Komisja Europejska zatwierdza pięcioletni program bezpieczeństwa dostaw energii w Austrii

Zdjęcie: https://euractiv.pl/section/energia-i-srodowisko/news/komisja-europejska-zatwierdza-piecioletni-program-bezpieczenstwa-dostaw-energii-w-austrii/

Nowy pięcioletni akt zatwierdzony przez Komisję Europejską ma zagwarantować bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w Austrii, a pośrednio – stabilność europejskiej sieci.

Nowy akt zatwierdzony przez Komisję Europejską ma zagwarantować bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w Austrii, a pośrednio – stabilność europejskiej sieci. Program będzie obowiązywać przez pięć lat, począwszy od października 2026 r., i stanowi kontynuację dotychczasowego systemu rezerw mocy, który wygasa w 2026 r. Wprowadza jednak istotne zmiany, w tym miesięczne kontrakty oraz ułatwienia dla mniejszych uczestników rynku, takich jak odbiorcy energii korzystający z mechanizmów demand response w krytycznych momentach.

Mechanizm opiera się na utrzymywaniu rezerw mocy poza rynkiem, gotowych do uruchomienia, gdy przepustowość sieci nie pozwala na zrównoważenie podaży i popytu. W sytuacjach tzw. transmission congestion operatorzy mogą czasowo wyłączać nadwyżkowe źródła w jednej części strefy przetargowej i włączać je w regionach dotkniętych niedoborem energii.

Za wdrożenie programu odpowiada Austrian Power Grid AG (APG), która będzie wypłacać środki operatorom elektrowni, magazynów energii i dostawcom usług redukcji zużycia, uznanym za istotnych dla równowagi systemu.

Rynek, który działa pod nadzorem

Finansowanie będzie przyznawane w drodze przetargów, co ma ograniczyć ryzyko nadmiernych kosztów i zapewnić przejrzystość. Wyjątki przewidziano jedynie w sytuacjach, gdy konkurencja jest niewystarczająca – wtedy wsparcie może być przyznane na podstawie rzeczywistych kosztów beneficjenta. Program obejmuje zarówno dotacje za utrzymywanie gotowości mocy, jak i rekompensaty kosztów operacyjnych w przypadku aktywacji rezerw. Koszty zostaną przeniesione na odbiorców w regionach z niedoborem energii poprzez opłaty sieciowe doliczane do rachunków.

Komisja oceniła mechanizm w świetle art. 107 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFEU), zgodnie z którym wsparcie państwa jest dopuszczalne, jeżeli nie zakłóca nadmiernie konkurencji. Odniesieniem były Wytyczne CEEAG z 2022 r. dotyczące pomocy państwa na ochronę klimatu, środowiska i energii.

Kryteria zgodności i granice interwencji

Analiza Komisji potwierdziła, iż program został opracowany po konsultacjach publicznych, jasno określa cele i przewiduje środki proporcjonalne do potrzeb. Finansowana moc nie będzie uczestniczyć w rynku energii, co minimalizuje ryzyko zakłóceń konkurencji. Austriackie władze zobowiązały się również do równoległych inwestycji w infrastrukturę przesyłową, by w przyszłości ograniczyć potrzebę stosowania mechanizmów awaryjnych.

Z perspektywy ekonomicznej decyzja pokazuje, iż wspólnotowy rynek energii wciąż wymaga systemowych zabezpieczeń. Interwencje takie jak ta – choć zgodne z prawem UE – potwierdzają, iż rynek nie pozostało w stanie samodzielnie zapewnić stabilności sieci w dynamicznie transformowanym systemie energetycznym.

Europejski kontekst: od rezerw po Zielony Ład

Program wpisuje się w szerszy kontekst działań UE na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu. Wytyczne CEEAG pozwalają państwom członkowskim wspierać ochronę klimatu i bezpieczeństwo energetyczne w sposób efektywny kosztowo. Austria argumentuje, iż system rezerw mocy nie tylko stabilizuje sieć, ale także wspiera transformację w kierunku niskoemisyjnego systemu energetycznego.

Pojawia się jednak pytanie o długofalową skuteczność takich działań: czy utrzymywanie „energetycznych buforów bezpieczeństwa” nie opóźnia inwestycji w nowoczesne sieci przesyłowe i magazyny energii? Czy subsydiowanie starszych jednostek nie spowalnia dekarbonizacji sektora?

Wąskie gardła i elastyczność sieci

Przeciążenia przesyłowe, które program ma złagodzić, stają się coraz bardziej widoczne w całej Europie, szczególnie przy rosnącym udziale źródeł odnawialnych. Przyszłe przeglądy granic stref przetargowych mogą ograniczyć potrzebę kosztownych rezerw, ale na razie program pozostaje kluczowym elementem zarządzania siecią.

Jak podkreśla Teresa Ribery, wiceprzewodnicząca Komisji ds. Czystej i Sprawiedliwej Transformacji: „Środek zatwierdzony dziś pomoże zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii w Austrii, a także stabilność europejskiej sieci. Konkurencyjny proces naboru pozwoli utrzymać koszty na rozsądnym poziomie.”

Decyzja Komisji pokazuje, iż bezpieczeństwo dostaw energii staje się coraz bardziej wspólnotową wartością, podobnie jak wcześniej bezpieczeństwo finansowe czy zdrowotne. W erze niepewności geopolitycznej i transformacji energetycznej inicjatywy takie jak ta pokazują, iż europejski rynek energii wciąż balansuje między wolnością gospodarczą a potrzebą solidarności systemowej.