1 godzina temu
Plastikowe butelki nie trafią już do kosza, ale do butelkomatu lub bezpośrednio do sklepu. Plusy? choćby złotówka za zwrot i mniej śmieci do segregacji. Minusy? Najpierw więcej zapłacisz przy kasie, opłata jest zwracana dopiero potem.
Butelkomaty w Lidlu. Fot. Warszawa w Pigułce
Od 1 października 2025 roku Polska wprowadza system kaucyjny, który zmieni sposób, w jaki kupujemy napoje w plastikowych butelkach i puszkach. Przy kasie zapłacimy więcej – od 50 groszy do złotówki kaucji za każde opakowanie. Pieniądze odzyskamy dopiero po zwrocie pustej butelki lub puszki do butelkomatu albo bezpośrednio w sklepie. To koniec z wrzucaniem opakowań do żółtego pojemnika.
Początkowo system kaucyjny miał wystartować już 1 stycznia 2025 roku, ale rząd przesunął termin o dziewięć miesięcy. Jak informuje Portal Samorządowy, decyzja ta zapadła po sygnałach od przedsiębiorców i samorządów, którzy wskazywali na niemożność terminowego przygotowania niezbędnej infrastruktury. Ministerstwo Klimatu i Środowiska początkowo proponowało przesunięcie o sześć miesięcy, ale ostatecznie dodano jeszcze trzy miesiące.
Co to oznacza dla Ciebie
Od października przy kupowaniu każdej butelki wody, soku czy piwa zapłacisz dodatkowo: 50 groszy za plastikową butelkę lub metalową puszkę i 1 złoty za szklane butelki wielokrotnego użytku.
Jeśli twoja rodzina kupuje tygodniowo 10 butelek wody, to przy kasie zapłacisz o 5 złotych więcej. Pieniądze odzyskasz w pełnej wysokości, ale dopiero po zwrocie pustych opakowań do butelkomatu lub w sklepie.
Przykład: Pani Agnieszka z Warszawy robi zakupy raz w tygodniu i kupuje zwykle 6 butelek wody, 4 soki dla dzieci i 2 puszki napoju energetyzującego dla siebie i męża. Od października zapłaci dodatkowe 6 złotych kaucji (12 x 50 gr). jeżeli nie odda opakowań, to miesięcznie straci 24 złote. jeżeli będzie systematycznie oddawać butelki, odzyska całą kwotę.
Pierwsza sieć już płaci za butelki
Lidl Polska jako pierwsza sieć handlowa w kraju zamontował butelkomaty we wszystkich swoich sklepach – ponad 900 placówkach. Jak informuje Portal Samorządowy, od momentu rozpoczęcia testów sieć zebrała już 15 milionów butelek plastikowych oraz ponad milion puszek o łącznej wadze blisko 400 ton.
Rekordzistą w zbiórce jest sklep Lidl w miejscowości Gogolin. w tej chwili za każdą oddaną butelkę klienci otrzymują kupon rabatowy 5 groszy do wykorzystania na zakupy w ciągu 30 dni. Maksymalna wartość kuponu to 70 złotych, co oznacza możliwość oddania maksymalnie 1400 butelek jednorazowo.
Jak działają butelkomaty w praktyce
Warszawa w Pigułce udała się do butelkomatów Lidla, by przetestować je jeszcze przed systemem kaucyjnym. Przede wszystkim nie ma znaczenia, gdzie kupiłeś napój. W butelkomacie Lidla możesz oddać butelkę kupioną w dowolnym sklepie, ale uwaga – sprawdziliśmy system i nie przyjmuje on butelek z zagranicznym kodem kreskowym. System skanuje bowiem kod kreskowy z opakowania. Dlatego jeżeli butelka nie ma kodu, to zwyczajnie jej nie zwrócisz. Wiele Polaków ma nawyk zgniatania butelek, by mniej zajmowały w koszu. W tym przypadku ta sztuka się nie uda. Butelka nie może ani zgnieciona ani uszkodzona, musi być też całkowicie opróżniona.
Butelkomaty przyjmują: butelki plastikowe PET od 0,3 litra do 3 litrów, metalowe puszki do 1 litra i opakowania po napojach. Nie przyjmują natomiast opakowań po mleku, produktach mlecznych i olejach, nawet, o ile są to butelki.
Inne sieci też się przygotowują
- Aldi od 1 września uruchomił butelkomaty w fazie testowej w ponad 370 sklepach w całej Polsce. Jak informuje Portal Samorządowy, za każde prawidłowo zwrócone opakowanie klienci otrzymują 10 groszy rabatu na kolejne zakupy.
