Kto pracuje w Komisji Europejskiej? Sprawdzamy wiek, płeć i narodowość unijnych urzędników [Analiza]

Zdjęcie: Chińska polityka energetyczna (48)

Analiza w skrócie:

• Komisja Europejska zatrudnia ok. 32 tys. pracowników: etatowych i kontraktowych.
• Pracownicy KE zajmują się różnymi obszarami działalności instytucji, w tym: prawem, wymiarem sprawiedliwości, sprawami zagranicznymi, rolnictwem czy gospodarką.
• Osoby zatrudnione w Komisji pochodzą z 27 państw członkowskich Unii Europejskiej, Wielkiej Brytanii oraz spoza Wspólnoty.

Analiza zatrudnienia w Komisji Europejskiej (KE) obejmuje kilka głównych aspektów, takich jak pochodzenie pracowników, ich wiek oraz płeć. W tekście przyjrzano się również danym o liczbie osób zatrudnionych na konkretnych stanowiskach w KE, miejscach pracy tych osób oraz liczbie pracowników w wybranych Dyrekcjach Generalnych (DG).

Dane liczbowe wykorzystane w analizie pochodzą z biuletynu statystycznego Komisji Europejskiej i prezentują stan na 1.01.2024 r. [1].

Stanowiska

W Komisji Europejskiej zatrudnionych jest ok. 32 tys. pracowników etatowych i kontraktowych. Pracownicy zatrudnieni na stałe są częścią służby cywilnej Unii Europejskiej mianowanej na czas nieokreślony. Dzielą się oni na 3 kategorie: administratorów (AD), asystentów (AST) oraz pracowników sekretariatu/pracowników biurowych (AST/SC).

Największą grupę stanowią administratorzy, którzy zajmują się różnymi obszarami działalności instytucji, m.in.: prawem, wymiarem sprawiedliwości, sprawami zagranicznymi, rolnictwem czy gospodarką. Opracowują strategie polityczne, redagują akty prawne, biorą udział w negocjacjach międzynarodowych i wykonują szereg innych obowiązków. Przewidziano dla nich różne grupy zaszeregowania, które odzwierciedlają zakres i wagę obowiązków. AD 5, czyli najniższy szczebel zaszeregowania, przeznaczony jest dla nowych pracowników, z reguły świeżych absolwentów uczelni wyższych. Dwie najwyższe grupy – AD 15 oraz AD 16 – zarezerwowane są dla dyrektorów generalnych.

Do zadań asystentów (AST) z reguły należą obowiązki operacyjne i techniczne. Odgrywają oni bardzo istotną rolę w wewnętrznym zarządzaniu instytucją. Mają zakres obowiązków podobny do zakresu administratorów, jednak ponoszą mniejszą odpowiedzialność. Asystenci są zaszeregowani w grupach od AST 1 do AST 11.

Pracownicy sekretariatu/pracownicy biura (AST/SC) zajmują się prowadzeniem biura i udzielają wsparcia technicznego i administracyjnego. Zatrudnieni są w grupach zaszeregowania AST/SC1 – AST/SC 6 [2].

Pracownicy zatrudnieni na stałe na czas nieokreślony w Komisji Europejskiej. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: opracowanie własne).

W kategoriach zaszeregowania AD, AST oraz ASC/SC Komisja zatrudnia też pracowników na czas określony. Wykonują zadania w różnych obszarach działalności instytucji. Opracowują analizy, prowadzą badania, a także udzielają wsparcia prawnego [3]. Stanowią oni niewielką część pracowników KE. Odsetek osób zatrudnionych na czas określony wynosi: 4,8% w kategorii zaszeregowania AD, 2,3% w AST oraz 2,1% w ASC/SC.

Pracownicy kontraktowi (GF) to druga największa grupa pracowników KE. Zatrudniani są na czas określony w drodze stałej procedury naboru CAST lub w ramach procedury ad hoc. Pracują na różnych stanowiskach w 4 grupach funkcyjnych (GFI, GFII, GFIII, GFIV) w różnych obszarach działalności instytucji. Realizują zadania administracyjne oraz fizyczne [4].

