Komisja Europejska podjęła decyzję o skierowaniu Bułgarii, Litwy, Portugalii oraz Szwecji do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w związku z niewywiązaniem się z obowiązków dotyczących redukcji emisji określonych zanieczyszczeń powietrza. Chodzi o realizację wymagań dyrektywy w sprawie redukcji emisji niektórych zanieczyszczeń powietrza na szczeblu krajowym (Dyrektywa (UE) 2016/2284), znanej jako dyrektywa NEC.
Dyrektywa NEC – cele i zobowiązania
Dyrektywa NEC ustanawia krajowe zobowiązania w zakresie redukcji emisji kilku kluczowych zanieczyszczeń powietrza. Każde państwo członkowskie musi osiągać wyznaczone cele roczne w latach 2020–2029, a od 2030 roku obowiązują jeszcze bardziej ambitne limity. Państwa są również zobowiązane do opracowywania i aktualizacji krajowych programów kontroli zanieczyszczenia powietrza (NAPCP), które pokazują, jak zamierzają spełnić te wymogi.
Przyczyny skierowania sprawy do TSUE
Bułgaria, Portugalia i Szwecja nie zrealizowały zobowiązań w zakresie redukcji emisji amoniaku (NH3), natomiast Litwa nie spełniła wymagań dotyczących tlenków azotu (NOx) oraz niemetanowych lotnych związków organicznych (NMVOC). Komisja Europejska uznała, iż dotychczasowe działania władz tych państw są niewystarczające do osiągnięcia wymaganych poziomów redukcji.
Proces nadzoru i działania Komisji Europejskiej
W styczniu 2023 roku Komisja Europejska wysłała upomnienia do czternastu państw członkowskich, które nie spełniły zobowiązań za rok 2020. Najczęstsze uchybienia dotyczyły emisji amoniaku. Po analizie danych za kolejne lata oraz aktualizacji krajowych programów, w listopadzie 2023 roku wydano uzasadnione opinie wobec dziewięciu państw. Ostatnie inwentaryzacje emisji z 2025 roku, obejmujące dane do 2023 roku, wykazały przez cały czas niewystarczające postępy w przypadku czterech wskazanych krajów.
Znaczenie walki z zanieczyszczeniem powietrza w UE
Zanieczyszczenie powietrza generuje w Unii Europejskiej koszty rzędu 330–940 miliardów euro rocznie, obejmujące m.in. utracone dni pracy, wydatki na ochronę zdrowia, straty w plonach oraz uszkodzenia budynków. Dla porównania, wszystkie działania na rzecz poprawy jakości powietrza w UE szacowane są na 70–80 miliardów euro rocznie. Dyrektywa NEC obejmuje pięć głównych zanieczyszczeń: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx), niemetanowe lotne związki organiczne (NMVOC), amoniak (NH3) oraz pył zawieszony PM2.5. Obowiązki redukcyjne są wyrażone procentowo względem poziomu emisji z 2005 roku.
Konsekwencje i dalsze działania
Komisja Europejska zapowiedziała dalszy monitoring emisji zanieczyszczeń we wszystkich państwach członkowskich oraz podejmowanie kolejnych kroków prawnych, jeżeli będzie to konieczne. Działania te wpisują się w realizację unijnego planu na rzecz zerowego zanieczyszczenia do 2030 roku.
Źródło: Komisja Europejska
