Marian Marek Drozdowski (1932-2025)

Nie żyje prof. Marian M. Drozdowski, historyk, który potrafił łączyć a nie dzielić, szukać dobra wspólnego ponad podziałami. Był przyjacielem „Myśli Polskiej”, opublikował w naszym piśmie kilka tekstów.

Poniżej Laudacja na cześć prof. Mariana M. Drozdowskiego wygłoszona przez red. Jana Engelgarda 29 stycznia 2012 r. podczas uroczystości wręczenia Profesorowi przez Marszałka Województwa Mazowieckiego – Adama Struzika, medalu „Pro Masovia”:

„Życie Mariana Marka Drozdowskiego przypadło na dramatyczny i trudny okres w dziejach narodu polskiego – od upadku II RP, przez II wojnę światową, czas powojennej odbudowy, okres stalinizmu, gomułkowskiej odwilży, schyłek PRL, po czasy „Solidarności” i III RP. Czas ten Marian Marek Drozdowski wypełnił pracowicie, służąc, bez względu na przeszkody i zmienne wiatry historii – Narodowi i Ojczyźnie. Urodzony 1 lutego 1932 r., syn Jana, żołnierza POW, 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i ochotnika na III Powstanie Śląskie. Matka, Helena Drozdowska z Sosnowskich należała do skautingu w czasie okupacji niemieckiej lat 1915-1918. Ukończył Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Łasku, Liceum Handlowe w Pabianicach, Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Szczecinie, Instytut Nauk Społecznych w Warszawie.

Od 1958 r. jest związany z Instytutem Historycznym PAN, gdzie zdobywał kolejne stopnie naukowe do prof. zwyczajnego. Tutaj był wicedyrektorem, kierownikiem Pracowni (Komisji) Badań Dziejów Warszawy i Zespołu Studiów Północno-Amerykańskich. Poza tym pracował w Suwalskim Instytucie Wyższej Kultury Religijnej i na Uniwersytecie Opolskim, gdzie kierował Katedrą Biografistyki. Dorobek naukowy prof. Mariana Marka Drozdowskiego jest ogromny. Jego zainteresowania ogniskowały się wokół czterech głównych tematów – historii gospodarczej i morskiej Polski, biografistyki, dziejów Warszawy oraz dziejów Kościoła katolickiego. Jako historyk gospodarczy wydał m.in. prace: Kolejowa obsługa portu szczecińskiego (maszynopis 1955), Polityka gospodarcza Rządu RP w latach 1936-1939 (1963), biografię Władysława Grabskiego (wyd. II 2004) i Eugeniusza Kwiatkowskiego (wyd. III 2005), Powrót Polski nad Bałtyk 1920- 1945. Antologia tekstów historycznych (1997), Archiwum Polityczne Eugeniusza Kwiatkowskiego (2002), Archiwum Polityczne Władysława Grabskiego T I i II (2005-2008), Archiwum Morskie Eugeniusza Kwiatkowskiego (2009).

Jako biografista, pełniący w ostatnich latach funkcję przewodniczącego Komisji Biografistyki ZG PTH, wydał biografię Mieczysława Niedziałkowskiego (1964), Stefana Starzyńskiego (wyd. III 2006), Ignacego Paderewskiego (wyd. III 1986, plus wydanie w języku angielskim i japońskim), Aleksandra Dębskiego (1986), Autobiografię Ignacego Mościckiego (1993), Wspomnienia, orędzia, artykuły Stanisława Wojciechowskiego (1995), Biografię Władysława Raczkiewicza (2002) Wspomnienia, relacje i dokumenty o Prezydencie RP Gabrielu Narutowiczu (2004), Józef Piłsudski. Naczelnik Państwa Polskiego (2008), Marceli Porowski – Prezydent powstańczej Warszawy (2010). Wreszcie dzieje Warszawy.

Napisał popularną Historię Warszawy (wyd. V 2004) i Historię Warszawy 1914-1939 (1991) oraz zbiory dokumentów dotyczące rewolucji 1905 r., narodzin Niepodległości 1918 r., Bitwy Warszawskiej 1920 r., Września 1939 r., Powstania w Getcie Warszawskim 1943 r., Powstania Warszawskiego 1944 r., i Warszawy 1956 r. O narodzinach III Rzeczypospolitej Polskiej traktuje jego najnowsza pozycja Lata 1988-1991 w dzienniku historyka (2010). Historii Kościoła autor poświęcił m.in. studia o Janie Pawle II, prymasach: Auguście Hlondzie, Stefanie Wyszyńskim i Józefie Glempie oraz zbiory dokumentów: Metropolia Warszawska a narodziny II RP (1998), Kościół w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 (1995), Kościół a Powstanie Warszawskie 1944 r. (1994), i ostatnio Warszawa żegna Jana Pawła II (2010) i Pielgrzymka Benedykta XVI śladami Jana Pawła II (2010).

Obok bogatej twórczości naukowej prof. Marian M. Drozdowski pozostawał i wciąż pozostaje aktywny społecznie. Od 1978 r. jest związany z Konfraternią Literacką w Warszawie. Był jednym z inicjatorów odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, a także budowy pomnika Henryka Sienkiewicza oraz popiersia Eugeniusza Kwiatkowskiego, ostatnio zaś doprowadził, po wielu latach starań, do postawienia w Warszawie pomnika Tadeusza Kościuszki. W 2006 roku został odznaczony Medalem im. króla Stanisława Augusta. Jest także laureatem medalu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego – za wybitne zasługi dla Gdyni. Prof. Mariana Marka Drozdowskiego charakteryzuje ogromna pasja twórcza i niestrudzona walka o polską pamięć historyczną. Nie jest to walka, w której, jak to dzisiaj często bywa, dokonuje się niesprawiedliwych ocen i stosuje czarno-białą optykę.

Prof. Drozdowski nie walczy przeciwko komuś, walczy o coś. Jest przy tym, co także jest w tej chwili wyjątkiem, zwolennikiem tezy, iż w każdym nurcie politycznym szukać należy dobra i zasług dla Polski. Jego sympatie polityczne i ideowe nigdy nie wpływały na oceny, jakie formułował. Kiedy było trzeba, bronił dorobku II RP, oddawał sprawiedliwość Stefanowi Starzyńskiemu i Eugeniuszowi Kwiatkowskiemu, walczył o pamięć o PPS, ale potrafił także bronić przed atakami ludzi z drugiej strony barykady – gen. Józefa Hallera czy Władysława Grabskiego. Dzisiaj przeciwstawia się jednostronnemu spojrzeniu na okres po 1944 roku, sprzeciwia się rzucaniu oskarżeń i wyroków, jest więc wierny swojej postawie sprzed lat. Albowiem dla prof. Mariana Marka Drozdowskiego historia Polski to wielka skarbnica narodowa, której trzeba strzec i przekazywać następnym pokoleniom.

Laudacja wygłoszona przez Jana Engelgarda w Muzeum Niepodległości w Warszawie, 29 stycznia 2012 r., podczas uroczystości wręczenia Profesorowi Marianowi M. Drozdowskiemu przez Marszałka Województwa Mazowieckiego – Adama Struzika, medalu „Pro Masovia”