W Małopolsce mamy od października uchwałę antysmogową, który nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek palenia w piecach nowszych generacji i zakazuje palenia w kominkach, jeżeli nie spełniają one wymagań. Dla mieszkańców stanowi to jednak wyzwanie. Gubią się w gąszczu przepisów.
Mieszkańcy Tarnowa i regionu tarnowskiego zmagają się na przykład z pytaniem, czy ich kominek spełnia wymogi uchwały antysmogowej i czy można w nim palić? Nie wszyscy też zdołali uporać się z problemem wymiany pieca na nowszej generacji, który spełnia wymogi uchwały. Jakie są największe wyzwania i jakie korzyści niesie ze sobą walka o czystsze powietrze i lepszy klimat?
Rozmowa z panem Ireneuszem ze Skrzyszowa doskonale obrazuje wątpliwości, z jakimi borykają się mieszkańcy regionu tarnowskiego w związku z nowymi przepisami antysmogowymi. Choć nasz rozmówca jest świadomy konieczności modernizacji swojego kominka, pan Ireneusz nie do końca orientuje się, jakie konkretne działania musi podjąć.
„Jeszcze nie wgłębiałem się w to i nie byłem na zebraniu, na którym tłumaczono zasady użytkowania kominków i pieców” – przyznaje pan Ireneusz. Podobne wątpliwości zgłaszają inni mieszkańcy. Niejasności dotyczą zarówno terminów realizacji inwestycji, jak i konkretnych rozwiązań technicznych.
Mieszkańcy często pytają o koszty modernizacji, dostępność dofinansowania oraz o to, jakie sankcje grożą za nieprzestrzeganie nowych przepisów. „Czy będą ścigać w tym roku? Nie, ja myślę, iż od przyszłego” – zastanawia się pan Ireneusz, wyrażając obawę przed ewentualnymi karami.
O konieczności zmodernizowania kominka mieszkaniec Skrzyszowa dowiedział się z sierpniowego wydania gazety Miasto i Ludzie, gdzie pisaliśmy o programach pomocowych dla chcących przeprowadzić termomodernizację z pieniędzy unijnych. Jak dodał, również wielu sąsiadów nie ma jeszcze dostosowanych kominków, a choćby pieców, do nowych norm. Niektórzy palą w piecach węglowych starego typu.
– Na wiosnę planuję duży remont i wtedy dostosuję również kominek do nowych norm – powiedział nam pan Ireneusz. Po rozmowie z nami pojechał do Urzędu Gminy, aby zapytać o przepisy i normy, które musi teraz spełniać jego kominek.
Tarnów chce być bardziej klimatyczny
Uchwała antysmogowa obowiązuje od 2017 roku, natomiast od 1 maja w życie wszedł pierwszy taki poważny zapis tej uchwały, który zakazuje mieszkańcom eksploatowania urządzeń pozaklasowych, czyli tak zwanych kopciuchów, pieców kaflowych, trzonów kuchennych.
Marek Kaczanowski, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska w Urzędzie Miasta Tarnowa, w rozmowie z nami przybliżył szczegóły dotyczące wprowadzonych w mieście zmian związanych z ogrzewaniem.
Od 1 maja 2024 roku mieszkańcy Tarnowa, podobnie jak inni mieszkańcy Małopolski, muszą dostosować swoje systemy ogrzewania do nowych, bardziej restrykcyjnych przepisów uchwały antysmogowej. Zakazano użytkowania pieców pozaklasowych oraz tych należących do pierwszej i drugiej klasy. Oznacza to, iż mieszkańcy posiadający takie urządzenia byli zobowiązani wymienić je na bardziej ekologiczne alternatywy.
Jakie są możliwości ogrzewania po wymianie starego pieca? Mieszkańcy mogą zdecydować się na:
- Podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej: Jest to rozwiązanie wygodne, ale wymaga dostępności sieci w danej lokalizacji.
- Ogrzewanie gazowe: Popularna opcja, wymagająca dostępu do sieci gazowej
- Ogrzewanie elektryczne: Może być droższe w eksploatacji, ale jest łatwe w montażu.
- Ogrzewanie olejowe: Wymaga zbiornika na olej opałowy.
- Pompy ciepła: Coraz popularniejsze rozwiązanie, choć wciąż dość kosztowne.
Pompy ciepła cieszą się rosnącym zainteresowaniem mieszkańców, mimo początkowo wysokich kosztów inwestycji. – „Spodziewamy się, iż w ciągu kilku lat ceny pomp ciepła spadną, a to rozwiązanie stanie się bardziej powszechne” – mówi Marek Kaczanowski.
