1 tydzień temu
W ostatnich latach możemy zaobserwować wyraźne pogłębienie współpracy gospodarczej Chin i Brazylii. Zarówno relacje handlowe, jak i inwestycje dynamicznie rosną, na co wpływ ma również obecna sytuacja geopolityczna. Szczególnie widoczna jest aktywność inwestycyjna Chin w sektorze energetycznym i infrastrukturalnym, co przynosi korzyści obu gospodarkom. Od 2023 r. inwestycje odnotowują wyraźny wzrost, odzwierciedlający zarówno strategiczne interesy gospodarcze, jak i współpracę dyplomatyczną. Chiny są największym partnerem handlowym Brazylii, a Brazylia jest kluczowym partnerem Chin w Ameryce Łacińskiej. Działania w zakresie odnawialnych źródeł energii, infrastruktury i rynków finansowych przyspieszają wzrost gospodarczy obu krajów. W handlu wzajemnym obu państw dominują produkty rolne, surowce mineralne, wyroby przemysłowe i produkty wysokiej technologii. Aktywność ta odzwierciedla długoterminowe cele Chin dotyczące zabezpieczania zasobów naturalnych oraz wykorzystania potencjału Brazylii, posiadającej strategiczną pozycję w Ameryce Południowej. Wymiana na wysokim szczeblu pomiędzy Pekinem a Brasilią oprócz wzmożonej aktywności inwestycyjnej wywołała jednak również pytania dotyczące nadzoru regulacyjnego i zabezpieczeń środowiskowych.
Brazylia, jako wiodąca potęga Ameryki Łacińskiej i członek BRICS, aktywnie współpracuje z Chinami, a perspektywy inwestycyjne są ogromne. Kraj ten nawiązał stosunki dyplomatyczne z Chinami w 1974 r., a w 1993 r. stał się pierwszym krajem rozwijającym się, który zawarł strategiczne partnerstwo z Państwem Środka. W 2012 r. Brazylia ponownie jako pierwsza spośród państw Ameryki Łacińskiej podniosła relacje z Chinami do rangi wszechstronnego partnerstwa strategicznego[1].
Chiny są głównym partnerem handlowym Brazylii od 2009 roku, kiedy wyprzedziły Stany Zjednoczone[2]. Jako największy importer soi na świecie, Państwo Środka większość dostaw czerpie z Brazylii. W 2024 roku 28% brazylijskiego eksportu trafiło do Chin. W 2023 r. Brazylia była głównym dostawcą soi, wołowiny, celulozy, kukurydzy, cukru i drobiu do Chin. Bilans handlowy był historycznie korzystny dla Brazylii, chociaż w ostatnich latach Chiny znacząco zwiększyły swój eksport[3].
Brazylia ma spore znaczenie dla Chin jako dostawca kluczowych minerałów, m.in. metali ziem rzadkich, litu i niklu, ze względu na swoje ogromne zasoby, wynoszące około 23% światowych rezerw, co plasuje ją na drugim miejscu na świecie, zaraz za Chinami[4]. W pierwszej połowie 2025 r. ponad 60% eksportu metali ziem rzadkich z Brazylii trafiło do Chin. Wzmacnia to strategiczne znaczenie Brazylii dla chińskiego łańcucha dostaw technologii takich jak pojazdy elektryczne i czysta energia[5]. Przemysł wydobywczy i Brazylii jeżeli chodzi o metale ziem rzadkich jest wciąż dość słabo rozwinięty, ale posiadając tak duże zasoby kraj ten może stać się alternatywnym źródłem tych surowców[6].
Pekin jest szczególnie zainteresowany inwestowaniem w branże, które pozwalają zapewnić dostawy surowców, takich jak żywność (ze szczególnym uwzględnieniem soi), górnictwo czy infrastruktura niezbędna do transportu tych towarów. Brazylia znalazła się na drugim miejscu pod względem liczby bezpośrednich inwestycji w pierwszej połowie 2025 roku, tuż za Indonezją. Chińska aktywność inwestycyjna w tym kraju jest częściowo odpowiedzią na cła na brazylijski import w wysokości 50% nałożone przez Donalda Trumpa[7]. W ciągu ostatnich dwóch dekad Brazylia zajmowała czwarte miejsce wśród destynacji goszczących bezpośrednie inwestycje Państwa Środka. Jednak wojna handlowa z USA jeszcze bardziej nasiliła zainteresowanie Chin rynkami wschodzącymi, a Brazylia jest jednym z czołowych rynków[8].
