji wpływu ocen skrajnych
- Rezygnacja z punktowania wkładu własnego, co miało wyrównać szanse mniejszych podmiotów
- Wprowadzenie trybu rezerwy Ministra zamiast systemu odwołań (15% budżetu Programów)
- Wydzielenie środków na zadania wysokobudżetowe, by największe wydarzenia nie konkurowały z mniejszymi projektami
- Usprawnienie komunikacji z wnioskodawcami poprzez System Obsługi Programów
Ministerstwo poinformowało, iż w tej chwili trwa wewnętrzna procedura ewaluacji wprowadzonych zmian, uwzględniająca uwagi zgłoszone przez beneficjentów oraz instytucje zarządzające Programami.
Wsparcie dla niezależnych twórców
W kwestii wsparcia dla niezależnych twórców ministerstwo wyjaśniło, iż zgodnie z regulaminami Programów Ministra, wnioski mogą składać podmioty posiadające osobowość prawną i prowadzące statutową działalność w obszarze kultury. Niezależni twórcy jako osoby prywatne nie są upoważnieni do aplikowania. Mogą jednak działać w formie organizacji pozarządowych i wówczas ubiegać się o dofinansowanie na zasadach określonych w regulaminach Programów konkursowych.
Resort kultury wskazał również alternatywne drogi wsparcia poprzez programy dotacyjne prowadzone przez państwowe instytucje kultury, takie jak Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego (programy „Teatr Polska”, „Lato w teatrze”, „OFF Polska”, „Przestrzenie Sztuki”) czy Narodowe Centrum Kultury (programy „Kultura Interwencje”, „EtnoPolska”, „Synergie”).
Perspektywy na przyszłość
Ministerstwo zapowiedziało również, iż na 2025 rok planowany pozostało nabór w ramach Inwestycji A2.5.1 Programu wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych, finansowanego z Krajowego Planu Odbudowy. Informacje o naborze mają zostać opublikowane w kwietniu bieżącego roku.
