Instytut Pamięci Narodowej wyraził stanowczy sprzeciw wobec planów Smoleńskiej Obwodowej Dumy dotyczących usunięcia polskich symboli i odznaczeń wojskowych z cmentarza ofiar Zbrodni Katyńskiej w Katyniu. Instytut uznał te działania za akt dewastacji miejsca pamięci i profanacji grobów zamordowanych przez NKWD polskich obywateli. Podobne działania miały miejsce wcześniej w Miednoje, co budzi uzasadniony niepokój o los pozostałych miejsc pochówku ofiar sowieckiego terroru.
Według informacji podanych przez agencję INTERFAX, smoleńska Duma uzasadniła swoją decyzję opinią lokalnej prokuratury, według której polskie symbole naruszają przepisy dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego Federacji Rosyjskiej. Wśród zakwestionowanych elementów znalazły się m.in. Virtuti Militari oraz Krzyż Kampanii Wrześniowej. IPN wskazał, iż są to odznaczenia państwowe Rzeczypospolitej Polskiej, upamiętniające ofiary sowieckiej agresji i nie mogą być traktowane jako zagrożenie dla dziedzictwa rosyjskiego.
Instytut przypomniał, iż Polska, zgodnie z obowiązującym prawem krajowym i międzynarodowym, pielęgnuje groby sowieckich żołnierzy na swoim terytorium. W związku z tym oczekuje od władz rosyjskich podobnego poszanowania miejsc pamięci i miejsc pochówku obywateli polskich. IPN uznał za skandaliczne, iż rosyjska propaganda próbuje przypisywać odpowiedzialność za Zbrodnię Katyńską nazistowskim Niemcom, mimo iż winę ZSRR jednoznacznie potwierdzili międzynarodowi eksperci, a w 1992 roku oficjalnie przyznał ją prezydent Jelcyn, przepraszając Naród Polski. Fakt ten potwierdziła również rezolucja rosyjskiej Dumy w 2010 roku.
Instytut odrzucił oskarżenia, jakoby Polska niszczyła groby sowieckich żołnierzy. Zaznaczono, iż Polska prowadzi działania renowacyjne, a wszystkie wojenne cmentarze, również te z czerwonoarmistami, są objęte ochroną prawną i traktowane z należnym szacunkiem. IPN wskazał, iż oskarżenia rosyjskich mediów są nie tylko fałszywe, ale mają charakter propagandowy, stanowiący część szerszej kampanii dezinformacyjnej.
W związku z tymi wydarzeniami Instytut Pamięci Narodowej zaapelował do Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o podjęcie zdecydowanych kroków dyplomatycznych i prawnych. IPN wezwał także władze Obwodu Smoleńskiego do natychmiastowego zaprzestania działań wobec cmentarza w Katyniu oraz poszanowania pamięci ofiar. Podkreślono, iż każdy kraj, który uważa się za cywilizowany, powinien traktować groby jako miejsca święte i nienaruszalne.
