Koniec z wypłatami „pod stołem”. Urząd Skarbowy zyskuje dostęp do Twojego rachunku bankowego

Od lipca 2025 roku wchodzą w życie przepisy, które mają potencjał trwale zmienić relacje między pracodawcami a pracownikami. Ministerstwo Finansów zyska nowe narzędzie w walce z szarą strefą – możliwość analizowania przepływów finansowych na prywatnych kontach pracowników. Cel? Wykrywanie nielegalnego zatrudnienia i wypłat „pod stołem”. Jednak ta regulacja wzbudza również kontrowersje dotyczące ochrony prywatności i potencjalnych nadużyć.

Nowe uprawnienia fiskusa – kiedy urząd zajrzy na konto pracownika?

Kluczowa zmiana przewidziana w nowelizacji zakłada, iż organy skarbowe będą mogły uzyskać dostęp do danych z prywatnych rachunków bankowych pracowników, o ile zaistnieje uzasadnione podejrzenie, iż wypłacane wynagrodzenie nie jest zgodne z oficjalnymi deklaracjami. Co istotne – kontrola konta nie będzie automatyczna ani ciągła. Dostęp do danych możliwy będzie wyłącznie w ramach konkretnego postępowania, prowadzonego w związku z podejrzeniem nielegalnego zatrudnienia lub zaniżania wynagrodzenia w dokumentach.

Celem zmian jest uderzenie w praktykę powszechnie znaną na rynku pracy – wypłatę części pensji „do ręki”, bez odprowadzenia składek i podatków. Takie działania nie tylko uszczuplają wpływy do budżetu państwa o miliardy złotych, ale także pozbawiają pracowników należnych im świadczeń – m.in. emerytalnych i zdrowotnych.

Uderzenie w patologie – czyim kosztem?

Ministerstwo Finansów przekonuje, iż nowe przepisy mają na celu ochronę interesu pracowników, którzy często są zmuszani do podpisywania umów na kwoty niższe niż faktycznie otrzymywane wynagrodzenie. Różnica trafia do nich bez ewidencji – co oznacza brak zabezpieczenia w przypadku choroby, wypadku czy przyszłej emerytury.

– Pracownik jest często zakładnikiem systemu. jeżeli nie zgodzi się na część wynagrodzenia „na czarno” – traci pracę. jeżeli się zgodzi – ryzykuje, iż nie uzbiera składek na emeryturę. Nowe przepisy mają przywrócić równowagę – komentuje dr Monika Krasińska, specjalistka z zakresu prawa pracy.

Granica między kontrolą a inwigilacją

Pomimo szczytnych założeń, regulacje wywołują również duże kontrowersje. Przeciwnicy wskazują na ryzyko nadmiernej ingerencji państwa w prywatne życie obywateli. – Dostęp do prywatnego konta bankowego to sprawa wyjątkowo delikatna. choćby przy uzasadnionych podejrzeniach łatwo przekroczyć granicę prywatności – ostrzega Fundacja Panoptykon, zajmująca się ochroną praw obywatelskich.

Resort zapewnia, iż wszystkie działania fiskusa będą zgodne z przepisami RODO i iż dostęp do danych będzie możliwy jedynie w ściśle określonych przypadkach. Jednak obawy pozostają – szczególnie w kontekście dotychczasowych doświadczeń z nadużyciami uprawnień przez instytucje państwowe.

Przejrzystość czy większa presja?

Dla wielu przedsiębiorców nowelizacja oznacza konieczność uszczelnienia wewnętrznych procedur płacowych. Dla pracowników – koniec z milczącym przyzwoleniem na nielegalne formy wynagradzania. Z jednej strony to szansa na większą przejrzystość, z drugiej – początek nowej ery nadzoru nad obywatelami.

Eksperci wskazują, iż skuteczność nowej regulacji będzie zależeć od sposobu jej stosowania w praktyce. Nadmierna liczba kontroli lub pochopne działania mogą osłabić zaufanie społeczne. Z kolei rzetelna i precyzyjna egzekucja może ograniczyć skalę patologii na rynku pracy.

Co zmienia się od lipca 2025?

Podsumowując, najważniejsze elementy nadchodzącej zmiany to:

• Fiskus zyskuje możliwość kontroli przepływów finansowych na kontach pracowników, wyłącznie w ramach postępowań dotyczących nielegalnego zatrudnienia.
• Celem zmian jest ograniczenie wypłat „pod stołem”, które skutkują stratami dla budżetu i brakiem zabezpieczeń społecznych dla pracowników.
• Ministerstwo Finansów zapewnia, iż dane będą przetwarzane zgodnie z RODO i tylko w przypadkach uzasadnionych podejrzeń.
• Krytycy wskazują na zagrożenie nadużyciem uprawnień oraz zatarcie granicy między kontrolą a inwigilacją.

Perspektywa: zmiana zasad gry na rynku pracy

Nadchodzące regulacje mogą istotnie wpłynąć na kulturę zatrudnienia w Polsce. jeżeli okażą się skuteczne, mogą ograniczyć skalę szarej strefy i zwiększyć bezpieczeństwo pracowników. jeżeli jednak będą stosowane bez wyczucia – mogą pogłębić nieufność wobec państwa i wywołać niepokój społeczny.

W praktyce wszystko zależeć będzie od sposobu wdrażania nowego prawa i jakości nadzoru nad jego stosowaniem. Pierwsze kontrole, które prawdopodobnie rozpoczną się jeszcze w trzecim kwartale 2025 roku, pokażą, czy będzie to realna poprawa sytuacji, czy tylko kolejne narzędzie kontroli pod płaszczykiem walki z patologiami.