Kraków. realizowane są prace nad nowymi opłatami za odbiór odpadów

System gospodarowania odpadami komunalnymi powinien być finansowany w całości z opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości, a wysokość tych opłat powinna być ustalana w taki sposób, aby zapewnić pokrycie wszystkich kosztów związanych z funkcjonowaniem systemu.

Propozycja zmian opłat

Nowa opłata dla osób segregujących odpady może wynieść 35 zł za mieszkańca. Ostatnia podwyżka – z 24 na 27 zł została wprowadzona 1 lipca 2022 r., co oznacza, iż przez trzy lata opłata nie uległa zmianie. Jak wyjaśnia miasto pomimo niewielkiego wzrostu wpływów (ok. 2,37 proc. w latach 2023–2025), koszty funkcjonowania systemu drastycznie wzrosły – w latach 2022–2025 o ponad 51 proc. Prognozy na rok 2026 wskazują dalszy wzrost na poziomie kilkunastu procent. Te czynniki przełożyły się na utratę równowagi finansowej systemu w 2024 roku i wygenerowanie znaczącego deficytu, który musi zostać pokryty, aby system mógł przez cały czas sprawnie działać. Dla pokrycia kosztów niezbędne jest zwiększenie dochodów systemu gospodarowania odpadami komunalnymi o około 77,9 mln zł w 2025 roku i około 112,5 mln zł w 2026 roku.

To będzie pierwsza podwyżka od 2022 roku

Nowa stawka jest o około 30 proc. wyższa od obecnej, ale należy pamiętać, iż jest to pierwsza podwyżka od 2022 roku. W tym okresie nastąpił znaczny wzrost kosztów życia, a także wynagrodzeń. Warto podkreślić, iż choćby po zmianie, proponowana stawka pozostaje znacznie poniżej maksymalnej kwoty dopuszczonej ustawą. Obecna stawka opłaty – 27 zł, to ok. 65 proc. dopuszczalnej maksymalnej stawki ustawowej opłaty wynoszącej w 2022 roku – 41,24 zł (tj. 2 proc. z przeciętnego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za 2021 rok, obowiązującego w 2022 r., który wynosił 2 061,93 zł. Proponowana stawka opłaty – 35 zł to ok. 55 proc. dopuszczalnej maksymalnej stawki ustawowej opłaty wynoszącej w 2025 roku – 63,34 zł (tj. 2 proc. z przeciętnego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za 2024 rok, obowiązującego w 2025 r., który wynosił 3 167,17 zł).

Główne przyczyny zmiany stawki to:

• inflacja i wzrost wynagrodzeń: skumulowana inflacja w latach 2022–2025 wyniosła ok. 40 proc., a wzrost płacy minimalnej ok. 55 proc., co bezpośrednio przekłada się na wyższe koszty pracy i realizacji usług
• wzrost ilości odpadów: każdego roku krakowianie produkują o około 3–5 proc. więcej odpadów, co zwiększa koszty ich odbioru i przetwarzania
• wymogi środowiskowe i zmiany prawne: nowe przepisy narzucają gminom wyższe poziomy recyklingu i rozszerzają zakres usług (np. zbiórka tekstyliów), co wymaga inwestycji i generuje wyższe koszty operacyjne
• spadek cen surowców wtórnych: mimo lepszej segregacji i większej ilości zbieranych surowców, ich ceny na rynku spadają, do tego planowany system kaucyjny wyprowadzi z systemu cenne surowce, które w tej chwili przynoszą część dochodów, dla przykładu: w 2022 roku średnia cena za surowce wtórne wynosiła 441,53 zł/Mg, a w 2024 roku – 291,49 zł/Mg
• brak Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta: koszty zagospodarowania odpadów opakowaniowych wciąż w całości ponoszą mieszkańcy.

Od kiedy mogą zacząć obowiązywać nowe stawki opłat za odbiór odpadów?

Planowane wejście w życie nowych stawek to 1 września 2025 roku. Jak wyjaśnia miasto, opóźnienie tego terminu skutkowałoby dalszym powiększaniem deficytu. Wszystkie środki z opłat w całości przeznaczane są na pokrycie kosztów sprawnego funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami w Krakowie, w tym na odbiór, transport i przetwarzanie odpadów, utrzymanie PSZOK-ów oraz edukację ekologiczną. Ostateczna decyzja o zmianie opłat zostanie podjęta przez Radę Miasta Krakowa.

Warto przy tej okazji zwrócić uwagę na wysokość tego typu opłat w gminach tzw. krakowskiego obwarzanka. Stolica Małopolski ma dziś najniższą stawkę. Żadna gmina nie pobiera opłat mniejszych niż 30 zł, a w czterech gminach mieszkańcy płacą 40 zł lub choćby więcej (wg danych z kwietnia 2025 r.)

Maksymalna stawka opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi została określona w § 6k ust. 2a pkt 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U z 2024 r. poz. 399 ze zm.) Maksymalna stawka opłat w przypadku metody ustalania opłaty od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość wynosi 2 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę.