3 godzin temu
W całej Polsce rozpoczęła się bezprecedensowa akcja kontrolna, która wywołuje niemałe poruszenie wśród beneficjentów popularnego programu dotacyjnego. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczął szeroko zakrojoną kampanię weryfikacyjną, która ma na celu sprawdzenie schematy wykorzystania środków przyznanych w ramach programu Czyste Powietrze.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Skala kontroli jest imponująca – w samym 2024 roku przeprowadzono kilkanaście tysięcy audytów, a to dopiero początek. Zgodnie z nowymi wytycznymi, kontrolerzy mają odwiedzić co dwudzieste gospodarstwo domowe, które otrzymało wsparcie finansowe. Szczególną uwagą objęte są inwestycje realizowane po 22 kwietnia 2024 roku.
Wyniki dotychczasowych kontroli są alarmujące. Inspektorzy wykryli szereg nieprawidłowości, wśród których dominują przypadki zaniżania dochodów przez wnioskodawców, instalacja nieodpowiednich źródeł ciepła oraz zawyżanie kosztów materiałów i usług. Konsekwencje wykrytych nadużyć mogą być dotkliwe – beneficjenci programu mogą zostać zobowiązani do zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami naliczanymi choćby za okres pięciu lat.
Właściciele nieruchomości otrzymują zawiadomienia o planowanych kontrolach, jednak próby unikania audytu mogą skończyć się poważnymi konsekwencjami. Dwukrotna odmowa wpuszczenia kontrolerów może skutkować natychmiastowym wypowiedzeniem umowy dotacyjnej.
Program nie kończy się jednak na kontrolach. Wiosna 2025 roku ma przynieść jego nową odsłonę, wzbogaconą o dodatkowe źródła finansowania. Do dyspozycji beneficjentów ma być postawione łącznie ponad 21 miliardów złotych, pochodzących z Krajowego Planu Odbudowy oraz funduszu FEnIKS.
Nadchodzące zmiany mają także usprawnić system wypłat dotacji. Robert Gajda, prezes NFOŚiGW, zapowiada walkę z nieuczciwymi praktykami wykonawców i wprowadzenie mechanizmów lepiej chroniących interesy beneficjentów. Zaliczki będą trafiać bezpośrednio na konta osób realizujących inwestycje, a nie firm wykonawczych, co ma zapobiec przypadkom znikania wykonawców z rynku z pobranymi zaliczkami.
Nowa formuła programu ma też skuteczniej wspierać osoby najbardziej potrzebujące, eliminując przypadki wielokrotnego wykorzystywania maksymalnego dofinansowania przez te same podmioty. To odpowiedź na dotychczasowe nadużycia i próba uszczelnienia systemu wsparcia dla polskich rodzin w procesie termomodernizacji ich domów.