Pozostali pracownicy KE to pracownicy lokalni (4,8%), pracownicy zatrudnieni na podstawie przepisów prawa państwa pochodzenia pracownika (1,6%) oraz specjalni doradcy (0,2%).

W KE zatrudniane są również osoby na stanowiska menadżerskie. Menedżerowie wyższego szczebla to dyrektorzy generalni, zastępcy dyrektorów generalnych, dyrektorzy oraz główni doradcy. Są oni urzędnikami służby cywilnej UE najwyższego szczebla i podlegają bezpośrednio komisarzom. W Komisji pracuje 386 menadżerów wyższego szczebla. Menadżerowie średniego szczebla to m.in. szefowie jednostek, szefowie wydziałów oraz szefowie grup zadaniowych [5]. W Komisji pracuje 1141 osób na tym stanowisku.

Stanowisko	Liczba pracowników	Procent
Administratorzy (AD) zatrudnieni na czas nieokreślony	11483	35,3%
Asystenci (AST) zatrudnieni na czas nieokreślony	5855	18%
Pracownicy sekretariatu/pracownicy biurowi (AST/SC) zatrudnieni na czas nieokreślony	755	2,3%
Pracownicy kontraktowi	7729	23,8%
Administratorzy (AD) zatrudnieni na czas określony	1566	4,8%
Asystenci (AST) zatrudnieni na czas określony	750	2,3%
Pracownicy sekretariatu/pracownicy biurowi (AST/SC) zatrudnieni na czas określony	685	2,1%
Pracownicy lokalni	1562	4,8%
Pracownicy zatrudnieni na podstawie przepisów prawa państwa pochodzenia pracownika	522	1,6%
Specjalni doradcy	50	0,2%
Menedżerowie wyższego szczebla	386	1,2%
Menedżerowie średniego szczebla	1141	3,5%

Pracownicy Komisji Europejskiej. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: opracowanie własne).

Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej (DG)

Dyrekcje są pionami administracyjnymi instytucji, które odpowiadają za poszczególne obszary działalności Komisji. Dyrekcje opracowują politykę, prawo i programy finansowania UE, wdrażają je i zarządzają nimi. Na czele każdej DG stoi Dyrektor Generalny, którego zadaniem jest zarządzanie pracą danej jednostki. Dyrekcje dzielą się na cztery grupy: Dyrekcje Generalne ds. Polityki, Dyrekcje Generalne ds. Stosunków Zewnętrznych, Dyrekcje Generalne ds. Usług i Dyrekcje Generalne ds. Wewnętrznych [6].

Najliczniejszą Dyrekcją jest Dyrekcja Generalna ds. Partnerstw Międzynarodowych (INTPA). Pracuje w niej 2 953 osób, co stanowi aż 9,1% wszystkich pracowników. Drugą najliczniejszą pod względem pracowników jednostką jest Wspólne Centrum Badawcze (JRC), w której zatrudnionych jest 2 649 pracowników (8,2%). Najmniej osób pracuje w DG HERA, czyli w Urzędzie ds. Gotowości i Reagowania na Sytuacje Kryzysowe w Służbie Zdrowia. Pracuje w nim jedynie 79 osób (0,2%).

Liczba pracowników Dyrekcji może świadczyć o skali działalności, randze oraz znaczeniu jednostki.

Dyrekcja	Liczba pracowników	Procent
Dyrekcja Generalna ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (DG ECHO)	917	2,8%
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji (DG COMM)	938	2,9%
Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG AGRI)	851	2,6%
Dyrekcja Generalna ds. Budżetu (DG BUDGT)	543	1,7%
Dyrekcja Generalna ds. Działań w dziedzinie Klimatu (DG CLIMA)	294	0,9%

Zatrudnienie w wybranych Dyrekcjach Generalnych. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: opracowanie własne).

Miejsce zatrudnienia

Osoby zatrudnione w KE nie pracują jedynie w Brukseli czy Luksemburgu. W każdym państwie członkowskim UE funkcjonuje Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej. W Polsce główna siedziba Przedstawicielstwa znajduje się w Warszawie, zaś biuro regionalne we Wrocławiu. Poza tym pracownicy KE reprezentują także instytucję poza Unią Europejską.

