4 godzin temu
Kontrola została przeprowadzona na zlecenie marszałka Sejmu, Szymona Hołowni. Jej celem było określenie zakresu i źródeł finansowania Kościołów oraz innych związków wyznaniowych, w szczególności Kościoła katolickiego, ze środków publicznych.
Objęto nią 21 jednostek, w tym: Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, osiem ministerstw, trzy urzędy centralne, cztery urzędy wojewódzkie, dwie agencje wykonawcze i trzy fundusze celowe.
"Przeprowadzono badania kwestionariuszowe dotyczące 2807 jednostek samorządu terytorialnego oraz 556 szpitali publicznych, a także zasięgano informacji w kilkudziesięciu innych podmiotach. W kontroli wzięło udział aż 13 departamentów i delegatur" – czytamy na stornie NIK.
Z ogólnej kwoty 17,5 mld zł wydanej przez państwo, 16,5 mld zł przekazano Kościołowi katolickiemu. Wydatki obejmowały m.in.: dotacje z różnych ministerstw, subwencje dla szkół i uczelni katolickich oraz wynagrodzenia dla nauczycieli religii, składki emerytalne duchownych z Funduszu Kościelnego czy pensje kapelanów w służbach, inspekcjach i strażach.
Raport NIK. Takie kwoty państwo przekazało na Kościół w latach 2021-2023
NIK zwróciła uwagę na brak adekwatnego nadzoru nad Funduszem Kościelnym, z którego opłacane są składki ZUS i zdrowotne duchownych. W latach 2021–2023 wydano na ten cel ponad 585 mln zł. Co istotne, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie dysponowało informacjami o przynależności zgłaszanych duchownych do konkretnych Kościołów.
"W ocenie NIK może to tworzyć przestrzeń do nadużyć w postaci korzystania z finansowania z FK przez osoby do tego nieuprawnione, co potwierdzają wyniki przeprowadzonych przez ZUS postępowań wyjaśniających i kontrole płatników składek" – podało NIK.
Spośród 74 postępowań wyjaśniających prowadzonych przez ZUS, w 34 przypadkach (45,9 proc.) uznano, iż dana osoba nie powinna być objęta ubezpieczeniem jako duchowny.
Z kolei w ramach 36 kontroli płatników składek, sprawdzono 731 osób, w tym 503 duchownych. U niemal połowy z nich (244 osoby) stwierdzono nieprawidłowości – m.in. niewłaściwe źródło finansowania składek oraz brak dokumentacji potwierdzającej status duchownego.
Kontrola ujawniła również, iż znaczna część dotacji była przyznawana bez konkursu i nie było to uzasadnione w interesie publicznym. W latach 2021–2023 zawarto 159 umów dotacyjnych na łączną kwotę blisko 195 mln zł, z czego 15 z 18 przypadków dotyczyło środków przyznanych poza konkursem, bez podstawy prawnej do zastosowania takiego trybu.
