Koniec znienawidzonego podatku? Zapadła decyzja! Masz szansę odzyskać 19% zysków. Oto rewolucja w oszczędzaniu

To długo wyczekiwana chwila dla milionów Polaków. Ministerstwo Finansów opublikowało rządowy projekt reformy znienawidzonego „podatku Belki”. Choć nie jest to jego pełna likwidacja, to nowa propozycja — Osobiste Konto Inwestycyjne (OKI) — ma szansę zrewolucjonizować polskie oszczędzanie. Zyski z inwestycji do 100 000 zł zostaną całkowicie zwolnione z 19-procentowej daniny. Kiedy wejdą w życie nowe zasady i na czym polega haczyk?

Fot. Shutterstock

Po latach obietnic, debat i nieskutecznych prób zmian, reforma podatku od zysków kapitałowych staje się faktem. Ministerstwo Finansów opublikowało projekt ustawy, który ma w ograniczonym zakresie znieść obowiązek uiszczania 19-procentowego podatku od dochodów z oszczędności i inwestycji. Oznacza to potencjalny koniec karania Polaków za chęć pomnażania kapitału.

Choć nagłówki mówią o „likwidacji” podatku, rzeczywistość jest bardziej złożona. Rząd proponuje utworzenie specjalnego konta OKI (Osobiste Konto Inwestycyjne), wzorowanego na sukcesie rynków skandynawskich. To właśnie dzięki niemu, a nie przez powszechną abolicję, Polacy mają zyskać finansową ulgę.

Geneza Znienawidzonego Podatku: Dlaczego 19%?

Aby zrozumieć wagę nadchodzącej zmiany, należy przypomnieć, skąd w ogóle wziął się słynny „podatek Belki”. Został on wprowadzony w 2002 roku przez rząd Leszka Millera. Początkowo był to 20-procentowy zryczałtowany podatek od odsetek z lokat i rachunków bankowych, mający charakter doraźnego rozwiązania na załatanie gigantycznej dziury budżetowej, która pojawiła się na początku lat 2000. Nazwisko to zawdzięcza ówczesnemu ministrowi finansów, Markowi Belce.

Do tego czasu odsetki od oszczędności w bankach były zwolnione z opodatkowania, co sprzyjało gromadzeniu kapitału. Wprowadzenie daniny było szokiem. W 2004 roku podatek „ewoluował”: stawka została obniżona do 19%, ale jednocześnie rozszerzono katalog opodatkowanych dochodów o papiery wartościowe, fundusze inwestycyjne, akcje i instrumenty pochodne.

Prawdziwe Koszty 19%: Od lat podatek ten jest przedmiotem licznych skarg, a Rzecznik Praw Obywatelskich w styczniu 2024 roku nazwał go wprost „karą za oszczędzanie”. W warunkach wysokiej inflacji (jak w latach 2022-2024), 19% podatku od nominalnego zysku często pochłaniało całą realną stopę zwrotu, a choćby sprawiało, iż oszczędzający realnie tracili, płacąc podatek od zysku, który w rzeczywistości był stratą po uwzględnieniu inflacji. To zjawisko było jednym z hamulców inwestycyjnych Polaków.

Rewolucja OKI: Jak to będzie działać?

Kluczem do reformy jest koncepcja Osobistego Konta Inwestycyjnego (OKI). Ma ono działać jako dobrowolny, osobisty rachunek z zachowaniem pełnej swobody wpłat i wypłat. Jest to kluczowa różnica w stosunku do istniejących produktów emerytalnych (IKE, IKZE, OIPE, PPE), które z reguły mają zablokowane środki aż do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Idea OKI została zainspirowana szwedzkim programem ISK (Investeringssparkonto), który okazał się wielkim sukcesem, czyniąc Szwecję jednym z liderów inwestycji detalicznych w Europie. OKI ma zachęcić obywateli do samodzielnego i długoterminowego inwestowania, jednocześnie ułatwiając i uefektywniając ten proces.

Dwa Limity Zwolnień: 100 000 zł i 25 000 zł

Najważniejszą informacją dla klientów jest to, do jakich kwot zwolnienie z podatku faktycznie obejmie ich środki. OKI ma działać na zasadzie dwóch koszyków aktywów, z różnymi limitami zwolnienia:

1. Część Inwestycyjna (Aktywa wysokiego ryzyka):

   • Co obejmuje: Akcje, obligacje korporacyjne i Skarbu Państwa (inne niż oszczędnościowe), jednostki funduszy inwestycyjnych, instrumenty pochodne.

   • Zwolnienie z podatku: Do kwoty 100 000 zł. Zyski uzyskane z tej kwoty będą całkowicie zwolnione z 19% podatku Belki.

2. Część Oszczędnościowa (Aktywa niskiego ryzyka):

   • Co obejmuje: Lokaty terminowe, obligacje oszczędnościowe Skarbu Państwa, środki pieniężne (gotówka) trzymane na rachunku.

   • Zwolnienie z podatku: Do kwoty 25 000 zł. Zyski z tej części będą również zwolnione z opodatkowania.

