Jak wdrażać rozporządzenie metanowe? Podsumowanie wydarzenia Fundacji Instrat w Brukseli

Zorganizowane pod patronatem polskiej prezydencji w Radzie UE wydarzenie Fundacji Instrat było poświęcone wdrożeniu unijnego rozporządzenia w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym. Konferencja w Brukseli zgromadziła decydentów, przedstawicielki przemysłu, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i ekspertów, którzy dyskutowali o wyzwaniach i możliwościach ograniczenia emisji metanu w całym sektorze energetycznym, ze szczególnym uwzględnieniem górnictwa węgla kamiennego. Organizacja wydarzenia została wsparta przez Global Methane Hub.

Wydarzenie otworzyli Dariusz Dybka (Business & Science Poland) i Michał Hetmański (Instrat, London School of Economics), którzy podkreślili kluczową rolę sektora wydobycia węgla w transformacji energetycznej Polski oraz znaczenie konstruktywnego dialogu między Brukselą a Warszawą, a także Felicia Ruiz (Clean Air Task Force), która zwróciła uwagę na przełomowy charakter rozporządzenia UE w sprawie metanu, nazywając je rewolucyjnym pod względem zakresu i konstrukcji.

Prezentacje

Maja Pozvek (CATF) podkreśliła, iż technologia ograniczająca emisje metanu jest już dostępna i opłacalna. Kluczową zaletą rozporządzenia jest uwzględnienie importowanych paliw kopalnych, co poprawi przejrzystość globalnych łańcuchów dostaw. Ostrzegła jednak, iż wiele państw UE nie wyznaczyło jeszcze adekwatnych organów nadzorujących, co stanowi zagrożenie dla terminowego i jednolitego wdrożenia rozporządzenia.

W swojej prezentacji na temat aktualnej sytuacji w Polsce Michał Hetmański i Zuzanna Charkowska (Instrat) zwrócili uwagę na poważne wyzwania, przed jakimi stoją polskie kopalnie węgla w związku z osiągnięciem progów określonych w rozporządzeniu UE. Według analizy Fundacji Instrat wszystkie polskie przedsiębiorstwa górnicze przekroczyłyby limity emisji w 2023 r., choćby gdyby intensywność emisji metanu była obliczana dla wszystkich operatora z osobna.

W prezentacji poruszono również kwestię kar przewidzianych w rozporządzeniu, które muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Fundacja Instrat rekomenduje, aby kary były dostosowane do kosztów społecznych metanu, tak aby odzwierciedlały rzeczywisty wpływ na środowisko i zdrowie. Zaproponowano również, aby przedsiębiorstwa aktywnie działające na rzecz ograniczenia emisji mogły reinwestować dochody z kar w dalsze działania zmniejszające emisje, tworząc bardziej konstruktywne i motywujące warunki.

Podsumowanie dyskusji

Grzegorz Plonka z Polskiej Grupy Górniczej (PGG) potwierdził, iż emisje metanu w sektorze wydobycia węgla kamiennego stanowią istotny problem. Podkreślił jednak, iż firma jest zaangażowana w działania mające na celu ograniczenie emisji. Przedstawiciel PGG wyjaśnił, iż firma aktywnie inwestuje w technologie do wychwytywania i wykorzystywania metanu. w tej chwili działa już dziesięć silników gazowych, a w najbliższych latach firma planuje uruchomić maksymalnie pięć dodatkowych jednostek. PGG prognozuje, iż do 2030 r. emisje metanu spadnie poniżej 90 kiloton, w porównaniu z poziomem 135 kiloton w 2023 r., co oznacza redukcję emisji o 33% w ciągu zaledwie kilku lat.

Mario Rodríguez Vargas, zastępca dyrektora ds. sprawiedliwej transformacji i globalnych sojuszy w ECODES, reprezentujący perspektywę hiszpańską, przedstawił szerszy kontekst energetyczny w Hiszpanii. Podkreślił, iż Hiszpania importuje około 85% gazu i odgrywa kluczową rolę jako punkt wejścia skroplonego gazu ziemnego (LNG) do Europy, przyjmując około 40% gazu wpływającego do Unii Europejskiej. Vargas podkreślił znaczenie sprawiedliwej transformacji energetycznej, szczególnie takiej, która wspiera kobiety i młodzież. Zauważył również, iż w Hiszpanii emisje metanu są ściślej związane z sektorem gazowym niż z wydobyciem węgla.

Andreas Guth, reprezentujący Eurogas, wyraził poparcie dla ambitnych celów unijnego rozporządzenia w sprawie metanu. Zwrócił jednak uwagę, iż rozporządzenie stwarza poważne wyzwania związane z jego wdrożeniem. W szczególności brakuje jasności zarówno wśród zainteresowanych stron z branży, jak i państw członkowskich co do tego, w jaki sposób normy importowe będą stosowane w praktyce. Przypomniał, iż podczas opracowywania rozporządzenia przemysł sugerował bardziej neutralne podejście do środków mających na celu ograniczenie emisji metanu, co zdaniem Eurogas byłoby skuteczniejszą polityką.

Felicia Ruiz z CATF przedstawiła szereg międzynarodowych doświadczeń dotyczących regulacji dotyczących metanu. Zauważyła, iż w Chinach zmiana polityki obniżyła próg obowiązkowego utylizacji metanu kopalnianego z 30% do 8%. W Australii niedawno przyjęty mechanizm ochronny obejmuje ograniczenie emisji metanu i nakłada surowe kary za nieprzestrzeganie przepisów. Tymczasem Kazachstan rozważa podejście regulacyjne podobne do podejścia UE, zaczynając od obowiązkowej sprawozdawczości z opuszczonych kopalń głębinowych i odkrywkowych. Ruiz podsumowała, iż chociaż globalne postępy w zakresie regulacji metanu są powolne, pomyślne wdrożenie unijnych przepisów dotyczących metanu mogłoby ustanowić międzynarodowy punkt odniesienia dla zarządzania emisjami metanu.