Masz dom? Od września 2025 wielkie zmiany w przepisach. Polacy muszą działać szybko

Polscy właściciele kominków i pieców na drewno stoją przed bezprecedensową zmianą przepisów, która na zawsze odmieni sposób, w jaki ogrzewamy nasze domy. Ministerstwo Klimatu i Środowiska finalnie zatwierdziło długo dyskutowane regulacje, które wejdą w życie na przełomie sierpnia i września 2025 roku, wprowadzając pierwszą w historii kraju precyzyjną definicję „drewna energetycznego”. Te zmiany, określane przez ekspertów mianem „drewnianej rewolucji”, wpłyną na miliony Polaków, którzy wykorzystują drewno jako główne lub uzupełniające źródło ciepła.

fot. Warszawa w Pigułce

Wiceminister Mikołaj Dorożała, główny architekt nowych przepisów, nie owija w bawełnę mówiąc o przyczynach wprowadzanych zmian. „Nadszedł czas, by położyć kres nieracjonalnej praktyce spalania pełnowartościowego drewna, które powinno trafiać do przemysłu drzewnego i meblarskiego” – podkreśla stanowczo. Ta wypowiedź wywołała falę niepokoju wśród mieszkańców polskiej wsi i przedmieść, gdzie tradycja ogrzewania drewnem sięga wielu pokoleń.

Na czym dokładnie polegają nowe przepisy? Po raz pierwszy w polskim prawodawstwie pojawia się szczegółowa definicja określająca, jakie dokładnie drewno może być klasyfikowane jako materiał energetyczny przeznaczony do spalania. Kryteria są zaskakująco precyzyjne i wprowadzają zarówno wymogi wymiarowe, jak i jakościowe.

By drewno mogło być legalnie sprzedawane i kupowane jako opał, musi spełniać ściśle określone parametry. Do kategorii drewna energetycznego kwalifikować się będzie surowiec o średnicy dolnej mniejszej niż 5 centymetrów bez kory lub 7 centymetrów w przypadku drewna z korą, niezależnie od jego długości. Dla dłuższych kawałków drewna wprowadzono dodatkowe obostrzenia – ich długość nie może przekraczać 3 metrów, a średnica górna musi wynosić co najmniej 5 centymetrów bez kory lub 7 centymetrów z korą.

Jednak sama odpowiednia średnica to dopiero pierwszy warunek. Drugi, równie istotny, dotyczy jakości drewna. By surowiec mógł zostać zakwalifikowany jako energetyczny, musi wykazywać co najmniej jedną z konkretnych wad jakościowych, które sprawiają, iż jego wartość dla przemysłu jest obniżona. Katalog tych wad jest ściśle określony i obejmuje: zbyt dużą krzywiznę, zgniliznę miękką, brunatnicę obejmującą przynajmniej połowę powierzchni przekroju jednego z czół, zaparzenie zajmujące podobny obszar, lub zwęglenie co najmniej 50% powierzchni drewna.

Innymi słowy – do spalania przeznaczone może być tylko drewno, które z powodu swoich wad nie nadaje się do wykorzystania w przemyśle meblarskim czy budownictwie. To fundamentalna zmiana filozofii w podejściu do gospodarowania surowcem drzewnym w Polsce.

Wbrew alarmistycznym doniesieniom, które pojawiły się w niektórych mediach i mediach społecznościowych, nowe przepisy nie wprowadzają całkowitego zakazu spalania drewna w gospodarstwach domowych. Ministerstwo wyraźnie podkreśla, iż Polacy przez cały czas będą mogli ogrzewać swoje domy drewnem, jednak będzie musiało to być drewno odpowiedniej jakości – takie, które z perspektywy gospodarczej jest bardziej racjonalne do wykorzystania jako opał niż jako surowiec przemysłowy.

„Naszym celem nie jest utrudnianie życia Polakom, ale racjonalizacja wykorzystania cennego surowca, jakim jest drewno” – wyjaśnia minister Dorożała. Ta racjonalizacja ma też wymiar ekonomiczny dla całego kraju. Polska branża meblarska jest jednym z europejskich liderów, a zwiększenie dostępności surowca dla przemysłu może przyczynić się do dalszego rozwoju tego sektora i tworzenia nowych miejsc pracy.

Eksperci z branży leśno-drzewnej w większości pozytywnie oceniają proponowane zmiany. Dr Janusz Kowalski, specjalista ds. gospodarki leśnej z Instytutu Badawczego Leśnictwa, zwraca uwagę na wielowymiarowe korzyści płynące z nowych regulacji. „To krok w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie cenny surowiec, jakim jest drewno, wykorzystujemy w sposób optymalny. Drewno wysokiej jakości powinno najpierw służyć jako materiał do produkcji mebli, elementów konstrukcyjnych czy innych wyrobów o wysokiej wartości dodanej. Dopiero po zakończeniu ich cyklu życia, w ramach recyklingu, mogłoby być wykorzystywane energetycznie.”