Chiny i Brazylia wzmacniają swoje powiązania finansowe, aby ułatwić handel i inwestycje. Podpisana w 2013 r. dwustronna umowa w sprawie swapów walutowych, obejmująca 50% rocznego wolumenu handlu, zapewniła efektywność handlu[9]. Ustanowienie w 2023 r. porozumienia w sprawie rozliczeń w chińskich juanach jeszcze bardziej usprawniło transakcje pomiędzy krajami, co jest istotne w obliczu pogłębiającej się współpracy gospodarczej państw. Jednocześnie Brazylia cechuje się dużą otwartością rynku kapitałowego, co ułatwia dostęp do rynku i przynosi korzyści inwestorom[10].
Brazylijski Bank Rozwoju (BNDES) i Chiński Bank Eksportowo-Importowy (Cexim) sformalizowały porozumienie w sprawie utworzenia przełomowego wspólnego funduszu inwestycyjnego o wartości 1 mld dol., którego celem ma być finansowanie strategicznych sektorów wspierających rozwój gospodarczy i innowacje. Fundusz, który ma rozpocząć działalność w 2026 r., będzie inwestował w transformację energetyczną, infrastrukturę, górnictwo, rolnictwo i sztuczną inteligencję, odzwierciedlając wspólne priorytety obu państw w zakresie promowania zrównoważonego wzrostu i konkurencyjności technologicznej[11].
Brazylia w tej chwili wytwarza z źródeł odnawialnych ponad 80% energii[12]. Co więcej, istotny jest w tym aspekcie również eksport modułów fotowoltaicznych z Chin, jako iż Brazylia to kraj o dużym nasłonecznieniu[13]. Czynniki te sprawiają, iż Chiny i Brazylia posiadają spory potencjał współpracy w zakresie energetyki oraz pojazdów elektrycznych. Dzięki energii odnawialnej, pojazdy te mogą być produkowane w Brazylii zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie Chiny potrzebują rynków zbytu dla produkowanych samochodów, zaś w Brazylii obserwuje się zainteresowanie elektryfikacją transportu. Brazylia jest ponadto dla Państwa Środka dostawcą minerałów niezbędnych do produkcji pojazdów elektrycznych, turbin wiatrowych i paneli słonecznych, takich jak żelazo, miedź i nikiel, wykorzystywanych do produkcji akumulatorów do pojazdów elektrycznych, silników i infrastruktury energii odnawialnej. Kolejny z kluczowych minerałów, boksyt używany jest do produkcji aluminium. Natomiast mangan odgrywa istotną rolę zarówno w produkcji pojazdów, jak i akumulatorów. Ta komplementarność między zasobami mineralnymi wydobywanymi w Brazylii a potencjałem przemysłowym Chin stwarza zatem wyjątkową okazję do nawiązania strategicznych partnerstw w zakresie rozwoju czystej energii i pojazdów elektrycznych, pozycjonując oba kraje w czołówce globalnej transformacji energetycznej[14].
Po zmniejszeniu aktywności inwestycyjnej Chin w 2022 r., w latach 2024-2025 nastąpiło odbicie, a choćby wzrost inwestycji. Firmy chińskie było szczególnie aktywne w sektorze wydobywczym, energetycznym, a także w projektach infrastrukturalnych. Wartość inwestycji wzrosła o w 2024 r. 64% rok do roku, chociaż liczba umów inwestycyjnych zmniejszyła się. Sugeruje to zwrot w kierunku większych, mających znaczący wpływ inwestycji[15]. Wartość inwestycji w 2023 r. wyniosła 1,73 mld dol., co stanowiło wzrost o 22% w porównaniu z rokiem 2022[16]. Wartość inwestycji w 2024 r. wyniosła 4,8 mld dol., zaś ilość projektów wyniosła 39, spośród których większość dotyczyła sektora energetycznego[17]. Według Brazil-China Enterprise Coalition, Brazylia była w 2024 r. głównym celem chińskiego kapitału wśród państw wschodzących[18].
Wzrost wartości inwestycji w 2025 r. był spowodowany głównie zakupem 70% udziałów w Vast Infraestrutura, operatora lądowego terminalu przeładunkowego ropy naftowej w Rio de Janeiro przez chińskiego operatora portowego China Merchants Port Holdings za kwotę do 1,07 mld dol. Drugą co do wielkości inwestycją w 2025 r. było nabycie przez Geely Holding Group 26,4% udziałów w lokalnej spółce producenta samochodów Renault za kwotę 655,2 mln dol. Trzecia transakcja to wspólne przejęcie kompleksu solarnego Luiz Gonzaga w północno-wschodniej Brazylii przez lokalną spółkę zależną chińskiej spółki State Power Investment Corp i Recurrent Energy, spółkę zależną Canadian Solar[19].
