4 godzin temu
Od dziś mieszkańcy Krakowa mogą zdecydować, które drzewa zasłużą na status pomnika przyrody. Ruszyły konsultacje społeczne dotyczące nowych projektów uchwał – do listy 362 istniejących pomników mogą dołączyć kolejne, a część drzew straci swój tytuł.
W Krakowie pomniki przyrody to nie tylko imponujące dęby i lipy, ale także osobliwości, które zyskały symboliczne znaczenie. W rejestrze znajdziemy m.in. krasowe źródło „Świętojańskie” w Tyńcu czy granitowy głaz narzutowy „Rapa Kiwi” przy ul. Spółdzielców. Najwięcej jednak stanowią drzewa – samotne, wiekowe, wyrastające ponad zabudowę albo tworzące malownicze aleje.
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody pomnik przyrody to pojedyncze twory przyrody żywej lub nieożywionej, wyróżniające się wielkością, wiekiem, rzadkością występowania czy szczególnymi wartościami naukowymi, historycznymi i krajobrazowymi. Najczęściej są to stare drzewa o ponadprzeciętnych rozmiarach, ale mogą to być również głazy narzutowe, źródła, jaskinie czy aleje.
Objęcie ich ochroną oznacza, iż nie można ich niszczyć, uszkadzać ani podejmować działań zagrażających ich przetrwaniu. Każda ingerencja – np. przycinanie konarów, zabezpieczenia techniczne czy prace ziemne w pobliżu – wymaga zgody adekwatnego organu. Naruszenie tych zasad podlega sankcjom.
Tym razem urzędnicy zaproponowali, by ochroną objąć pięć wyjątkowych okazów: klon francuski, dwa buki pospolite, jesion wyniosły i dąb. To właśnie one mają szansę dołączyć do grona pomników przyrody, jeżeli mieszkańcy nie zgłoszą istotnych zastrzeżeń.
Jednocześnie przygotowano projekt odebrania statusu czterem drzewom, które uległy złamaniu. Jak tłumaczą urzędnicy, zdarzają się sytuacje, gdy pomnik traci walory przyrodnicze, naukowe czy krajobrazowe, ze względu na które został kiedyś chroniony. Czasem drzewo obumiera, czasem pęka pod naporem wiatru albo ciężaru konarów.
Zdarza się jednak i tak, iż choćby martwe drzewa pozostają w przestrzeni publicznej jako tzw. „świadkowie pomnikowi” – pozbawione części koron, zabezpieczone przed upadkiem, wciąż pełnią funkcję siedliska dla ptaków czy owadów.
Konsultacje potrwają od 8 września do 3 października 2025 roku. W tym czasie mieszkańcy mogą zarówno spotkać się z ekspertami, jak i przesłać swoje opinie w formie pisemnej. Już 11 września urzędnicy odbędą pierwszy telefoniczny dyżur – w godzinach popołudniowych każdy zainteresowany będzie mógł zadzwonić i porozmawiać o projekcie. Tydzień później, 18 września, odbędzie się otwarte spotkanie konsultacyjne w Klastrze Innowacji Społeczno-Gospodarczych przy ul. Zabłocie 22. Kolejny dyżur telefoniczny zaplanowano na 25 września w południe.
Oprócz tych form kontaktu przewidziano możliwość przesyłania pisemnych uwag. Wystarczy wypełnić formularz konsultacyjny i dostarczyć go do urzędu – drogą mailową, przez ePUAP, tradycyjną pocztą lub osobiście w siedzibie Wydziału Środowiska, Klimatu i Powietrza na os. Zgody 2. Dokument można także wypełnić na miejscu, w pokoju 411, lub zostawić na dzienniku podawczym.
Opinia mieszkańców nie przesądzi jeszcze sprawy. To Rada Miasta Krakowa podejmie ostateczną uchwałę o wpisaniu bądź skreśleniu drzew z listy pomników przyrody. Głos krakowian może jednak przesądzić o losie kolejnych okazów – czy znajdą się w rejestrze obok setek już chronionych, czy pozostaną „zwykłymi” drzewami w miejskim krajobrazie.
