Jak zmieniać europejskie miasta? Podpowiadają kraje nordyckie

3 miesięcy temu

Kraje nordyckie dzielą się swoją wiedzą. Ambasady Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii i Szwecji w specjalnym narzędziowniku opisują, jak tworzyć lepsze miasta do życia. Nie brakło ciekawych przykładów ze skandynawskich miast. Przy okazji sprawdzono, jak Polska realizuje światowe cele zrównoważonego rozwoju. Okazuje się, iż nie jest źle.

Polska znajduje się na dobrej ścieżce w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju zgodnie z Agendą 2030. Globalny Indeks SDG, oparty na ponad 120 wskaźnikach zrównoważonego rozwoju, plasuje Polskę na 9. miejscu spośród 166 krajów, z wynikiem 81,8 proc.realizacji celów, przewyższając średnią dla państw OECD.

Czym adekwatnie są wspomniane cele? – Jest to plan działania na rzecz przemian i przeobrażeń świata, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone w sposób zrównoważony, z szacunkiem dla środowiska oraz z uwzględnieniem potrzeb przyszłych pokoleń – wyjaśnia polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Dokument został przyjęty w 2015 roku podczas szczytu ONZ. Zawiera 17 celów zrównoważonego rozwoju, które rozbito na 169 konkretnych działań. Te mają być realizowane przez rządy państw, organizacje międzynarodowe, pozarządowe, naukę, biznes oraz samych obywateli. Dotykają pięciu głównych obszarów – planety, dobrobytu, pokoju, partnerstwa i ludzi.

– Polska wdrożyła cel dotyczący zrównoważonych miast i społeczności na poziomie 87,8 proc.. To stawia ją w czołówce państw realizujących ten cel. Sukces ten wynika m.in. z odpowiednich warunków mieszkaniowych i dostępu do usług w miastach – stwierdziła Małgorzata Greszta, Inicjatorka Kampanii 17 Celów, zapytana przez SmogLab.

W jakich obszarach potrzebne działania? „Żółte światło” dla Polski za wzrost zgonów przez złą jakość powietrza

Jednak narzędzie SDG Dashboard wskazuje na pewne obszary wymagające uwagi.

Są to kolejno cele nr 2 (Zero głodu) i nr 14 (Życie pod wodą), które otrzymały „czerwone światło”, sugerujące potrzebę koncentracji na tych obszarach. Natomiast cele dotyczące walki z ubóstwem i ochrony różnorodności biologicznej na lądzie uzyskały „zielone światło”, świadcząc o wysokiej realizacji. Cel 11 (Zrównoważone miasta i społeczności) otrzymał „żółte światło”, wskazując na wyzwania, takie jak jakość powietrza i transport publiczny, wymagające działań naprawczych.

W raporcie podkreślono, iż Polska odnotowała umiarkowany postęp w Celu 11 w ciągu ostatnich pięciu lat, choć tempo było wolniejsze niż średnia UE o około 9 proc. Zmniejszenie narażenia na hałas, spadek liczby ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych oraz wzrost przypadków przedwczesnych zgonów związanych z pyłami PM2.5 przyczyniły się do tego spowolnienia.

Daleko od średniej

Indeks SDG dla regionów i miast OECD, wykorzystujący około 60 wskaźników, pokazuje zróżnicowanie między polskimi regionami w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Na przykład we wspomnianym Celu 11 region małopolski osiąga najniższą wartość indeksu – 13 proc., podczas gdy w regionie pomorskim wynosi ona 71 proc. Żaden region w Polsce nie osiągnął średniej dla państw OECD, wynoszącej 73 proc. Podobne zróżnicowania obserwuje się w kontekście Celu 8 (Wzrost gospodarczy i godna praca). Region podkarpacki osiąga najniższą wartość indeksu dla tego celu – 76 proc., zgodnie ze średnią dla państw OECD. Pozostałe regiony osiągają wartości powyżej średniej OECD, a niektóre choćby bliskie 100 proc.