Rok 2025 przyniósł znaczące zmiany. W lipcu Brazylia była gospodarzem 17. szczytu BRICS, podczas którego doszło do spotkań na wysokim szczeblu, dzięki czemu poprawiły się warunki dla chińskich inwestycji w Brazylii[20]. Chiński producent samochodów BYD wprowadził również na rynek pierwszy samochód elektryczny wyprodukowany w całości w Brazylii, w swojej nowej fabryce w Camaçari w stanie Bahia. Był to również pierwszy samochód wyprodukowany poza Azją. Symbolem rozwijającej się więzi jest również fakt, iż brazylijska misja dyplomatyczna w Pekinie poszukuje nowej, większej siedziby i zwiększa zatrudnienie. Po raz pierwszy ambasada w Pekinie będzie miała generała armii i kontradmirała – taką rangę wojskową ma tylko ambasada Brazylii w Waszyngtonie[21].
Wpływ na zwiększenie aktywności inwestycyjnej miała również wizyta prezydenta Brazylii Luiz Inacio Lula da Silva w Pekinie w maju tego roku. Spotkanie to określono jako szansę na przyciągnięcie inwestycji i zwiększenie brazylijskiego eksportu, co jest szczególnie istotne w kontekście niestabilnej polityki celnej prezydenta USA Donalda Trumpa[22]. Chińskie firmy ogłosiły wolę zainwestowania w Brazylii około 5 mld dol. Jednym z głównych inwestorów jest firma Envision, która ogłosiła, iż zainwestuje 873 mln dol. w produkcję zrównoważonego paliwa lotniczego z trzciny cukrowej w Brazylii. Firma CGN ogłosiła inwestycję o wartości 535 mln dol. w energię odnawialną w stanie Piauí[23]. Warto wspomnieć również wcześniejsze spotkanie Luli i Xi, które odbyło się w Brazylii w listopadzie 2024 r., podczas którego przywódcy podpisali ponad 40 porozumień dotyczących wielu sektorów, w tym infrastruktury, energetyki i rolnictwa[24]. Inwestycje mają objąć również edukację, gdyż niezbędne będą szeroko zakrojone szkolenia[25].
Przedstawione poniżej zestawienie opiera się na danych z American Enterprise Institute (AEI) China Global Investment Tracker, jednego z najpełniejszych globalnych źródeł monitorujących zagraniczne inwestycje chińskich przedsiębiorstw. Baza AEI obejmuje projekty o wartości przekraczającej 100 mln USD i jest regularnie aktualizowana, co pozwala wiarygodnie śledzić skalę, dynamikę i sektorową strukturę chińskich inwestycji na całym świecie, w tym w Brazylii[26]. Dane z lat 2023–2025 stanowią więc solidny punkt odniesienia do analizy trendów oraz rosnącej obecności chińskiego kapitału w kluczowych sektorach brazylijskiej gospodarki.