Główną siedzibą KE jest Bruksela i to właśnie tam zatrudnionych jest najwięcej osób. W Belgii pracuje 21 830 osób, co stanowi aż 67,2% wszystkich zatrudnionych. W Luksemburgu zatrudnionych jest 3 670 osób (11,3%). Poza Brukselą i Luksemburgiem na terytorium UE pracuje 3 354 osób (10,3%), a poza UE 3 630 (11,2%).

Miejsce zatrudnienia pracowników Komisji Europejskiej. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: opracowanie własne).

Narodowość

Pracownicy Komisji pochodzą z 27 państw członkowskich, Wielkiej Brytanii oraz spoza Wspólnoty. Najliczniejszą grupą są Włosi – 4 504 osób, następnie Belgowie – 4 356, Francuzi – 3 318, Hiszpanie – 2 672 i Niemcy – 2 042. Najmniej pracowników pochodzi z Luksemburga – 89.

W Komisji pracuje 1 608 Polaków, co biorąc pod uwagę populację kraju, sprawia, iż Polska jest państwem niedoreprezentowanym. Polska oraz Rumunia w najmniejszym stopniu wykorzystują limit miejsc na stanowiskach w KE. Zgodnie z przepisami Polacy mogliby stanowić 8% pracowników Komisji, a stanowią jedynie 5% [7].

Zatrudnienie w Komisji Europejskiej z podziałem na narodowość. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: Key Figures on European Commission Staff on 1^st January 2024, https://dashboard.tech.ec.europa.eu/qs_digit_dashboard_mt/public/sense/app/87fb97de-d12e-444a-a828-73a2e35242e4/sheet/b87ca14d-15a6-45dd-be10-b521cb0a0d82/state/analysis).

Powyższa grafika przedstawia dysproporcję w pochodzeniu pracowników. Przykładowo: Belgów jest ok. 12 mln, czyli o ponad 25 mln mniej niż Polaków, a w instytucji reprezentuje ich ok. 3 tys. więcej pracowników. Natomiast Hiszpanię reprezentuje w Komisji ponad tysiąc osób więcej niż Polaków. Dysproporcja widoczna jest także w nominacjach na wyższe stanowiska.

Na stanowiskach Administratorów (AD) zatrudnionych jest 878 Polaków. W kategorii zaszeregowania AD 16 na 40 stanowisk zatrudniona jest jedynie jedna osoba pochodząca z Polski. Tymczasem na tym samym stanowisku zatrudnionych jest 4 Francuzów, 4 Niemców czy 3 Belgów. W drugiej najwyższej kategorii, AD 15, pracuje 8 Polaków. Natomiast Niemców 29, a Francuzów 20. Najliczniejszą kategorią zaszeregowania jest AD 12. Pracuje w niej aż 2153 osób, z czego jedynie 36 Polaków.

Na stanowiskach Asystenckich (AST) zatrudnionych jest łącznie 6 605 osób, w tym 352 Polaków. Na najwyższych stanowiskach asystenckich (AST 09, AST 10 i AST 11) nie pracuje ani jedna osoba z Polski.

W 2004 r., kiedy Polska wstąpiła do Unii Europejskiej, Polacy aktywnie włączyli się w funkcjonowanie struktur organizacyjnych UE. Nastąpiło scalenie kontaktów interpersonalnych oraz ich zinstytucjonalizowanie. W 2013 r. – niemal dekadę po wejściu Polski do UE – w Komisji pracowało 1 440 osób [8]. Aktualnie w Komisji pracuje ok. 1 600 Polaków. To niewielki wzrost, biorąc pod uwagę, iż Polacy mogliby stanowić 8% pracowników Komisji (ok. 2500 osób).

Komisja jest strategiczną instytucją, której decyzje wpływają na funkcjonowanie całej Unii. Dlatego tak ważna jest odpowiednia reprezentacja w instytucji. Realizacja interesów państw członkowskich nie zależy tylko od osób reprezentujących kraj na stanowiskach politycznych. Osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych również dbają o kształtowanie polityki tak, aby była ona korzystna dla państwa członkowskiego.