Nowe przepisy mogą również przyczynić się do stabilizacji rynku drewna, który w ostatnich latach przeżywał turbulencje cenowe. Szczególnie w okresie pandemii i tuż po niej ceny drewna osiągały rekordowe poziomy, by później gwałtownie spaść. Jak podaje Ministerstwo, w ostatnim roku odnotowano znaczący spadek cen – średnia cena sprzedaży drewna spadła o 15% w porównaniu do roku 2023, a cena drewna sosnowego tartacznego obniżyła się o 10%.

Na sytuację rynkową wpłynęły również czynniki geopolityczne – wojna na Ukrainie oraz embargo na surowiec z Białorusi zaburzyły tradycyjne łańcuchy dostaw i zmieniły dynamikę cenową. Wiceminister Dorożała dementuje przy okazji pojawiające się w przestrzeni publicznej informacje o rzekomych problemach finansowych Lasów Państwowych. Według oficjalnych danych, instytucja ta osiągnęła w ubiegłym roku wynik finansowy na poziomie około 764 milionów złotych netto, znacznie przekraczając planowany zysk w wysokości około 350 milionów złotych. Prognozy na 2025 rok zakładają nieco niższy, ale wciąż imponujący zysk w wysokości około 400 milionów złotych.

Aspekt ekologiczny nowych regulacji jest równie istotny jak ekonomiczny. Bardziej efektywne wykorzystanie drewna oznacza mniejszą presję na środowisko naturalne i może przyczynić się do ochrony bioróżnorodności polskich lasów. Naukowcy od lat alarmują, iż intensywna gospodarka leśna prowadzona w polskich lasach negatywnie wpływa na ekosystemy leśne, a ograniczenie wycinki drzew wysokiej jakości mogłoby pomóc złagodzić te problemy.

Dodatkowo, segregacja drewna z uwagi na jego jakość i przeznaczenie może wpłynąć na poprawę jakości powietrza, szczególnie w okresie grzewczym. Wiele gospodarstw domowych, szczególnie na terenach wiejskich, wciąż korzysta z przestarzałych pieców, w których spalane jest często nieodpowiednie drewno o zbyt wysokiej wilgotności. Nowe przepisy mogą stać się impulsem do uporządkowania również tej kwestii, promując spalanie wyłącznie odpowiednio wysuszonego drewna o odpowiednich parametrach.

Mimo potencjalnych korzyści płynących z nowych regulacji, ich wprowadzenie budzi obawy wśród niektórych grup społecznych. Szczególnie mieszkańcy obszarów wiejskich, dla których drewno stanowi podstawowe lub istotne uzupełniające źródło ogrzewania, wyrażają niepokój związany z potencjalnym wzrostem kosztów lub ograniczeniem dostępności opału.

Anna Nowak, mieszkanka małej miejscowości w województwie podlaskim, nie kryje swoich obaw: „Od pokoleń ogrzewamy dom drewnem z okolicznych lasów. Teraz boję się, iż będziemy musieli przejść na droższe paliwo lub iż ceny drewna opałowego pójdą w górę. Dla wielu rodzin na wsi to może być poważny problem.”

Ministerstwo uspokaja jednak, iż celem zmian nie jest ograniczenie dostępu do drewna opałowego dla gospodarstw domowych. Przeciwnie – wprowadzenie jasnych kryteriów ma uporządkować rynek i zapewnić, iż cenne surowce są wykorzystywane w sposób optymalny, a nie tylko najłatwiejszy.

Warto podkreślić, iż nowe przepisy mogą również przyczynić się do skuteczniejszej walki z nielegalnym pozyskiwaniem drewna z lasów. Wprowadzenie precyzyjnej definicji drewna energetycznego ułatwi identyfikację surowca, który może być legalnie wykorzystywany do celów energetycznych, co może pomóc w zwalczaniu procederu kradzieży drewna, który wciąż stanowi problem w niektórych regionach Polski.

Dla przeciętnego Polaka ogrzewającego dom drewnem, nowe regulacje oznaczają przede wszystkim konieczność zwrócenia większej uwagi na jakość kupowanego opału. Przed zakupem warto będzie upewnić się, czy nabywane drewno spełnia kryteria drewna energetycznego określone w nowych przepisach. Sprzedawcy drewna będą zobowiązani do odpowiedniego klasyfikowania swojego towaru i informowania klientów o jego parametrach.