Tabela 1 Chińskie inwestycje w Brazylii według China Global Investment Tracker w latach 2023-2025
| Rok | Miesiąc | Inwestor | Sektor | Wartość (mln dol.) |
| 2025 | Czerwiec | Geely Transport | Transport | 720 |
| 2025 | Luty | China National Cereal, Oil and Foodstuffs (COFCO) | Transport | 130 |
| 2025 | Luty | China Merchants | Logistyka | 450 |
| 2025 | Luty | Minmetals | Metalurgiczny | 350 |
| 2025 | Luty | State Grid | Energetyczny | 170 |
| 2025 | Styczeń | Huaxin Cement | Nieruchomości | 190 |
| 2025 | Styczeń | GAC Motor | Transport | 190 |
| 2024 | Grudzień | Baiyin Nonferrous | Metalurgiczny | 420 |
| 2024 | Listopad | China Nonferrous | Metalurgiczny | 340 |
| 2024 | Sierpień | China Railway Rolling Stock Corp. (CRRC) | Transport | 260 |
| 2024 | Lipiec | Sinovac | Zdrowotny | 100 |
| 2024 | Czerwiec | State Power Investment | Energetyczny | 150 |
| 2024 | Marzec | State Grid | Energetyczny | 220 |
| 2024 | Styczeń | State Grid | Energetyczny | 1720 |
| 2023 | Grudzień | China General Nuclear | Energetyczny | 130 |
| 2023 | Grudzień | BYD | Transport | 620 |
| 2023 | Październik | State Grid | Energetyczny | 950 |
| 2023 | Sierpień | China National Cereal, Oil and Foodstuffs (COFCO) | Transport | 160 |
| 2023 | Maj | Power Construction Corp. (PowerChina) | Energetyczny | 340 |
| 2023 | Kwiecień | Midea | Inny | 110 |
| 2023 | Kwiecień | China Railway Engineering | Transport | 110 |
Źródło: American Enterprise Institute and Heritage Foundation, China Global Investment Tracker, https://www.aei.org/china-global-investment-tracker/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
Według raportu łączna wartość inwestycji chińskich w Brazylii w latach 2023 – 2025 wyniosła około 7,8 mld dol. Dane pokazują, iż inwestycje rosły dynamicznie, w szczególności w sektorze energetycznym, do którego trafiło ponad 50% zainwestowanych środków. Największym inwestorem jest State Grid, a także inne znaczące firmy państwowe takie jak State Power Investment, China General Nuclear oraz PowerChina. Drugim najważniejszym sektorem jest transport, gdzie szczególnie aktywne były przedsiębiorstwa takie jak Geely oraz BYD. Następną gałęzią przemysłu notującą stabilny wzrost inwestycji jest metalurgia, gdzie aktywne były przedsiębiorstwa takie jak Baiyin Nonferrous, China Nonferrous oraz Minmetals. Ogólny trend wskazuje na przesunięcie inwestycji w kierunku zielonej energii, elektromobilności, a także znaczącą obecność w sektorze infrastrukturalnym. Szczególnie aktywne są przedsiębiorstwa państwowe, zaś strategia inwestycyjna zakłada sytuację win-win, gdzie Brazylia zyskuje kapitał zagraniczny w sektorach kluczowych dla swojej gospodarki, zaś Chiny mogą wykorzystać aktywność dla własnych globalnych łańcuchów dostaw, m.in. w zakresie wydobycia metali niezbędnych do transformacji energetycznej.
Dzięki silnemu wsparciu rządowemu, chińskie przedsiębiorstwa państwowe promują szeroko zakrojone, długoterminowe projekty, często koncentrując się na infrastrukturze, takiej jak koleje i porty. Zmniejsza to koszty transportu dla strony chińskiej, jednocześnie poprawiając infrastrukturę Brazylii, która boryka się z ograniczeniami fiskalnymi i planistycznymi. Przedsiębiorstwa państwowe dysponują również znacznymi zasobami kapitału, technologii i wiedzy fachowej. Zaangażowanie przedsiębiorstw państwowych wzmacnia również relacje dwustronne i współpracę, wspierając stabilne umowy handlowe i zapewniając odporność finansową. Firmy prywatne są z kolei bardziej zorientowane na rynek i zysk. Posiadając mniejsze wsparcie polityczne unikają dużych zakupów ziemi, koncentrując się w zamian na spółkach joint venture lub udziałach mniejszościowych. Ich mniejsza skala i elastyczność umożliwiają łatwiejszą integrację z lokalnymi łańcuchami dostaw[27].
Sektor energetyczny jest najważniejszy z punktu widzenia aktywności inwestycyjnej. Są to w szczególności projekty solarne i wiatrowe, które w 2024 r. otrzymały 34% całkowitej wartości (ok. 1,43 mld dol.) chińskich inwestycji w Brazylii, podczas gdy sektor ropy naftowej i gazu przyciągnął 25% (1 mld dol.). To podejście odzwierciedla pragmatyczne trendy transformacji energetycznej Chin, które rozwijają moce wytwórcze odnawialnych źródeł energii, zachowując jednocześnie dostęp do zasobów paliw kopalnych. Jako największy konsument energii na świecie, Pekin dąży do dywersyfikacji źródeł dostaw i zmniejszenia podatności na wahania rynku i napięcia geopolityczne. Inwestycje służą realizacji wielu celów strategicznych, takich jak zabezpieczenie długoterminowego dostępu do brazylijskich rezerw ropy naftowej na morzu, dostęp do kluczowych minerałów, takich jak lit, niob i pierwiastki ziem rzadkich, a także budowanie wpływów[28].