Analizy Indeksu SDG dla miast OECD również pokazują znaczne zróżnicowanie na poziomie lokalnym w Polsce. Na przykład, w Celu 3 (Dobre zdrowie i jakość życia), najniższą wartość indeksu osiąga Opole – 4 proc., podczas gdy Tarnów osiąga najwyższy poziom – 61 proc., choć żadne polskie miasto nie osiągnęło średniej OECD wynoszącej 69 proc. W przypadku Celu 15 (Życie na lądzie), najniższą wartość indeksu osiąga Łódź – 54 proc., zbliżoną do średniej OECD (57 proc.). Pozostałe miasta plasują się powyżej średniej OECD, a pięć z nich osiąga wartości bliskie 100 proc. (Białystok, Kielce, Olsztyn, Nowy Sącz, Tarnów).

Kraje nordyckie wskazują dobre praktyki w swoich miastach

Nordyckie miasta od lat przodują w globalnych rankingach zrównoważonego rozwoju, wdrażając innowacyjne rozwiązania ekologiczne, które służą jako wzorce dla reszty świata. Ich zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatu, neutralność węglową oraz gospodarkę cyrkularną stanowi inspirację dla innych regionów.

Na przykład duńskie miasto Aarhus wyróżnia się aktywnym zaangażowaniem w walkę ze zmianami klimatu, będąc jednym z 100 europejskich miast dążących do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 roku. Miasto opracowało długofalową Strategię Klimatyczną na lata 2020-2030, obejmującą najważniejsze obszary działań, takie jak transport, energia, przemysł i budownictwo. Ważnym elementem tego podejścia jest Aarhus City Lab, platforma do testowania i opracowywania nowych rozwiązań cyfrowych wspierających zieloną transformację.

Z kolei norweskie miasto Bodø uczestniczy w projekcie City Loops, skupiając się na zamykaniu obiegu odpadów biologicznych i budowlanych oraz na stworzeniu zielonej dzielnicy z 15 tysiącami nowymi domami i 20 tysiącami miejsc pracy na terenie byłego lotniska wojskowego.

Ciepłownie przyszłości, miejskie rowery i geotermia

Możemy również zajrzeć do Finlandii i wspomnieć o mieście Espoo, które realizuje „Program Zrównoważonego miasta Espoo” wyznaczając pięć kluczowych celów zrównoważonego rozwoju, oraz współpracuje z firmą Fortum nad transformacją systemu ciepłowniczego, aby do 2030 roku był neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla.

Warto wspomnieć jeszcze szwedzki Göteborg, który został uznany za najbardziej zrównoważoną destynację turystyczną na świecie przez Global Destination Sustainability Index, a to wszystko dzięki licznym inicjatywom w zakresie zrównoważonej turystyki i transportu publicznego zasilanego w około 95 proc. przez odnawialne źródła energii. Miasto posiada także 60 punktów wypożyczalni rowerów miejskich, promując ekologiczne środki transportu.

Kolejnym przykładem może być również Grindavík. To niewielkie miasteczko położone na południowo-zachodnim wybrzeżu Islandii jest liderem w wykorzystaniu energii geotermalnej do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Miasto jest także znane z zakładu przetwarzania ryb korzystającego z energii geotermalnej oraz jako popularny ośrodek turystyczny przyciągający odwiedzających gorącymi źródłami, które oferują relaksujące kąpiele i podziwianie niezwykłego krajobrazu.

Te przykłady miast pokazują, jak nordyckie miasta angażują się w zrównoważony rozwój poprzez innowacyjne podejścia do zarządzania energią, gospodarką odpadami i transportem, dążąc do neutralności klimatycznej i poprawy jakości życia swoich mieszkańców.

Więcej przykładów i pełna wersja narzędziownika dostępne są TUTAJ.