Jak zapobiegać podtopieniom w małej gminie?

Adaptacja do zmian klimatu skupia się niemal wyłącznie na miastach. Tymczasem ponad 90% powierzchni Polski to tereny wiejskie i gminy miejsko-wiejskie. Jak zatem na obszarach pozamiejskich przeciwdziałać suszom, gwałtownym opadom i podtopieniom?

Przeglądając narzędzia finansowania z zakresu adaptacji do zmian klimatu, widzimy iż środki (np. z programów jak FEnIKS) trafiają głównie do dużych miast. Dla gmin wiejskich pozostaje bardziej symboliczne wsparcie z funduszy wojewódzkich na działania takie jak zbiorniki na wodę czy oczka wodne. Skala dofinansowań nie jest adekwatna do potrzeb. Tymczasem na terenach wiejskich powstają inwestycje, które przyspieszają odpływ wody: parkingi, place, drogi, gigantyczne centra logistyczne.

Można odnieść wrażenie, iż miastami rządzą samorządy, rzekami Wody Polskie, a reszta „dzieje się sama”. Gdzie zatem odnaleźć mogą się wójtowej i burmistrzowie? Co mogą robić małe gminy i miasteczka?

WSPÓŁPRACA, ALE JAKA?

Obecny model współpracy z PGW Wody Polskie trudno nazwać partnerskim. Gminy powinny aktywnie uczestniczyć w planowaniu zlewni, czyli obszaru skąd wody spływają do rzek. Co prawda wpływ samorządów na działania na rzekach jest znikomy, ale rośnie wiedza, iż potrzebne są działania „miękkie”: spowalnianie spływu, ochrona mokradeł i dolin rzecznych, retencja w krajobrazie oraz unikanie prostowania i pogłębiania cieków. Bo tylko całościowe podejście może zwiększyć odporność gmin na susze i powodzie. Zbiorniki na ciekach to ostateczność: trudna do zrealizowania, kosztowna, społecznie i przyrodniczo wątpliwa.

Należy szukać retencji w obszarze zlewni – tam gdzie pojawia się susza. Kolejna kwestia, która wymaga poprawy to koordynacja działań z zarządcami dróg. Bo zwłaszcza te wyasfaltowane są dziś głównym źródłem szybkiego odpływu wód.

WIELE GMIN WCIĄŻ NIE POSIADA WŁASNYCH STANDARDÓW TECHNICZNYCH DLA ODWODNIENIA. TYMCZASEM ICH STWORZENIE TO SZANSA NA UPORZĄDKOWANIE PRZESTRZENI, REZERWĘ TERENÓW POD PRZYSZŁE ZBIORNIKI I POPRAWĘ WARUNKÓW ŻYCIA W GMINIE.

Gminy powinny aktywnie wpływać na sposób ich odwodnienia, także przy inwestycjach powiatowych, wojewódzkich i krajowych. Trzeba wymagać stosowania lokalnych danych opadowych i nowoczesnych standardów, uwzględniających opady ekstremalne i zmiany klimatu. Droga jest często odbiornikiem wód z działek przy niej położonych, ale bywa, iż woda z niej z powrotem trafia do systemów gminnych. Należy to uwzględniać w projektowaniu!

Cały artykuł przeczytasz w magazynie Zielona Gmina:

Tekst: Jacek Zalewski, wiceprezes RetencjaPL
Zdjęcie: Shutterstock