Chińska firma energetyczna SPIC ogłosiła w 2024 r. inwestycję o wartości ok. 147 mln dol. w budowę dwóch nowych farm wiatrowych w północno-wschodniej Brazylii. Spółka zamierza stać się jednym z trzech największych producentów energii w Brazylii, Budowę rozpoczęto na początku 2025 r., zaś produkcja ma rozpocząć się w 2026 r. Moc elektrowni ma wynieść 105,4 MW. Firma zaangażowała się w Brazylii również projekty z zakresu energii słonecznej, uruchamiając dwa parki słoneczne o łącznej mocy 738 MW[29].
Poza inwestycjami w energię, chińskie firmy są aktywne także w sektorze wydobywczym, koncentrując się na materiałach niezbędnych dla transformacji energetycznej. Pod koniec 2024 r., China Nonferrous Metal Mining Group (CNMC) przejęła brazylijską firmę Mineração Taboca, największego w kraju producenta rafinowanej cyny, za 340 mln dol. Zapewniło to Chinom dostęp do cyny, wykorzystywanej m.in. w produkcji paneli słonecznych, niobu, kluczowego w produkcji stali o wysokiej wytrzymałości oraz tantalu, niezbędnego m.in. w elektronice[30].
Brazylia stała się strategicznym rynkiem dla inwestycji z zakresu pojazdów elektrycznych. Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) w 2024 r. wielkość rynku pojazdów elektrycznych w Ameryce Łacińskiej podwoiła się, osiągając poziom prawie 4% wszystkich pojazdów. Najnowsze dane wskazują na rekordowe wyniki. W Brazylii 9,4% nowych samochodów zarejestrowanych w sierpniu 2024 r. stanowiły pojazdy elektryczne[31]. W odpowiedzi na potencjał rozwojowy tego rynku, firma BYD rozpoczęła w październiku 2024 r. montaż pojazdów elektrycznych w dawnej fabryce Forda w Bahia, a firma Great Wall Motors rozpoczęła produkcję w odnowionej fabryce Mercedes-Benz. Brazylia jest również znaczącym importerem tego typu pojazdów. Na początku 2025 r. największy na świecie statek do transportu samochodów zacumował w Itajaí z 22 000 chińskich pojazdów. Warto jednak podkreślić, iż rosnący udział Państwa Środka na rynku nie jest pozbawiony krytyki. Brazylijskie grupy przemysłowe i związkowe krytykują Chiny za to, iż wykorzystują tymczasowe niskie bariery celne do eksportu pojazdów elektrycznych bez generowania wystarczającej liczby miejsc pracy na rynku lokalnym. W odpowiedzi rząd Brazylii planuje nakładanie ceł na chińskie pojazdy elektryczne, które w lipcu 2026 r. mają osiągnąć poziom 35%[32].
Aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, Chiny importują duże ilości soi, która używana jest głównie jako pasza dla trzody chlewnej. Aż 45% pochodzi z Brazylii. Wśród chińskich projektów ukończonych w ostatnich miesiącach znajduje się terminal budowany w porcie Santos przez państwową firmę rolniczą Cofco. Inwestycję tę uzupełnia tysiąc pociągów, które firma dostarczy do transportu zboża z głębi kraju na wybrzeże[33]. Mimo, iż zaledwie około 5% inwestycji chińskich trafia do sektora rolniczego[34], inwestycje takie jak budowa infrastruktury do transportu produktów rolnych jest warta uwagi ze względu na rolę, jaką brazylijskie produkty rolne pełnią dla Chin.
Chińskie inwestycje w Brazylii są coraz częściej kierowane do sektora usług. Przykładem tego jest inwestycja firmy Meituan, zajmującej się dostawą jedzenia. Wartość inwestycji ma wynieść ponad 1 mld dol.[35] Firma rozpoczęła działalność 30 października pod nazwą Keeta, co stanowi pierwsze wejście tej firmy na rynek Ameryki Łacińskiej[36]. Kolejną zapowiedzianą inwestycją jest plan inwestycyjny o wartości około 595 mln dol., zakładający otwarcie sklepów w Brazylii przez sieć lodziarni i herbaciarni Mixue[37]. Firma Mixue podpisała porozumienie z Brazylijską Agencją Promocji Handlu i Inwestycji (znaną również jako ApexBrasil) w sprawie zakupu brazylijskich produktów rolnych. Mixue zamierza zatrudnić około 25 000 osób w ramach swojej ekspansji[38]. Firma Didi Chuxing, zajmująca się przewozami, rozwija swoją działalność w zakresie dostaw jedzenia w Brazylii. Do przyszłego roku zamierza zainwestować w tym kraju 374,8 mln dol.