- Kaufland testuje butelkomaty w wybranych placówkach, oferując za szklane butelki gotówkę lub bon w wysokości pobranej kaucji. Za butelki PET, na które aktualnie nie ma kaucji, klienci otrzymują 5 groszy do wykorzystania na zakupy.
- Auchan prowadzi testy w sześciu hipermarketach: Piasecznie, Łodzi, Bydgoszczy, Żorach, Płocku i Częstochowie. Kolejne testy planowane są w Warszawie i Krakowie.
Redakcja WP Finanse przetestowała urządzenia w różnych sieciach i napotkała problemy. W Biedronce automat nie przyjmował butelek, jeżeli produkt nie został kupiony w tej sieci. W Lidlu butelkomat znajdował się wewnątrz sklepu, co oznaczało konieczność skanowania kodu kreskowego z paragonu przy wyjściu – problem dla osób, które nie robiły zakupów.
Dziennikarze serwisu „Franczyza w Handlu” wraz z producentem butelkomatów próbowali oszukać urządzenia. Test pokazał, iż automaty mają zabezpieczenia przed nadużyciami – mogą wykrywać wielokrotne oddawanie tego samego opakowania i wzywać obsługę do sprawdzenia.
Kto musi odbierać butelki
- Obowiązkowo: wszystkie sklepy o powierzchni powyżej 200 m² sprzedające napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. W praktyce oznacza to wszystkie hipermarkety, supermarkety i większe dyskonty.
- Dobrowolnie: sklepy poniżej 200 m², ale te sprzedające szklane butelki wielokrotnego użytku (głównie piwo) będą musiały je odbierać.
- Automaty kaucyjne będą dostępne także poza punktami handlowymi – na stacjach benzynowych, w centrach handlowych czy w przestrzeni publicznej.
Jak informuje gov.pl, każda gmina będzie musiała mieć co najmniej jeden stacjonarny punkt zbiórki od mieszkańców.
Cel: 90% recyklingu do 2029 roku
System kaucyjny to odpowiedź na wymogi dyrektywy Parlamentu Europejskiego SUP (Single-Use-Plastic). Zgodnie z nią przedsiębiorcy wprowadzający napoje w opakowaniach będą zobowiązani osiągnąć określone poziomy selektywnej zbiórki – 77% od 2025 roku oraz 90% od 2029 roku.
Jak podaje Dziennik.pl, w tej chwili Polska osiąga około 53% recyklingu wszystkich rodzajów opakowań wprowadzonych do obrotu. Bez systemu kaucyjnego osiągnięcie unijnych wymagań będzie praktycznie niemożliwe.
Kraje, które wprowadziły podobne rozwiązania, notują znaczący wzrost wskaźników recyklingu. W Finlandii poziom recyklingu opakowań sięga ponad 90%.
VAT nie będzie doliczany do kaucji
Ważną informacją jest to, iż do kaucji nie będzie doliczany VAT. Jak informuje Infor.pl, wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska potwierdziła, iż w ustawie o systemie kaucyjnym będzie wyraźnie zaznaczone, by opakowania objęte systemem kaucyjnym były zwolnione z VAT.
Oznacza to, iż zapłacimy dokładnie tyle, ile wynosi kaucja – 50 groszy za plastikową butelkę czy puszkę oraz 1 złoty za szklane butelki wielokrotnego użytku.
Praktyczne porady na start systemu
- Zbieraj paragony – chociaż przepisy mówią, iż nie trzeba mieć dowodu zakupu, w praktyce może to ułatwić zwrot w przypadku problemów z automatem.
- Nie wyrzucaj butelek do kosza – od października każda butelka z oznaczeniem systemu kaucyjnego to depozyt, który możesz odzyskać.
- Planuj zwroty – jeżeli kupujesz dużo napojów, regularnie oddawaj butelki, żeby nie straciła ważności bonów rabatowych (zwykle 30 dni).
- Sprawdzaj oznaczenia – tylko butelki i puszki z logotypem systemu kaucyjnego dają prawo do zwrotu. Bez oznaczenia wyrzucasz je jak dotychczas do żółtych pojemników.
- Dbaj o stan opakowań – zgniecione puszki czy butelki bez etykiet automaty mogą odrzucić.
System kaucyjny funkcjonuje już w wielu krajach Europy – korzysta z niego ponad 180 milionów Europejczyków. Od października dołączą do nich Polacy.