Kolejne etapy zmian już nas czekają. Od 2027 roku zakazane zostanie użytkowanie pieców na paliwo stałe trzeciej i czwartej klasy. Dopuszczone będą jedynie piece spełniające wymagania ekoprojektu, czyli urządzenia z automatycznym podajnikiem paliwa, które uniemożliwiają spalanie odpadów.
Mieszkańcy, którzy nie dostosują swoich systemów ogrzewania do nowych przepisów, muszą liczyć się z konsekwencjami prawnymi. Będą prowadzone kontrole, a osoby korzystające z zakazanych urządzeń mogą otrzymać mandaty lub skierowanie sprawy do sądu.
W Urzędzie Miasta Tarnowa dostępne są trzy programy pomocowe: Czyste Powietrze, Ciepłe Mieszkanie oraz miejski program dotacyjny. „Dzięki tym programom mieszkańcy mogą uzyskać dofinansowanie na wymianę starych pieców i dostosowanie swoich domów do nowych standardów” – wyjaśnia Kaczanowski. W urzędzie pracują ekodoradcy, którzy służą mieszkańcom pomocą w zakresie doboru odpowiedniego systemu ogrzewania, wypełnienia wniosków o dofinansowanie oraz innych formalności.
Wprowadzone ograniczenia mają na celu poprawę jakości powietrza w Tarnowie i zahamowanie zmian klimatycznych. Jak podkreśla dyrektor Marek Kaczanowski, w ubiegłym roku po raz pierwszy odnotowano Tarnowie, iż średnioroczne stężenia wszystkich badanych zanieczyszczeń, w tym benzoapirenu, pyłów zawieszonych, tlenków azotu, siarki i metali ciężkich, mieściły się w normie. To dowód na to, iż miejskie działania przynoszą efekty i mają pozytywny wpływ na klimat.
Choć osiągnięto już pierwsze sukcesy, praca nad poprawą jakości powietrza w Tarnowie wciąż trwa. „Planujemy dalsze działania edukacyjne, a także poszukiwanie nowych rozwiązań, które ułatwią mieszkańcom przejście na bardziej ekologiczne systemy ogrzewania” – zapowiada Kaczanowski.
Jego zdaniem, uchwała antysmogowa wprowadziła w Tarnowie istotne zmiany, które mają pozytywny wpływ na jakość życia mieszkańców, środowisko naturalne i klimat. Dzięki wspólnym wysiłkom mieszkańców i władz miasta, Tarnów staje się coraz bardziej czystym i przyjaznym środowisku miastem, a zmiany klimatyczne mogą być zahamowane.
Z czym przychodzą mieszkańcy?
Anna Ponikiewska-Pajdak, ekodoradca ds. programu Czyste Powietrze w tarnowskim magistracie mówi, iż mieszkańcy często nie mają pełnej dokumentacji technicznej swoich kominków. Proponowanym rozwiązaniem jest montaż elektrofiltrów, które redukują emisję zanieczyszczeń. Jednakże, jak podkreśla Ponikiewska-Pajdak, rynek elektrofiltrów jest wciąż nowy, a wiedza na temat ich stosowania, zwłaszcza w przypadku kominków, jest ograniczona, choćby wśród specjalistów zajmujących się montażem pieców i kominków.
Finanse stanowią kolejne poważne wyzwanie. Wymiana przestarzałych systemów ogrzewania, zwłaszcza w przypadku pieców kaflowych, kóz czy trzonów kuchennych, wymaga znacznych nakładów finansowych. Konieczność wykonania całej instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej dodatkowo zwiększa koszty. „Dla wielu mieszkańców perspektywa tak dużych wydatków jest bardzo trudna do zaakceptowania” – dodaje ekodoradca.
Problem stanowi również świadomość mieszkańców. Pomimo licznych kampanii informacyjnych, wielu mieszkańców przez cały czas nie zdaje sobie sprawy z obowiązujących przepisów. „Są osoby, które dowiadują się o uchwale antysmogowej dopiero w
momencie kontroli lub gdy pojawiają się problemy z ogrzewaniem. To pokazuje, iż działania informacyjne należy jeszcze bardziej zintensyfikować” – podkreśla Ponikiewska-Pajdak.
Jak dodaje, kominki to najczęstszy powód wizyt mieszkańców w urzędzie. „Zdecydowana większość osób, które zgłaszają się do nas z pytaniami dotyczącymi uchwały antysmogowej, posiada kominek. To pokazuje, jak istotna jest interpretacja przepisów dotyczących tych urządzeń” – podsumowuje ekodoradca.
