Jedyna na świecie biblioteka, tak otwarta na potrzeby ludzi

Finowie nie przesadzają, określając swoją centralną bibliotekę Oodi (Oda) w Helsinkach mianem „biblioteki nowej ery”. Zbudowana jako „urodzinowy dar dla społeczeństwa z okazji 100-lecia niepodległości”– jest namacalnym świadectwem odpowiedzi miasta na zmieniające się potrzeby jego mieszkańców. Fundamentem projektu było partycypacyjne planowanie angażujące różne grupy użytkowników. Dyskusje dotyczy m.in. różnorodności planistycznej i programowej, integracji infrastruktury robotycznej, elewacji, a także nietypowych partnerstw z dostawcami, które miały na celu zredukowanie kosztów utrzymania.

Oodi została zbudowana z wykorzystaniem lokalnych materiałów i uwzględnieniem specyfiki warunków klimatyczno-środowiskowych regionu. Betonowo – stalową konstrukcję pokrywają deski świerkowe. Rozwiązanie to w sposób najbardziej efektowny widoczne jest w zakrzywionej fasadzie strefy wejściowej, która poprzez dynamiczne nadwieszenie przykrywa część placu miejskiego i staje się znakiem rozpoznawczym budynku. Podobna estetyka kontynuowana jest we wnętrzu, gdzie architekci stosowali miękkie formy i chętnie korzystali z bieli oraz naturalnych materiałów, w szczególności drewna. Neutralne tło przełamywały w niektórych strefach akcenty kolorystyczne.

Zaprojektowany przez fińską pracownię ALA Architect, budynek ma na trzy odrębne poziomy. Na najwyższym piętrze Oodi znajduje się spokojna, otwarta czytelnia, która zyskała przydomek „książkowy raj”, jednak same książki zajmują jedynie jedną trzecią przestrzeni biblioteki. Znajduje się tu również kawiarnia, restauracja, publiczny balkon, kino, studia nagrań audio-wideo oraz przestrzeń do prowadzenia warsztatów, np. krawieckich.

Przestrzeń przypomina rozległy otwarty krajobraz, nad którym unosi się pofalowany, biały sufit, który w założeniu twórców ma przypominać chmurę. Przebijające strop okrągłe świetliki wpuszczają w przestrzeń światło, co symuluje naturalny efekt. Spokojna atmosfera zachęca gości do czytania, uczenia się, myślenia i zabawy. Górna powierzchnia konstrukcji zadaszenia została wykorzystana do stworzenia dużego, publicznego tarasu, z którego mieszkańcy Helsinek mogą bezpośrednio patrzeć na plac i parlament. Taras podwaja ilość publicznej przestrzeni zewnętrznej dostępnej dla gości biblioteki i tworzy nowe miejsce spotkań, w którym ludzie mogą się gromadzić i obserwować miasto poniżej. Środkowe piętro stanowi miejsce nauki i lektury, będąc enklawą ciszy i spokoju. Parter Oodi stanowi przedłużenie placu Kansalaistori, wprowadzając do wnętrza budynku przestrzeń miejską. Dzięki niemu zróżnicowane funkcje biblioteki są widoczne i łatwo dostępne. Obok kawiarni i restauracji, której stoliki w miesiącach letnich wychodzą na plac znajduje się tu kino Narodowego Instytutu Audiowizualnego. Tak zaprojektowany parter zapewnienia także niekomercyjną przestrzeń w centrum miasta otwartą dla wszystkich, każdego dnia tygodnia. To istotne, bo biblioteka zlokalizowana jest w samym sercu Helsinek – naprzeciwko parlamentu fińskiego (co symbolizuje relacje pomiędzy rządem, a społeczeństwem), w sąsiedztwie helsińskiego Centrum Muzycznego i Muzeum Sztuki Współczesnej Kiasma oraz głównego dworca kolejowego (dzięki czemu można przyjemnie spędzić przerwę w podróży lub wyprasować pogniecioną bluzkę).