Gwarancja Przy Sprzedaży

Gwarancja przy sprzedaży to jedno z kluczowych uprawnień kupującego, które często budzi pytania i wątpliwości, zwłaszcza gdy dochodzi do sporu z producentem lub sprzedawcą. Co dokładnie oznacza gwarancja? Czym różni się od rękojmi? Jak skutecznie dochodzić swoich praw, gdy produkt okaże się wadliwy? Na te pytania odpowiada adwokat z Krakowa, specjalizujący się w prawie konsumenckim i cywilnym.

Jak długo trwa gwarancja przy sprzedaży?

Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Jak powstaje gwarancja jakości przy sprzedaży?

Zgodnie z art. 577 § 1 kodeksu cywilnego, udzielenie gwarancji jakości przy sprzedaży następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma adekwatności określonych w tym oświadczeniu.

Gwarancja sprzedawcy wyrażona w reklamie

Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie danego produktu lub usługi. Oznacza to, iż przedsiębiorca może złożyć wiążące zapewnienie dotyczące jakości, trwałości lub adekwatności oferowanego towaru albo warunków jego naprawy czy wymiany, właśnie za pośrednictwem przekazu reklamowego. o ile takie zapewnienie spełnia kryteria gwarancji, staje się częścią umowy zawartej z konsumentem i jest dla przedsiębiorcy wiążące na równi z innymi formami udzielenia gwarancji.

Jakich wad dotyczy gwarancja?

Z istoty gwarancji wynika, iż dotyczy ona cech użytkowych a nie także wartości handlowej czy estetycznej rzeczy lub dzieła (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1999 r. w sprawie I CKN 821/99, LEX nr 603854).

Pojęcie wady fizycznej w rozumieniu przepisów o gwarancji z jednej oraz o rękojmi z drugiej strony nie musi być tożsame. Wynika to w szczególności z traktowania wady fizycznej w ujęciu gwarancji jako adekwatności, co do której istnienia umówiły się strony, co pojęcie to przynajmniej do pewnego stopnia w stanie prawnym sprzed wejścia w życie przepisów o niezgodności towaru z umową na gruncie przepisów o gwarancji i w odróżnieniu od ogólnych zasad dotyczących rękojmi (art. 566 i nast.k.c.) subiektywizowało.

Przy gwarancji pojęcie wady odnosi się do zdolności rzeczy sprzedanej do normalnego, oczekiwanego użytkowania. W art. 577 § 1 k.c. chodzi o taką wadę, powstałą z przyczyn tkwiących w rzeczy w momencie jej wydania, która zmniejsza użyteczność rzeczy nie ze względu na cel wynikający z umowy sprzedaży, ale ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego jej przeznaczenia. Jednocześnie jednak nie można zapominać o tym, iż zakres gwarancji odnosi się do treści umowy sprzedaży, a w szczególności musi uwzględniać akceptowane przez strony cechy przedmiotu tej umowy, które zakres takiego przeznaczenia determinują. Ma to istotne znaczenie w przypadku dóbr materialnych, które stanowią zorganizowaną całość nabywaną dla realizacji określonych celów determinowanych ich szczególnymi cechami.

Zobowiązanie gwaranta obejmuje zapewnienie o istnieniu określonych adekwatności przedmiotu umowy sprzedaży (dicta et promissa, także jego części, o ile te są objęte gwarancją) i to one wpływają na ocenę tego, czy w odniesieniu do rzeczy sprzedanej można mówić o istnieniu wady fizycznej, której dotyczy gwarancja. Zarówno w pierwszym (szczególne co do cech zindywidualizowanego dobra będącego przedmiotem zamówienia nabywcy), jak i w drugim znaczeniu pojęcia wady fizycznej w zakresie objętym gwarancją oraz takiej wady wówczas, gdy chodzi o zakres odpowiedzialności na podstawie przepisów o rękojmi (art. 556 i nast.k.c.), mogą być odmienne.

Sąd najwyższy w wyroku z dnia z dnia 26 czerwca 2018 r. sygn. akt V CSK 64/18 wskazał, iż wada rzeczy uzasadniająca odpowiedzialność gwaranta, o jakiej mowa w art. 577 § 1 k.c., musi dotyczyć cech użytkowych rzeczy i może polegać na ujawnieniu się cechy, która zmniejsza użyteczność rzeczy ze względu na jej przeznaczenie zgodne z celem umowy sprzedaży. Chodzi tu o wadę wynikającą z przyczyn tkwiących w rzeczy w momencie jej wydania.