Inwestycje chińskie nie są również pozbawione kontrowersji i problemów. Przykładem może być inwestycja producenta samochodów BYD, który poinformował o zwolnieniu podwykonawcy Jinjiang Construction zaangażowanego w budowę fabryki pojazdów elektrycznych w Brazylii. Przyczyną było poinformowanie przez lokalnych urzędników o uratowaniu 163 pracowników z niewolniczych warunków. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez urzędników, pracownicy doświadczali skrajnie poniżających warunków mieszkalnych na terenie budowy[39]. W konsekwencji rząd brazylijski zawiesił wydawanie tymczasowych wiz pracowniczych dla personelu firmy BYD i wszczął dochodzenie prawne oraz kontrolę inspektorów pracy[40]. Wykorzystanie chińskich pracowników do budowy zakładu BYD jest podobne do sposobu działania chińskich korporacji międzynarodowych w Afryce i innych krajach Ameryki Łacińskiej. Praktyka ta przynosi niewielkie korzyści krajom, które otrzymują inwestycję. Pojawiły się głosy, iż dla Brazylii korzystniejsze byłoby, gdyby pracownicy pochodzili z lokalnych społeczności, ze względu na dochód, jaki wygenerowaliby dla siebie i swoich rodzin, pozytywny wpływ na swoje społeczności oraz szkolenia zawodowe, które by zdobyli. Co więcej, w taki sposób łatwiej byłoby monitorować ich warunki pracy[41].
Część obywateli Brazylii wyraziła obawy dotyczące rosnącej presji konkurencyjnej na lokalne przedsiębiorstwa. Kiedy na rynek weszły transgraniczne platformy handlu elektronicznego, takie jak Temu i Shein, brazylijskie przedsiębiorstwa wezwały rząd do podjęcia działań w celu ochrony lokalnych firm. Brazylia nałożyła opłatę na małe paczki o wartości poniżej 50 dol., które wcześniej były zwolnione z ceł[42].
Kolejnym przykładem kontrowersyjnych inwestycji jest część wspieranych przez Chiny projektów infrastrukturalnych, szczególnie w Amazonii i innych obszarach chronionych. Projekty te spotkały się z negatywną reakcją ekologów i aktywistów społecznych. Przykładem może być korytarz kolejowy łączący strefy produkcji towarów z portami eksportowymi, który według aktywistów może przyspieszyć wylesianie, przejmowanie gruntów i degradację środowiska na obszarach lasów deszczowych Amazonii[43]. Co więcej, szeroko zakrojone umowy infrastrukturalne i górnicze zagrażają nie tylko ekosystemom, ale także spójności społecznej i lokalnym źródłom utrzymania – co rodzi pytania o kompromisy między wzrostem gospodarczym a zrównoważonym rozwojem[44].
Kolejnym przykładem jest działalność chińskiej firmy Baiyin Nonferrous Group, działającej w obrębie sektora górniczego. W marcu 2025 r. firma ta przejęła brazylijskie przedsiębiorstwo Mineração Vale Verde, operatora kopalni miedzi i złota Serrote w Alagoas. Mieszkańcy okolicznych miejscowości zgłaszali zniszczenia domów, problemy zdrowotne, śmierć zwierząt gospodarskich i straty w plonach, które przypisują wybuchom i pyłom górniczym. Pomimo nakazu sądowego z 2023 r. nakazującego instalację monitoringu środowiskowego, firma nie zastosowała się do niego, co opóźnia badania oddziaływania na środowisko. Sprawa uwypukla napięcia między zagranicznymi inwestycjami górniczymi a lokalnymi skutkami społecznymi i środowiskowymi, a także luki w egzekwowaniu prawa i rozliczaniu[45].
Krytyka chińskich inwestycji w Brazylii dotyczy także faktu, iż mimo zachęcania do inwestowania ze względu na rozwój i nowe miejsca pracy, nie zwraca się wystarczającej uwagi na zagrożenia związane ze zbytnią kontrolą Pekinu. Podkreśla się, iż znaczna część zaawansowanych technologii i produkcji o wartości dodanej pozostaje pod kontrolą Chin. Wiele miejsc pracy przypada na montaż i logistykę, podczas gdy działalność o wyższej wartości i najważniejsze decyzje sa podejmowane w Pekinie. Rosnące uzależnienie Brazylii od chińskiego kapitału i rynków sprawia, iż kraj może być podatny na naciski polityczne i gospodarcze ze strony Państwa środka. Co więcej, wiele spośród inwestujących firm to przedsiębiorstwa państwowe, które stosują się do wytycznych Komunistycznej Partii Chin i mogą wykorzystywać swoją kontrolę nad krytyczną infrastrukturą i zasobami, aby wpływać na politykę Brazylii. Wzorce handlowe wzmacniają tę nierównowagę: Brazylia eksportuje do Chin głównie surowce, importując jednocześnie towary przemysłowe o wyższej wartości, co może grozić przyspieszeniem deindustrializacji Brazylii i osłabieniem jej złożoności gospodarczej[46].
