Jak chronić zabytki nie zamykając się na nowoczesność?

Zdjęcie: 08.05.2025. Sandomierz. Spotkanie z wiceminister kultury Bożeną Żelazowską, generalnym konserwatorem zabytków / Fot. Grażyna Szlęzak - Radio Kielce

– Ustawa o ochronie zabytków mówi być znowelizowana, ponieważ trzeba ją dostosować do obecnej rzeczywistości – powiedziała w Sandomierzu wiceminister kultury Bożena Żelazowska, generalny konserwator zabytków. Jak dodała obowiązujące przepisy mają ponad 20 lat i należy dostosować je do realiów, w tym do prawa samorządowego i rozwiązań unijnych, jak i oczekiwań właścicieli oraz opiekunów zabytków.

W dyskusji dotyczącej ochrony zabytków uczestniczą m.in. konserwatorzy z całej Polski, samorządowcy i dyrektorzy instytucji kultury. Wiceminister nawiązała m.in. do sprawy gminnych rejestrów zabytków. Obiekty wpisane na taką listę nie mogą liczyć na dotacje z budżetu państwa na konserwację, rewitalizację i inne prace, a więc ciężar finansowy ich utrzymania spada na lokalne budżety, których nie stać na udźwignięcie takiego ciężaru, bo z reguły są to prace kosztowne. Jak stwierdziła wiceminister- należy zastanowić się nad zasadnością istnienia gminnych rejestrów zabytków. Dodała, iż po każdej takiej konferencji następują dobre i potrzebne działania.

Marlena Happach, dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa powiedziała, iż coraz częściej pojawia się problem sąsiedztwa nowoczesnych rozwiązań z obiektami zabytkowymi.

– Warto pamiętać o tym, iż otoczenie zabytku to jest też wartość sama w sobie, dlatego farmy fotowoltaiczne czy elektrownie wiatrowe to niej są obiekty, które powinny się znajdować w ich sąsiedztwie, podobnie jak i przemysł wydobywczy. Mamy tu Krzemionki, które same w sobie są niezwykłe, ale i wrażliwe, więc jakakolwiek działalność produkcyjna na tym terenie działa dewastująco na krajobraz – stwierdziła dyrektorka Instytutu.

Dr Mikołaj Getka-Kenig dyrektor Muzeum Zamkowego w Sandomierzu powiedział, iż w zakresie ochrony dziedzictwa co najmniej kilka kwestii wymaga uregulowania, m.in. nadzór nad odkryciami archeologicznymi dokonywanymi przez pasjonatów – detektorystów, wzmocnienie i dofinansowanie urzędów ochrony zabytków, ale też odbiurokratyzowanie procedur związanych z wydawaniem decyzji odnośnie zabytków. Niekiedy potrzebne są natychmiastowe działania, których nie można podjąć bez posiadania odpowiednich dokumentów od adekwatnych organów.

Konferencja jest częścią obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków. W poniedziałek (7 kwietnia) – jak informowaliśmy- odbyła się gala wręczenia odznaczeń dla osób zasłużonych w działaniach na rzecz dziedzictwa.

---