Gwarancja jako umowa – czynność dwustronna

Nie można przyjąć, aby gwarancja sprzedawcy miała jednostronny charakter, stanowiąc jednostronną czynność prawną. Z uwagi na to, iż na podstawie udzielenia gwarancji dochodzi do powstania obowiązków gwaranta i odpowiadających im odpowiednich uprawnień kupującego, nie sposób zakładać, iż te ostatnie miałyby wynikać z jednostronnej czynności prawnej bez wymagania przyjęcia po stronie uprawnionej zobowiązania do ich wykonania. Treść stosunku gwarancji jest zatem, zgodnie z art. 577 § 1 k.c., kształtowana przez umowę (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 listopada 2023 r. sygn. akt II CSKP 1614/22).

Wręczenie dokumentu gwarancyjnego i jego przyjęcie przez nabywcę powoduje powstanie stosunku obligacyjnego pomiędzy wystawcą tego dokumentu i nabywcą rzeczy (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2012 r., sygn. akt V CSK 166/11).

W konsekwencji do gwarancji wprost należy stosować przepisy dotyczące umów, w tym, w zakresie wykładni postanowień gwarancji, art. 65 § 2 k.c. W przypadku umownego stosunku gwarancyjnego zasadniczo przepis ten, podobnie jak w przypadku innych umów, wymaga oceny zgodnego zamiaru stron oraz celu umowy. Cel ten powinien być przynajmniej zamierzony przez jedną ze stron i wiadomy drugiej (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 2020 r., sygn. akt I CSK 761/18).

Gwarancja przy sprzedaży a swoboda umów

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 kwietnia 2004 r., sygn. akt I CK 599/03 stwierdził, iż stosunek prawny gwarancji sprzedawcy ma charakter umowny i jako taki podlega zasadzie swobody umów, co oznacza, iż treść zobowiązania gwaranta może być co do zasady określona swobodnie, to zaś umożliwia również ograniczenie obowiązków z gwarancji.

Istnienie oraz treść gwarancji mają swoje źródło w autonomii kontraktowej (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2000 r., sygn. akt IV CKN 133/00, niepublikowany).

Gwarancja a rękojmia

Przepisy o rękojmi i gwarancji mają chronić uprawnionego i przy zbiegu roszczeń wynikających z tych przepisów, w granicach podstawy faktycznej powództwa, sąd uprawniony jest do wyboru jednego z nich dla zapewnienia ochrony interesów powoda (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 stycznia 2000 r. w sprawie III CKN 524/98, LEX nr 607121 oraz z dnia 16 listopada 2012 r. w sprawie III CSK 24/12, LEX nr 1276224).

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 6 lipca 2018 r. sygn. akt I AGa 257/18, uznał, iż przepisy o rękojmi za wady są instrumentem ochrony interesu kupującego (choć oczywiście nie są jedynym takim instrumentem). Przepisy te składają się na szczególny reżim prawny zabezpieczający interes kupującego na wypadek wykrycia wadliwości rzeczy. Reżim ten jest niezależny zarówno od przepisów dotyczących gwarancji jakości (art. 577 i n.k.c., szczególnie art. 579 k.c.)., jak i ogólnych przepisów dotyczących odpowiedzialności odszkodowawczej (kontraktowej z art. 471 i n.k.c. oraz deliktowej z art. 415 i n.k.c.). Oznacza to, iż kupujący ma możliwość względnie swobodnego wyboru reguł dochodzenia odpowiedzialności sprzedawcy w zależności od okoliczności danego przypadku oraz w zależności od wyników kalkulacji wad i zalet każdego z powyższych reżimów odpowiedzialności sprzedawcy.

Niedopuszczalne jest “hybrydowe” korzystanie przez uprawnionego co do tej samej wady jednocześnie z obu wymienionych reżimów, zarówno rękojmi, jak i gwarancji (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 19 lutego 2021 r. sygn. akt I ACa 1200/19).

Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 7 maja 2020 r. sygn. akt I AGa 3/20 uznał, iż strona, która kupiła rzecz obciążoną wadami, może dochodzić roszczeń opartych na reżimie odpowiedzialności z tytułu rękojmi, gwarancji lub odszkodowawczym: kontraktowym lub deliktowym. Różnice w regułach odpowiedzialności i trybie dochodzenia roszczeń na podstawie rękojmi i na zasadach ogólnych są istotne i jest rzeczą strony uprawnionej rozważenie określonych zalet i wad każdego z ww. reżimów odpowiedzialności. W razie wystąpienia wad uprawniony ma wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty, ponieważ może dochodzić swych praw z rękojmi za wady, może również żądać odszkodowania za faktyczną szkodę, jakiej doznał. Nadto uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne nie mają charakteru odszkodowawczego i służą zaspokajaniu zupełnie innych interesów niż roszczenia odszkodowawcze.

Jaka jest różnica pomiędzy gwarancją a rękojmią?

Ograniczenie gwarancji przy sprzedaży pomiędzy przedsiębiorcami

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 listopada 2023 r. sygn. akt II CSKP 1614/22 potwierdził, iż w obrocie profesjonalnym (między przedsiębiorcami, np. w formie B2B) dopuszczalne jest umowne ograniczenie odpowiedzialności gwarancyjnej sprzedawcy lub producenta, choćby jeżeli w efekcie kupujący traci możliwość skorzystania z rękojmi.
Nie można z góry (a limine) uznać takiego postanowienia za sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, co odróżnia ten przypadek od relacji konsumenckich, w których ocena takich klauzul jest bardziej rygorystyczna.

Rozpatrywana przez Sąd Najwyższy sprawa dotyczyła sporu pomiędzy dwiema spółkami, nabywcą i sprzedawcą nowego samochodu, zawartego w ramach obrotu profesjonalnego. Po kilkunastu miesiącach od zakupu, nabywca zauważył oznaki korozji na nadwoziu pojazdu, które z czasem się nasilały i przybrały charakter głębokiej korozji perforacyjnej. Samochód był objęty 12-letnią gwarancją na perforację blachy.

Nabywca zażądał wymiany pojazdu na nowy, uznając, iż wada jest nieusuwalna. Sprzedawca odmówił, oferując zamiast tego częściową naprawę, tj. m.in. wymianę drzwi i lakierowanie innych elementów. Nabywca nie zgodził się na takie rozwiązanie, uznając je za niewystarczające i kosmetyczne.

Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, w uzasadnieniu podkreślając, że:

• W obrocie profesjonalnym (między przedsiębiorcami) obowiązuje większy zakres swobody umów, także co do ograniczania odpowiedzialności gwarancyjnej.
• Postanowienia umowy gwarancyjnej mogą skutecznie ograniczać obowiązki gwaranta tylko do naprawy, o ile zostały uzgodnione. Nie można automatycznie przyjmować, iż takie ograniczenia są nieważne lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
• Gwarancja jest dobrowolnym zobowiązaniem, a nie obowiązkiem ustawowym, w przeciwieństwie do rękojmi. Oznacza to, iż strony mają swobodę co do ukształtowania jej treści.

Gwarancja przy sprzedaży a zasady współżycia społecznego

Konstrukcja nadużycia prawa jest dopuszczalna również w stosunkach między przedsiębiorcami, chociaż z ograniczeniem do wyjątkowych sytuacji. Jest to uzasadnione specyfiką obrotu gospodarczego, w ramach którego zachodzi konieczność ciągłego i świadomego ponoszenia ryzyka, co profesjonaliści powinni umieć przewidywać. Przyznanie im nieograniczonej możliwości do powoływania się na art. 5 kodeksu cywilnego mogłoby prowadzić do praktycznego uchylenia zasady trwałości umów, z zagrożeniem dla pewności i bezpieczeństwa obrotu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 5 października 2018 r., sygn. akt I CSK 629/17).

Tożsame argumenty odnieść należy do dopuszczalności i kryteriów oceny naruszenia zasad współżycia społecznego jako przesłanki uznania umowy zawieranej w obrocie profesjonalnym jako sprzecznej z art. 58 § 2 k.c. Ocena tak wymagałaby przede wszystkim ustalenia i odwołania się do szczególnych okoliczności rozpoznawanego przypadku.

Gwarancja a inne rodzaje umów

Okoliczność, iż ustawodawca nie przewidział gwarancji w innych typach umów, zwłaszcza przy umowie o roboty budowlane oraz umowie o dzieło, nie stoi na przeszkodzie udzieleniu gwarancji przez wykonawców robót lub przyjmujących zamówienia, na ogólnej zasadzie swobody umów (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 marca 2018 r. sygn. akt I AGa 55/18).