4 godzin temu
Kryzys klimatyczny przestał być tylko straszakiem, ale stał się rzeczywistością. W ubiegłym roku globalne ocieplenie sięgnęło 1,5 st. C, czyli bariery, którą świat zobowiązał się bronić do 2050 roku. Towarzyszy temu coraz większa liczba, coraz bardziej dotkliwych klęsk żywiołowych. Dlatego kryzys klimatyczny jest pierwszym z tematów jakie podjęliśmy w opublikowanym dziś raporcie Greenbook 2025. Największym dostępnym opracowaniu opisującym jak zmienia się świat w erze antropocenu i jak przebiega zielona transformacja, która może nas uchronić przed fatalnymi skutkami globalnego ocieplenia.
Podstawowy cel tzw. Porozumienia Paryskiego jest już praktycznie nieosiągalny, a ONZ w swoim corocznym raporcie Emissions Gap nakreśliła perspektywę, według której do końca stulecia może dojść do ocieplenia klimatu choćby o 3,1 st. C. Z kolei wg. Norwegów z DNV najbardziej realistyczny scenariusz to 2,2 st. C cieplej do 2100 roku. To jednak tylko punkt wyjścia do opisu sytuacji w której się znaleźliśmy. W raporcie przybliżamy wiele zjawisk i przytaczamy wiele danych oraz opracowań potwierdzających w jakim kierunku podąża świat.
Poniżej kilka wątków, które polecamy uwadze:
- “Weather whiplash” to określenie, które czas sobie przyswoić. Oznacza gwałtowne przejścia pomiędzy ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi – od fal upałów po długotrwałe ulewy – które są konsekwencją zmian klimatycznych
- Lato 2024 było – w ujęciu globalnym – najcieplejsze w historii prowadzonych pomiarów. Odczuliśmy to zarówno w całej Europie (temperatura była o 1,54 st. C wyższa od średniej z lat 1991-2020), jak i w Polsce, gdzie średnia temperatura powietrza latem wyniosła 19,6 st. C i była o 1,6 st. wyższa od średniej wieloletniej dla tego okresu. IMGW zaliczył je do ekstremalnie ciepłych.
- Europa jest kontynentem najbardziej narażonym na wzrost temperatury, a co za tym idzie coraz częstsze susze. Pod szczególną presją są kraje Śródziemnomorskie: do połowy wieku aż 40 proc. powierzchni Hiszpanii przejdzie z przyjemnego klimatu śródziemnomorskiego na półpustynnego
- United Nations Convention to Combat Desertification (UNCCD) oraz The United Nations University w swoim ostatnim raporcie „Economics of drought” wskazał, iż roczne koszty susz sięgają 307 mld dol.
- Wysokie temperatury skutkują też wyższymi cenami żywności: na przestrzeni dwóch dekad uśredniony Food Price Index indeks cen wyliczany przez FAO wzrósł z 75 do 125 punktów, czyli o dwie trzecie
- W ekonomii pojawiło się nowe pojęcie Inflacji Klimatycznej (ang. heatflation), czyli wzrostu cen produktów spożywczych, których uprawy dziesiątkują katastrofy klimatyczne, głównie susze – na pierwszej linii znalazła się kawa, czekolada i oliwa
- Po wysokich temperaturach i suszy przychodzą pożary, niezwykle szkodliwe nie tylko dla środowiska, ale i klimatu. Tylko w 2023 roku pożary, które spustoszyły kanadyjskie lasy dostarczyły atmosferze 2,4 GT CO2 i CO. To niemal tyle ile rocznie w powietrze ekspediują ich Indie (2,7 GT), trzeci największy truciciel na ziemi i cztery razy więcej, niż zwykle dostarcza ich sama Kanada.
- Skala wielkich pożarów rośnie z roku na rok. W samych USA na przestrzeni czterech dekad obszary nimi objęte urosły niemal dwukrotnie
- Powodzie, to drugi wielki żywioł, który z kolei szczególne piętno odciska na Europie. Wśród najbardziej poszkodowanych państw jest m.in. Polska, gdzie koszty ubiegłorocznej powodzi rząd oszacował na 13 mld zł
- Kryzys klimatyczny napędzają nie tylko zjawiska naturalne, ale także polityczne. Jedną z czołowych są wojny prowadzone na coraz większą skalę i z coraz większą intensywności. Naukowcy szacują, iż przez działania frontowe emisja CO2 zwiększyła się o 5,5 proc.
- Ogromną klęską polityczną zadaną w ubiegłym roku na froncie walki z kryzysem klimatycznym był wybór Donalda Trumpa na prezydenta USA. Od początku swojego urzędowania w każdy możliwy sposób stara się sabotować wysiłki na rzecz zielonej transformacji i blokować uchwalone przez Kongres programy wsparcia dla czystej energii.