Branża urządzeń grzewczych również przygotowuje się do zmian. Producenci pieców i kominków już teraz rozwijają technologie umożliwiające bardziej efektywne spalanie drewna o różnych parametrach, co może pomóc w adaptacji do nowych przepisów. Pojawiają się również innowacyjne rozwiązania łączące tradycyjne spalanie drewna z nowoczesnymi technologiami, takimi jak automatyzacja procesu spalania czy integracja z inteligentnymi systemami zarządzania energią w domach.

W dłuższej perspektywie, jak sugerują eksperci z branży energetycznej, nowe regulacje mogą przyczynić się do większego zainteresowania alternatywnymi, ekologicznymi źródłami ciepła. Szczególnie pompy ciepła, które w ostatnich latach zyskują na popularności w Polsce, mogą stać się atrakcyjną alternatywą dla osób dotychczas ogrzewających domy drewnem. Jednak transformacja energetyczna gospodarstw domowych będzie z pewnością procesem stopniowym, rozłożonym na wiele lat.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiada intensywne działania informacyjne i edukacyjne przed wejściem w życie nowych przepisów. Kampanie te mają na celu wyjaśnienie zasad klasyfikacji drewna energetycznego oraz rozwianie wątpliwości związanych z nowymi regulacjami. Planowane są spotkania informacyjne w gminach, publikacja materiałów edukacyjnych oraz uruchomienie specjalnej infolinii, gdzie zainteresowani będą mogli uzyskać odpowiedzi na nurtujące ich pytania.

Zmiany w przepisach dotyczących drewna energetycznego wpisują się w szerszą politykę klimatyczną i środowiskową Polski, która dąży do redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz poprawy jakości powietrza. Są one również zgodne z europejskimi strategiami na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych i ochrony klimatu, takimi jak Europejski Zielony Ład czy strategia bioróżnorodności.

Wprowadzenie definicji drewna energetycznego może również pośrednio wpłynąć na rozwój alternatywnych źródeł biomasy do celów energetycznych. Eksperci przewidują wzrost zainteresowania uprawami roślin energetycznych, takich jak wierzba energetyczna czy miskant, które mogą stanowić uzupełnienie tradycyjnego drewna opałowego. Uprawa tych roślin może stać się dodatkowym źródłem dochodu dla rolników, szczególnie na mniej urodzajnych gruntach.

Kolejnym potencjalnym beneficjentem nowych regulacji może być sektor produkcji pelletu drzewnego. Ten wysoko przetworzony materiał opałowy, produkowany z odpadów drzewnych, zyskuje coraz większą popularność dzięki swojej wysokiej kaloryczności, wygodzie użytkowania oraz niskiej emisji zanieczyszczeń podczas spalania. Nowe przepisy mogą przyczynić się do większej dostępności surowca dla producentów pelletu, co z kolei może przełożyć się na stabilizację cen tego paliwa.

Kluczowe będzie również odpowiednie wyważenie interesów różnych grup społecznych i branż związanych z gospodarką leśną. Z jednej strony, przemysł drzewny i meblarski, który generuje wysoką wartość dodaną i miejsca pracy, zasługuje na dostęp do surowca wysokiej jakości. Z drugiej strony, tradycyjne wykorzystanie drewna jako opału, szczególnie na terenach wiejskich, jest głęboko zakorzenione w polskiej kulturze i stanowi istotny element bezpieczeństwa energetycznego wielu gospodarstw domowych.

Podsumowując, planowane na przełom sierpnia i września 2025 roku zmiany w przepisach dotyczących drewna energetycznego stanowią istotny krok w kierunku bardziej zrównoważonego wykorzystania zasobów leśnych w Polsce. Choć budzą one pewne obawy, szczególnie wśród mieszkańców terenów wiejskich, ich głównym celem jest nie tyle ograniczenie możliwości ogrzewania domów drewnem, co promowanie bardziej efektywnego wykorzystania tego cennego surowca. W szerszej perspektywie mogą one przynieść korzyści zarówno dla polskiej gospodarki, jak i dla środowiska naturalnego.

Jeśli jesteś właścicielem kominka lub pieca na drewno, już teraz warto zastanowić się nad przygotowaniem do nadchodzących zmian. Sprawdź, czy Twój obecny dostawca drewna będzie w stanie zapewnić surowiec spełniający nowe kryteria. Rozważ również inwestycję w urządzenia pozwalające na bardziej efektywne spalanie drewna lub alternatywne źródła ogrzewania, które mogą stanowić uzupełnienie lub zastępstwo dla tradycyjnego ogrzewania drewnem. Niezależnie od indywidualnej sytuacji, warto śledzić dalsze komunikaty Ministerstwa Klimatu i Środowiska, które z pewnością będą pojawiać się w nadchodzących miesiącach.