Oznacza to, iż Polak, który chce bezpiecznie oszczędzać na lokatach, ma znacznie niższy limit zwolnienia niż ten, który decyduje się na inwestowanie w akcje. Jest to celowy zabieg Ministerstwa Finansów, mający zachęcać do bardziej ryzykownego i długoterminowego lokowania kapitału, co jest korzystne dla rozwoju polskiego rynku kapitałowego.

Nowy Podatek: 0,8–0,9% od Nadwyżki – Dlaczego nie 19%?

Koncepcja OKI zakłada, iż część kapitału przekraczająca ustawowe limity (100 tys. zł w inwestycjach lub 25 tys. zł w oszczędnościach) będzie przez cały czas opodatkowana, ale w zupełnie nowy sposób.

Zamiast standardowego 19% podatku od faktycznie osiągniętego zysku, rząd proponuje stawkę 0,8%–0,9% naliczaną od sumy wartości aktywów przekraczających wskazane progi. Jest to kluczowa, rewolucyjna zmiana:

• Dotychczas: Podatek płaciło się tylko wtedy, gdy osiągnięto zysk i tylko od tego zysku (19%).

• W OKI (po przekroczeniu limitu): Podatek płaci się od wartości aktywów (czyli od całej sumy pieniędzy) i to choćby jeżeli w danym roku nie osiągnięto dużego zysku, a jedynie utrzymano kapitał.

To mechanizm znany właśnie ze szwedzkiego ISK, który ma swoje wady i zalety. Główną zaletą jest to, iż jest to podatek znacznie niższy niż 19%, a jego kalkulacja jest prosta. Wadą jest natomiast to, iż podatek ten jest naliczany również w latach, w których inwestycje przyniosły niską stopę zwrotu lub straty.

Minister Finansów Andrzej Domański wiąże z programem OKI duże nadzieje, licząc na to, iż w ciągu pierwszych trzech lat funkcjonowania programu do OKI trafi od 60 do 100 mld zł, co świadczyłoby o jego dużej popularności wśród Polaków.

Konflikt Ustawodawczy: Spór o skalę likwidacji

Warto zaznaczyć, iż projekt Ministerstwa Finansów nie jest jedyną propozycją zmian. Od lat trwa polityczna batalia o skalę likwidacji podatku Belki, co może jeszcze opóźnić wejście ustawy w życie.

• Propozycja Konfederacji: Partia ta próbowała bezskutecznie wprowadzić projekt ustawy zakładający zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych dochodów z lokat bankowych i obligacji Skarbu Państwa do kwoty 100 tys. zł. Ten projekt został odrzucony.

• Propozycja Prezydenta: Prezydent Karol Nawrocki zapowiadał w kampanii, iż przedstawi projekt znoszący podatek, przewidujący zwolnienie z opodatkowania zysków kapitałowych do 140 tys. zł rocznie. Projekt ten nie został dotychczas opublikowany, ale może stać się narzędziem weta, jeżeli prezydent uzna, iż propozycja rządu jest zbyt skromna.

Ostateczny kształt reformy zależy więc od woli większości parlamentarnej. jeżeli projekt uzyska większość sejmową oraz podpis prezydenta (lub Sejm odrzuci ewentualne weto), nowe regulacje mają wejść w życie 1 lipca 2026 r.

OKI vs. IKE/IKZE: Czym różni się nowa propozycja?

OKI różni się fundamentalnie od istniejących filarów oszczędności emerytalnych, co czyni go atrakcyjnym dla osób myślących o krótszym horyzoncie inwestycyjnym:

Wniosek: OKI nie ma zastąpić emerytalnych IKE czy IKZE, ale wypełnić lukę dla osób, które chcą inwestować elastycznie i mają kapitał do 100 tys. zł.

Co to oznacza dla Ciebie? Kto najwięcej zyska na reformie?

Reforma ma potencjał, by zmienić podejście Polaków do oszczędzania i inwestowania. Oto, co musisz wiedzieć:

• Prawdziwe Zwycięstwo Klasy Średniej: Najwięcej zyskają osoby, które mają kapitał inwestycyjny do 100 000 zł. Ich zyski będą od 1 lipca 2026 roku w całości zwolnione z 19% podatku Belki. Jest to ogromna ulga podatkowa.

• Wąska ulga dla oszczędzających: Osoby trzymające pieniądze wyłącznie na lokatach zyskają mniejszą ulgę – zwolnienie tylko do 25 000 zł. przez cały czas warto jednak z tego korzystać.

• Koniec opłacalności „lokowania w nocy”: OKI eliminuje potrzebę stosowania skomplikowanych i często ryzykownych strategii, takich jak lokowanie pieniędzy w papiery wartościowe tuż przed północą, by uniknąć opodatkowania odsetek dziennych.

• Inwestuj elastycznie: Otwarcie OKI z możliwością swobodnych wypłat (której nie ma w IKE/IKZE) sprawia, iż rachunek ten jest idealny na budowanie poduszki finansowej.

Podsumowując: Choć podatek Belki nie zostanie całkowicie zniesiony, dla 90% Polaków planujących inwestowanie kwot do 100 tys. zł, będzie to de facto likwidacja najbardziej znienawidzonej daniny.