O wątpliwościach tarnowian z dostosowaniem się do wymagań uchwały antysmogowej opowiedziała nam także Ewa Iwaniec, ekodoradca z Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska tarnowskiego magistratu. W rozmowie z nami przybliżyła najczęstsze z nich związane z nowymi przepisami dotyczącymi ogrzewania.
Z jej perspektywy, głównym problemem, z jakim zgłaszają się mieszkańcy, jest niepewność co do dalszego użytkowania posiadanych pieców. Wielu z nich posiada stare piece węglowe, które nie spełniają już obowiązujących norm. „Mieszkańcy często pytają, czy mogą przez cały czas palić w swoich piecach, czy też muszą je wymienić na nowe, bardziej ekologiczne źródło ciepła” – wyjaśnia Iwaniec.
Rosnące ceny paliw również są dużym zmartwieniem, zwłaszcza dla osób starszych. „Mieszkańcy obawiają się rosnących kosztów ogrzewania, szczególnie gazowego. Często chcą wymienić swoje piece na nowe, ale na lepszy model węglowy, co nie jest już możliwe ze względu na obowiązujące przepisy” – mówi Iwaniec.
Kolejnym wyzwaniem jest złożoność programu Czyste Powietrze. „Mieszkańcy często mają trudności ze zrozumieniem zasad programu, wysokości dofinansowania oraz wymaganych dokumentów. Dlatego zgłaszają się do nas po poradę” – dodaje.
Program Czyste Powietrze dedykowany jest mieszkańcom domów jednorodzinnych lub lokali wydzielonych w domu jednorodzinnym z maksymalnie dwiema księgami wieczystymi. W ramach programu można uzyskać dofinansowanie nie tylko na wymianę źródła ciepła, ale również na termomodernizację budynku, czyli docieplenie, wymianę okien i drzwi.
„Program cieszy się dużą popularnością wśród mieszkańców Tarnowa. Liczba złożonych wniosków świadczy o tym, iż mieszkańcy są zainteresowani poprawą jakości powietrza i chcą skorzystać z dostępnego wsparcia finansowego” – podkreśla Iwaniec.
Według Ewy Iwaniec, mieszkańcy Tarnowa borykają się z wieloma wyzwaniami związanymi z nowymi przepisami dotyczącymi ogrzewania. Największe trudności sprawia im decyzja o wymianie starego pieca, obawa przed rosnącymi kosztami ogrzewania oraz złożoność programu Czyste Powietrze. Mimo tych wyzwań, mieszkańcy coraz chętniej korzystają z dostępnego wsparcia i podejmują działania na rzecz poprawy jakości powietrza w mieście.
No więc co z tym kominkiem…
W rozmowie z ekodoradczyniami z gminy Skrzyszów, Eweliną Ciężadło-Mróz i Anną Sobol, dowiedzieliśmy się więcej na temat przepisów antysmogowych, które dotyczą również posiadaczy kominków. Jak się okazuje, aby cieszyć się ciepłem domowego ogniska, należy spełnić kilka ważnych warunków.
Jakie wymagania musi spełniać kominek? Przede wszystkim, kominek musi być wydajny i ekologiczny. Oznacza to, iż powinien posiadać:
- Wysoką sprawność cieplną: Minimalna wartość to 80%. To gwarantuje, iż większość energii z paliwa zostanie przekształcona w ciepło, a nie uleci w postaci dymu.
- Certyfikat ekoprojektu: Dokument ten potwierdza, iż kominek spełnia rygorystyczne normy dotyczące emisji szkodliwych substancji.
Oprócz samego kominka, istotne jest również to, czym go palimy. Drewno, które wrzucamy do kominka, powinno być:
- Suche: Wilgotność drewna nie powinna przekraczać 20%.
- Sezonowane: Drewno powinno być sezonowane przez co najmniej 2 lata w suchym miejscu.
- Liściaste: Drewno liściaste zwykle ma lepsze adekwatności spalania niż drewno iglaste.
Jeśli okaże się, iż nasz kominek nie spełnia nowych norm, nie musimy z niego rezygnować całkowicie. Możemy:
- Wymienić wkład kominowy: To najprostszy sposób na dostosowanie kominka do nowych przepisów. Wystarczy wymienić stary wkład na nowy, który spełnia wymagane normy.
Przepisy antysmogowe mają na celu poprawę jakości powietrza, co przekłada się na nasze zdrowie i samopoczucie. Dzięki modernizacji kominka możemy przyczynić się do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji do atmosfery.
