1 godzina temu
Nie będzie lokalnego referendum dotyczącego m.in. lokowania nielegalnych imigrantów oraz budowy farm wiatrowych na terenie gminy Dobromierz. Wojewoda dolnośląska stwierdziła, iż treść pytań referendalnych „prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem”. Uchwała w sprawie przeprowadzenia głosowania została w całości unieważniona.
Lokalne referendum, które zostało rozpisane na wniosek 625 mieszkańców gminy Dobromierz, miało odbyć się 21 grudnia 2025 roku. Rada Gminy jednogłośnie pojęła decyzję w sprawie jego przeprowadzenia podczas sesji zorganizowanej 6 listopada. Uprawnieni do głosowania mieszkańcy gminy mieli odpowiedzieć na cztery pytania:
- Czy zgadzasz się na budowę farm wiatrowych na terenie Gminy Dobromierz?
- Czy zgadzasz się na budowę farm fotowoltaicznych na terenie Gminy Dobromierz?
- Czy zgadzasz się na tworzenie nowych i rozszerzanie obecnych kopalni wydobywczych i odkrywkowych na terenie Gminy Dobromierz?
- Czy zgadzasz się na lokowanie nielegalnych migrantów spoza granic Polski na terenie Gminy Dobromierz?
Krótko po jej podjęciu, uchwale zaczęły przyglądać się służby prawne wojewody dolnośląskiego. 17 listopada wydane zostało rozstrzygnięcie nadzorcze unieważniające uchwałę i przerywające tym samym procedurę referendalną. Wojewoda Anna Żabska stwierdziła, iż uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem przepisów ustawy o referendum lokalnym oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, bowiem „treść pytań referendalnych prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem”.
– W myśl art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o referendum lokalnym w referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego, jako członkowie wspólnoty samorządowej, wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki oraz w innych istotnych sprawach, dotyczących społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących tę wspólnotę. Ustawodawca przesądził także, iż referendum lokalne nie może prowadzić do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem – wskazała wojewoda Żabska, podkreślają przy tym, iż „wniosek w sprawie przeprowadzenia referendum musi spełniać nie tylko wymogi ustawy, ale też nie może kolidować z przepisami prawa”.
Tymczasem, zdaniem służb prawnych wojewody, treść pytań referendalnych prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem, w szczególności narusza przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wkraczając we władztwo planistyczne gminy. – Trzy pierwsze pytania referendalne mieszczą się w zakresie spraw należących do kompetencji organów gminy. Zadania własne gminy obejmują bowiem m. in. sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej – tłumaczy wojewoda. Sprawy związane z ładem przestrzennym zostały sprecyzowane w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, której przepisy określają sposób sporządzania i uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i umożliwiają udział mieszkańców w tym procesie. Ustawa nie przewiduje jednak możliwości zmiany planu miejscowego poprzez referendum lokalne. – Sądy administracyjne stoją na stanowisku, iż referendum nie może zastąpić procedury uchwalenia planu miejscowego, bowiem wynik referendum może doprowadzić do rozwiązań sprzecznych z przepisami uwzględnianymi przy sporządzaniu planu.
Prawne wątpliwości wzbudziła również treść czwartego pytania referendalnego: „Czy zgadzasz się na lokowanie nielegalnych migrantów spoza granic Polski na terenie Gminy Dobromierz?”. – W pytaniu nie wyjaśniono, co należy rozumieć przez pojęcie „lokowanie”, w szczególności czy odnosi się do utworzenia na podstawie art. 409 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach strzeżonego ośrodka dla cudzoziemców czy innych ośrodków (noclegowni, placówek), w których na stale mieliby przebywać cudzoziemcy. Tym samym, osoba biorąca udział w referendum może mieć wątpliwość co do jego przedmiotu i w jakiej sprawie wyraża swoje stanowisko. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, iż referendum lokalne może być legalnie przeprowadzone pod warunkiem prawidłowego sformułowania treści pytań poddanych pod głosowanie. Warunkiem przeprowadzenia referendum, w świetle art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy o referendum lokalnym, jest bowiem prawidłowo sformułowana treść pytania poddawanego pod głosowanie, z którego w sposób jednoznaczny musi wynikać, w jakiej sprawie mają zdecydować mieszkańcy – uzasadnia Żabska.
Wojewoda podkreśla więc, iż pytanie referendalne musi zawierać pełne i rzetelne informacje w sprawie, a także musi z pytania jednoznacznie wynikać w jakiej sprawie mają decydować mieszkańcy. Przywołuje przy tym, iż w wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjny w Warszawie stwierdzono, iż „nie można dopuścić do przeprowadzenia referendum, które byłoby sprzeczne z prawem lub prowadziłoby do frustracji wśród wyborców (tak w momencie głosowania, jak i później), gdyż zadane pytanie nie jest jednoznaczne (co do charakteru referendum, jego przedmiotu lub skutków), a w konsekwencji wyrażona w referendum wola mieszkańców nie może być zrealizowana z powodu bezprawności lub nieprecyzyjności pytania„. W rozstrzygnięciu nadzorczym wskazano również, iż polityka migracyjna nie stanowi zadania własnego gminy i kompetencje gminy w tym zakresie są wyłączone.
Dobromierski samorząd może wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu ma rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody.
/mn/