Podsumowując, chińskie inwestycje w Brazylii od 2023 r. wskazują na strategiczną aktywność Pekinu wykraczającą poza tradycyjny eksport surowców. Sektor górniczy i wydobycie strategicznych minerałów, takich jak miedź i lit przez cały czas ma dla Pekinu duże znaczenie, szczególnie w kontekście priorytetów przemysłowych Chin związanych z transformacją energetyczną. Bez tychże surowców nie mogłyby powstawać m.in. pojazdy elektryczne oraz akumulatory. Jednocześnie wyraźnie widoczne jest zaangażowanie Państwa Środka w projekty energetyczne, szczególnie z zakresu energii odnawialnej, co wskazuje na szersze podejście i długoterminowe zaangażowanie. Na ożywienie inwestycji niewątpliwie miała wpływ kooperacja dyplomatyczna oraz uczestnictwo w BRICS, co pokazuje ścisłe powiązanie pomiędzy polityką a gospodarką. Niemniej jednak inwestycje napotykają wyzwania w postaci kontroli regulacyjnych, obaw środowiskowych i społecznych, co może w przyszłości wpłynąć na kierunek inwestycji. Ogółem lata 2023 – 2025 to okres wyraźnego zaznaczania obecności w Brazylii przez Państwo Środka, które coraz bardziej przechodzi od drobnych projektów i relacji opartych na handlu do głębszych strategii inwestycyjnych. Monitorowanie realizacji projektów, struktur finansowania, a także reakcji społecznych będzie miało najważniejsze znaczenie dla zrozumienia zmieniającej się dynamiki gospodarczej i politycznej między tymi dwoma krajami.
[1] Wang, Fei. (2020). China-Brazil Cooperation in Infrastructure Construction Progress, Challenges and Approaches. The Chinese Journal of International Politics.
[2] https://english.elpais.com/economy-and-business/2025-08-28/china-accelerates-investment-in-brazil-while-the-us-punishes-it-with-tariffs.html (dostęp: 29.11.2025 r.).
[3] https://www.americasquarterly.org/article/brazil-deepens-bond-china/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[4] https://news.mongabay.com/2025/09/rare-earth-rush-endangers-rural-communities-and-conservation-areas-in-brazil/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[5] https://fundacionandresbello.org/en/news/brazil-%F0%9F%87%A7%F0%9F%87%B7/brazil-reports-a-48-increase-in-rare-earth-exports-to-china-during-the-first-half-of-2025/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[6] https://restofworld.org/2025/china-rare-earth-export-curb-brazil/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[7] https://edition.cnn.com/2025/07/30/politics/brazil-tariff-trump-executive-order (dostęp: 29.11.2025 r.).
[8] https://english.elpais.com/economy-and-business/2025-08-28/china-accelerates-investment-in-brazil-while-the-us-punishes-it-with-tariffs.html (dostęp: 29.11.2025 r.).
[9] http://www.pbc.gov.cn/en/3688110/3688172/3713600/index.html (dostęp: 29.11.2025 r.).
[10] http://english.scio.gov.cn/internationalexchanges/2023-03/31/content_85203377.htm (dostęp: 29.11.2025 r.).
[11] http://theexchangeasia.com/brazil-china-launch-joint-investment-fund/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[12] https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2023/05/04/brazil-can-be-both-richer-and-greener-world-bank-group-outlines-opportunities-for-climate-action-and-growth (dostęp: 29.11.2025 r.).
[13] https://www.efunds.com.cn/en/upload/resources/file/2025/02/10/ANewEraofGrowthandOpportunity.pdf (dostęp: 29.11.2025 r.).
[14] Tamże
[15] https://www.alvarezandmarsal.com/thought-leadership/china-s-strategic-investment-surge-in-brazil-m-a-activity-hits-eight-year-high (dostęp: 29.11.2025 r.).