Jeśli mamy wątpliwości dotyczące przepisów lub nie wiemy, jak dostosować swój kominek do nowych wymogów, warto skonsultować się z kominiarzem lub ekodoradcą. Specjaliści ci pomogą Ci ocenić stan techniczny urządzenia i doradzą najlepsze rozwiązanie.
Przepisy antysmogowe dotyczą również posiadaczy kominków. Aby cieszyć się ciepłem domowego ogniska, warto zadbać o to, aby nasz kominek spełniał wszystkie wymagania. Dzięki temu przyczyniamy się do poprawy jakości powietrza i dbamy o zdrowie swoje i swoich bliskich oraz przede wszystkim o klimat.
Koniec ery kotłów gazowych – co nas czeka?
Według najnowszych doniesień prasowych, Unia Europejska zdecydowanie zmierza w kierunku ograniczenia emisji CO2 i stopniowego wycofywania z użytku urządzeń zasilanych paliwami kopalnymi. Dotyczy to również kotłów gazowych, które od 2030 roku nie będą mogły być instalowane w nowych budynkach. A co dalej?
Choć dokładne regulacje dotyczące już istniejących budynków wyposażonych w kotły gazowe są jeszcze w fazie ustalania, można przypuszczać, iż będziemy świadkami stopniowej wymiany tych urządzeń na bardziej ekologiczne rozwiązania. Aby zachęcić właścicieli nieruchomości do modernizacji, można spodziewać się wprowadzenia nowych programów dofinansowania i ulg podatkowych.
W dłuższej perspektywie, możliwe są również ograniczenia użytkowania kotłów gazowych, np. zakazy ich eksploatacji w określonych godzinach lub okresach. Wraz z wprowadzeniem nowych opłat za emisję CO2, koszty eksploatacji kotłów gazowych mogą znacznie wzrosnąć, co będzie dodatkową motywacją do ich wymiany.
Jaki jest harmonogram wycofywania kotłów gazowych w UE?
2025 rok: państwa członkowskie UE przestają dofinansowywać wymianę starych źródeł ciepła na nowe kotły gazowe. Wyjątkiem mogą być sytuacje, gdy kocioł gazowy będzie częścią systemu hybrydowego (np. z pompą ciepła).
2027 rok: kotły gazowe zostaną objęte nową opłatą związaną z systemem handlu emisjami CO2 (ETS). To spowoduje wzrost kosztów eksploatacji takich urządzeń.
2030 rok: od tego roku nie będzie można instalować nowych kotłów gazowych w nowo budowanych obiektach. Wszystkie nowe budynki będą musiały spełniać wymogi dotyczące zeroemisyjności.
2040 rok: Do 2040 roku wszystkie kotły gazowe powinny zostać wycofane z użytku w całej Unii Europejskiej.
Jakie są alternatywy dla ogrzewania gazowego?
W związku z nadchodzącymi zmianami warto zastanowić się nad bardziej ekologicznymi rozwiązaniami, takimi jak na przykład pompy ciepła, które pobierają ciepło z otoczenia i przekształcają je w ciepło do ogrzewania budynku. Inną opcją jest np. ogrzewanie elektryczne, które obejmuje różne systemy, takie jak ogrzewanie podłogowe czy grzejniki elektryczne. Dobrze zwrócić uwagę skąd nasz prąd pochodzi? Najlepiej ze źródeł odnawialnych jak wiatraki czy fotowoltaika. Ogrzewanie biomasą, np. drewnem czy pelletem, to również interesująca alternatywa, szczególnie dla osób zamieszkałych w regionach, gdzie dostęp do tych paliw jest łatwy.
Przechodząc na bardziej ekologiczne rozwiązania, nie tylko dbamy o środowisko, ale również zwiększamy wartość naszej nieruchomości i obniżamy koszty eksploatacji.
– Nowoczesne systemy grzewcze zapewniają także większy komfort użytkowania – twierdzą ekolodzy. – Choć perspektywa wymiany kotła gazowego może wydawać się kosztowna i czasochłonna, warto pamiętać, iż jest to inwestycja w przyszłość. Dzięki niej przyczyniamy się do poprawy jakości powietrza i walki ze zmianami klimatycznymi.
Tekst i fot. (Smol)
Zainteresowany tematyką zmian klimatycznych i ich wpływem na nasze życie? W „Magazynie Miasto i Ludzie” znajdziesz rzetelne informacje, analizy eksperckie oraz wywiady z naukowcami i aktywistami. „Magazyn Miasto i Ludzie – czytaj, działaj, zmieniaj świat!”
