Jak Polska mogłaby skuteczniej wspierać osoby z niepełnosprawnościami?

Zdjęcie: https://www.euractiv.pl/section/praca-i-polityka-spoleczna/news/jak-polska-moglaby-skuteczniej-wspierac-osoby-z-niepelnosprawnosciami/

25 maja osoby z niepełnosprawnościami organizują kolejny protest w Warszawie. Podobnie jak przed miesiącem, będą domagały się przyspieszenia prac nad ustawą o asystencji osobistej. Tym razem jednak demonstrujący będą chcieli również wywrzeć presję na kandydatach przed II turą wyborów prezydenckich w Polsce.

Wsparcie osób z niepełnosprawnościami było jednym z istotniejszych punktów programu koalicji, która rządzi Polską od 2023 roku. Projekt ustawy o asystencji osobistej, który jest jego największą częścią, nie uzyskał jednak zgody wszystkich partnerów w gabinecie. Sprzeciw zgłosił minister finansów Andrzej Domański (KO), uzasadniając, iż w razie jego wprowadzenia budżet państwa będzie nadmiernie obciążony.

Oburzenie społeczności

Czekający na nowe przepisy przyjęli tę decyzję z niesmakiem. Wytykali ministrowi Domańskiemu, iż nie rozumie, jak pilna to dla nich potrzeba.

W kwietniu z demonstrującymi przed Kancelarią Premiera osobami rozmawiał pełnomocnik rządu ds. OzN Łukasz Krasoń (Polska 2050). Dwa tygodnie temu przedstawił on w Sejmie poprawki do wcześniej wniesionego projektu, ale sala plenarna podczas jego wystąpienia świeciła pustkami.

Wyjaśnienia marszałka Szymona Hołowni, iż nieobecność parlamentarzystów wynikała z harmonogramu prac izby, okazały się usprawiedliwieniem ich intensywnej aktywności w kampanii prezydenckiej.

W najbliższą niedzielę, 25 maja, środowisko chce także przekazać, iż nie popiera żadnego ze startujących w II turze wyborów kandydatów na prezydenta. Karol Nawrocki wśród swoich postulatów nie wymienił żadnej propozycji skierowanej do osób z niepełnosprawnościami. Z kolei Rafał Trzaskowski, mimo iż początkowo obiecywał pomoc, w dogrywce kampanijnej nie zaznaczył dotychczas, iż zamierza wspierać tę społeczność.

Czego domagają się protestujący?

Ustawa o asystencji osobistej ma zagwarantować osobom z niepełnosprawnościami niezależne życie i możliwość godnego funkcjonowania w codzienności.

– w tej chwili osoby z niepełnosprawnościami w Polsce przez cały czas zmagają się z barierami w dostępie do edukacji, pracy, transportu, kultury i samodzielnego życia – mówi w rozmowie z EURACTIV.pl eurodeputowana Jagna Marczułajtis-Walczak

– Brakuje powszechnego systemu wsparcia, który zapewniałby im wybór i kontrolę nad codziennością, przy czym asystencja osobista na pewno pomogłaby im na kontynuację nauki i rozwijanie pasji – dodaje.

Rozwiązania konieczne do wprowadzenia

Przykładowym problemem, który dotyczy przede wszystkim osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, jest niedostępność architektoniczna większości budynków.

Choć wymaga to często wieloletnich i kosztownych remontów, już samo zapewnienie asystenta osobie o ograniczonej zdolności poruszania się pozwoliłoby jej na swobodne korzystanie z trudniej położonych lokali.

Priorytetem jest jednak zapewnienie pomocy w tych wszystkich czynnościach domowych, z którymi dana osoba potrzebująca nie radzi sobie samodzielnie. Asystencja musi być zatem dostosowana do oczekiwań korzystającego, powinien zostać także zniesiony w tej chwili obowiązujący przydział czasowy opieki asystenta nad osobą z niepełnosprawnością.

Jak sytuacja wygląda w Europie?

W większości państw Unii Europejskiej prawa osób z niepełnosprawnościami zostały wpisane do najważniejszych aktów prawnych. W niemieckiej Ustawie Zasadniczej, przyjętej w 1948 roku, brzmi on „Niemand darf wegen seiner Behinderung benachteiligt werden” (z niem. „Nikt nie może być stawiany w gorszej sytuacji z powodu niepełnosprawności”).

Z kolei we Francji od lat obowiązuje polityka „faworyzowania integracji osób dotkniętych niepełnosprawnością” (franc. „politique active en faveur de l’insertion des persoones en situation de l’handicap”) stosowana m.in. w szkołach, na uczelniach i w zakładach pracy.

Asystencja osobista jest tam zatem jednym z filarów pomocy. Każda osoba wymagająca wsparcia otrzymuje je w takim zakresie, w jakim go potrzebuje. W konsekwencji asystent nie jest ograniczony czasowo i może pomóc większej liczbie podopiecznych.

Według zapowiedzi projekt przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i ministra Krasonia Komitet Stały Rady Ministrów ma zatwierdzić jeszcze w czerwcu. Rozwiązania przyjęte w jego ramach według planu wejdą w życie w drugiej połowie 2026 roku.