[16] https://www.cebc.org.br/2024/09/03/investimentos-chineses-crescem-33-no-brasil-em-2023-com-foco-em-energias-verdes-e-carros-eletricos/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[17] https://discoveryalert.com.au/china-investment-brazil-energy-2025-influence-resources/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[18] https://www.cebc.org.br/2025/09/04/brasil-foi-a-economia-emergente-que-mais-recebeu-investimentos-chineses-em-2024/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[19] https://ionanalytics.com/insights/mergermarket/chinese-ma-deal-volume-in-brazil-hits-eight-year-high-for-first-semester-dealspeak-latin-america/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[20] https://brics.br/en/news/brics-summit-signs-historic-commitment-in-rio-for-more-inclusive-and-sustainable-governance (dostęp: 29.11.2025 r.).
[21] https://www.americasquarterly.org/article/brazil-deepens-bond-china/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[22] https://www.reuters.com/world/brazil-seeks-china-trade-boost-amid-trump-tariff-chaos-lula-meets-xi-2025-05-12/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[23] https://www1.folha.uol.com.br/internacional/en/business/2025/05/chinese-companies-to-invest-5-billion-in-brazil-to-produce-everything-from-jet-fuel-to-cars.shtml (dostęp: 29.11.2025 r.).
[24] https://www.reuters.com/world/china/chinas-xi-visits-brasilia-cap-tour-flexing-diplomatic-clout-2024-11-20/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[25] https://agenciabrasil.ebc.com.br/en/politica/noticia/2025-05/china-boost-investments-brazil-27b-lula-says (dostęp: 29.11.2025 r.).
[26] Scissors, D. (2024). China’s Global Activity: Building Grabs the Spotlight from Owning. American Enterprise Institute. http://www.jstor.org/stable/resrep61696 (dostęp: 29.11.2025 r.).
[27] https://discoveryalert.com.au/china-investment-brazil-energy-2025-influence-resources/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[28] Tamże
[29] https://www.reuters.com/business/energy/chinas-spic-invests-147-million-brazil-wind-farms-launches-solar-parks-2024-06-05/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[30] https://discoveryalert.com.au/china-investment-brazil-energy-2025-influence-resources/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[31] https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2024/trends-in-electric-cars (dostęp: 29.11.2025 r.).
[32] https://noticiasambientales.com/sustainability/sales-of-chinese-electric-cars-grow-in-south-america-investments-in-peru-and-brazil-consolidate-them-in-the-region/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[33] https://english.elpais.com/economy-and-business/2025-08-28/china-accelerates-investment-in-brazil-while-the-us-punishes-it-with-tariffs.html (dostęp: 29.11.2025 r.).
[34] https://www.tridge.com/news/agro-accounts-for-only-5-of-chinese-investme-ysnwnc (dostęp: 29.11.2025 r.).
[35] https://www.lemonde.fr/en/economy/article/2025/08/06/chinese-service-companies-are-targeting-brazil_6744105_19.html (dostęp: 29.11.2025 r.).
[36] https://www.caixinglobal.com/2025-10-31/meituans-expansion-into-brazil-sets-up-showdown-with-local-food-delivery-services-102377974.html (dostęp: 29.11.2025 r.).
[37] https://www.forumchinaplp.org.mo/en/economic_trade/view/8848 (dostęp: 29.11.2025 r.).
[38] https://asia.nikkei.com/business/business-trends/from-mixue-to-byd-chinese-brands-move-into-brazil (dostęp: 29.11.2025 r.).
[39] https://www.ft.com/content/972b4547-391b-4110-b781-317e3fb6ced3 (dostęp: 29.11.2025 r.).
[40] https://www.reuters.com/world/americas/byd-brought-hundreds-chinese-workers-brazil-irregular-visas-inspector-2025-01-08/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[41] https://www.dw.com/en/byd-brazil-scandal-exposes-flaws-in-chinese-investment/a-71249057 (dostęp: 29.11.2025 r.).
[42] Tamże
[43] https://news.mongabay.com/2025/06/brazil-china-megarailway-raises-deforestation-warnings-in-the-amazon/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
[44] https://agenciacenarium.com.br/the-amazon-china-connection/?lang=en (dostęp: 29.11.2025 r.).
[45] https://entornodiario.com/en_GB/articles/gc4/features/2025/05/21/feature-01 (dostęp: 29.11.2025 r.).
[46] https://riotimesonline.com/brazils-dangerous-dependence-lula-turns-nation-into-chinas-strategic-hub/ (dostęp: 29.11.2025 r.).