Płeć i wiek

Wśród pracowników Komisji zdecydowanie przeważają kobiety (57,1% zatrudnionych). W KE pracuje 18 555 kobiet i 13 929 mężczyzn (42,9%).

W kategorii zaszeregowania AD 16 oraz AD 15, czyli na najwyższych stanowiskach, pracuje odpowiednio 27 i 107 mężczyzn (13 oraz 67 kobiet). Na stanowiskach średniego szczebla (AD 10 – AD 14) zatrudnionych jest łącznie 3972 mężczyzn, a kobiet 3014. W kategorii zaszeregowania AST 11 pracuje 89 mężczyzn oraz 60 kobiet. Natomiast w kategoriach AST 07 – AST 10 łącznie pracuje 935 urzędników oraz 2027 urzędniczek. Wyraźną dominację kobiet widać na stanowiskach pracowników kontraktowych.

Grupy funkcyjne	Mężczyźni	Kobiety
GFIV	1 703	2 029
GFIII	496	899
GFII	420	1 521
GFI	447	214

Reprezentacja kobiet i mężczyzn na stanowiskach kontraktowych w Komisji Europejskiej. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: opracowanie własne).

Co ciekawe, z 1608 urzędników pochodzących z Polski aż 1106 to kobiety. Podobnie dużą dysproporcję widać w przypadku Rumunii – 1 122 z 1 696 urzędników to kobiety.

W Komisji pracują osoby w każdym wieku. W przypadku kobiet dominuje grupa wiekowa 45-47, a w przypadku mężczyzn 55-56. Średni wiek urzędniczek wynosi 46,1 lat, a urzędników 48,2. W styczniu 2024 r. w Komisji pracowały jedynie 42 osoby w wieku 21-24 lata (z czego tylko dwie między 21 a 22 rokiem życia). Natomiast zaledwie 0,01% wszystkich zatrudnionych to osoby powyżej 68 roku życia. Główna grupa wiekowa zatrudnionych to 43-58 lat.

Obraz5.png

Zatrudnienie w Komisji Europejskiej z podziałem na płeć i wiek. Stan na 1.01.2024 r. (źródło: Key Figures on European Commission Staff on 1^st January 2024, https://dashboard.tech.ec.europa.eu/qs_digit_dashboard_mt/public/sense/app/87fb97de-d12e-444a-a828-73a2e35242e4/sheet/b87ca14d-15a6-45dd-be10-b521cb0a0d82/state/analysis).

Wnioski

Bibliografia

[1] Statistical Bulletin HR – January 2024, European Commission, https://commission.europa.eu/document/download/93d769bf-0caf-4435-b33f-1baac29538f6_en?filename=statistical-bulletin-20240101.zip (dostęp: 23.07.2024).

[2] Kategorie pracowników UE, EUcareers, https://eu-careers.europa.eu/pl/eu-careers/staff-categories#tab-5 (dostęp: 19.07.2024).

[3] Ibidem.

[4] Ibidem.

[5] Menedżerowie w Komisji Europejskiej, Komisja Europejska, https://commission.europa.eu/jobs-european-commission/job-opportunities/managers-european-commission_en (dostęp: 19.07.2024).

[6] Directorate-General, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Directorate-General (dostęp: 19.07.2024).

[7] Polacy w instytucjach unijnych, https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https%3A%2F%2Fzpe.gov.pl%2Fpdf%2FPnr3YhGIH&ved=2ahUKEwiXy7j4vrOHAxVeRvEDHSNXCp0QFnoECBwQAQ&usg=AOvVaw0IBcmk7ndaYdZEz7O1VRoA (dostęp: 19.07.2024).

[8] Marta Witkowska, Znaczenie Polaków w instytucjach i organach Unii Europejskiej wraz z bilansem zatrudnienia. Refleksje po dekadzie członkostwa Polski w Unii Europejskiej, [w:] Bilans polskiego członkostwa w Unii Europejskiej, Warszawa 2015, s. 113.

Photo: Canva