Granica 70 lat wraca do gry. Ta zmiana może zakończyć długoletni przywilej

Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadza znaczącą zmianę dotyczącą jednej z najbardziej kontrowersyjnych grup zawodowych w Polsce. Przygotowany projekt ustawy przewiduje przesunięcie granicy wieku zawodowego dla komorników i asesorów komorniczych z obecnych 65 do 70 lat. Ta istotna modyfikacja stanowi w istocie powrót do rozwiązań funkcjonujących przed 2019 rokiem, kiedy to poprzedni rząd zdecydował o obniżeniu tej granicy. Decyzja ta nie oznacza jednak podwyższenia wieku emerytalnego, co wywołało spore zamieszanie w przestrzeni publicznej, a jedynie daje przedstawicielom tego zawodu możliwość dobrowolnego kontynuowania praktyki zawodowej przez dodatkowych pięć lat.

Fot. Warszawa w Pigułce

Sprawa granicy wieku zawodowego komorników sądowych od lat wzbudza kontrowersje i podziały, zarówno w środowisku prawniczym, jak i wśród szerszej opinii publicznej. Obniżenie w 2019 roku wieku, po osiągnięciu którego komornik jest automatycznie odwoływany ze stanowiska, spotkało się z falą krytyki i licznymi pozwami sądowymi. Wielu komorników, którzy zostali zmuszeni do zakończenia działalności zawodowej po ukończeniu 65 lat, skutecznie zaskarżyło decyzje Ministra Sprawiedliwości o ich odwołaniu. Sądy administracyjne w wydawanych orzeczeniach regularnie stawały po stronie komorników, wskazując na naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.

Kluczowym argumentem podnoszonym przez skarżących było nierówne traktowanie komorników w porównaniu z innymi zawodami prawniczymi o podobnym statusie. Notariusze, sędziowie czy prokuratorzy mogą wykonywać swoje obowiązki zawodowe aż do ukończenia 70 roku życia. Ta wyraźna dysproporcja była trudna do uzasadnienia, zwłaszcza iż wszystkie te profesje łączy specyficzny charakter pracy związanej z wymiarem sprawiedliwości i status zawodu zaufania publicznego. Sądy administracyjne w swoich orzeczeniach wielokrotnie podkreślały, iż przepisy różnicujące status komorników względem innych grup zawodowych nie znajdują racjonalnego uzasadnienia i stoją w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości.

Obecnie proponowana zmiana ma przede wszystkim na celu zakończenie trwających sporów sądowych oraz zapobieżenie nowym procesom, które generują koszty dla budżetu państwa. Każdy wygrany przez komornika proces wiąże się nie tylko z przywróceniem go do zawodu, ale często również z koniecznością wypłaty odszkodowania za okres przymusowej bezczynności zawodowej. Przywrócenie poprzedniego rozwiązania, czyli granicy 70 lat, ma położyć kres tym sporom i związanym z nimi wydatkom z budżetu państwa.

Warto podkreślić, iż omawiana nowelizacja, wbrew niektórym interpretacjom, nie jest równoznaczna z podwyższeniem wieku emerytalnego dla komorników. przez cały czas mogą oni przejść na emeryturę po osiągnięciu standardowego wieku emerytalnego obowiązującego w Polsce – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Proponowana zmiana nie odbiera im tego prawa, a jedynie daje możliwość kontynuowania pracy zawodowej przez dodatkowy okres, jeżeli sami wyrażą taką wolę. Jest to istotne rozróżnienie, które nie zawsze było jasno komunikowane w debacie publicznej, co przyczyniło się do wielu nieporozumień i niepotrzebnych obaw.

Środowisko komorników sądowych z zadowoleniem przyjęło propozycję Ministerstwa Sprawiedliwości. Przedstawiciele tej grupy zawodowej podkreślają, iż wykonywanie zawodu komornika wymaga nie tylko wiedzy prawniczej, ale również doświadczenia życiowego, które często przychodzi z wiekiem. Zdaniem wielu doświadczonych komorników, dodatkowe pięć lat aktywności zawodowej pozwoli im w pełni wykorzystać nagromadzoną przez dekady praktykę i wiedzę, przekazując ją młodszym pokoleniom w ramach mentoringu i szkoleń.

Z drugiej strony, nie brakuje głosów krytycznych wobec proponowanych zmian. Część komentatorów zwraca uwagę, iż zawód komornika wiąże się często z koniecznością prowadzenia czynności terenowych, wizyt w miejscach zamieszkania dłużników, a czasem choćby z konfrontacją z trudnymi sytuacjami społecznymi. Pytanie, czy osoby w wieku powyżej 65 lat są w stanie efektywnie i bezpiecznie wykonywać te obowiązki, pozostaje otwarte. Krytycy argumentują również, iż przedłużanie aktywności zawodowej starszych komorników może ograniczać możliwości awansu i rozwoju dla młodszych adeptów tego zawodu.

Projekt nowelizacji ma jednak znacznie szerszy kontekst niż tylko kwestia wieku komorników. Stanowi on element szerszej dyskusji o równości różnych grup zawodowych wobec prawa oraz o konsekwencjach starzenia się społeczeństwa dla rynku pracy. W obliczu wyzwań demograficznych, przed którymi stoi Polska, możliwość dłuższej aktywności zawodowej staje się nie tylko przywilejem, ale w wielu przypadkach także koniecznością ekonomiczną zarówno dla jednostek, jak i dla całego społeczeństwa.

Przywrócenie granicy 70 lat może również mieć praktyczne konsekwencje dla funkcjonowania systemu egzekucji sądowej w Polsce. W niektórych regionach kraju brakuje chętnych do wykonywania zawodu komornika ze względu na jego specyfikę i towarzyszące mu wyzwania. Umożliwienie dłuższej aktywności zawodowej doświadczonym komornikom może pomóc w zapewnieniu ciągłości i skuteczności działania systemu egzekucji, szczególnie na obszarach, gdzie rekrutacja nowych kadr jest utrudniona.

Warto również zwrócić uwagę na szerszy trend dotyczący wieku emerytalnego i aktywności zawodowej seniorów w Polsce i w Europie. W wielu krajach zachodnich granica wieku dla podobnych zawodów jest ustalona na znacznie wyższym poziomie niż w Polsce, a w niektórych przypadkach w ogóle nie istnieje sztywny limit wieku. Zamiast tego stosuje się okresowe badania kompetencji i sprawności, które pozwalają ocenić, czy dana osoba jest przez cały czas zdolna do wykonywania swoich obowiązków zawodowych, niezależnie od wieku metrykalnego.

Projekt nowelizacji ustawy o komornikach sądowych został już przyjęty przez Radę Ministrów, co stanowi istotny krok w procesie legislacyjnym. Teraz czeka go procedowanie w parlamencie, gdzie może być jeszcze przedmiotem debaty i potencjalnych modyfikacji. Biorąc pod uwagę konsekwencje prawne i społeczne dotychczasowych regulacji, można się spodziewać, iż projekt ten będzie miał silne poparcie polityczne i ma duże szanse na wejście w życie.

Jeśli proponowane zmiany wejdą w życie, odwoływanie komorników i asesorów z urzędu z powodu ukończenia 65 roku życia przestanie być obowiązkowe. Osoby, które w ostatnich latach zostały odwołane ze stanowiska wyłącznie z powodu wieku, będą mogły potencjalnie ubiegać się o przywrócenie do zawodu, co może prowadzić do kolejnych złożonych sytuacji prawnych i administracyjnych. Ministerstwo Sprawiedliwości będzie musiało wypracować przejrzyste procedury w tym zakresie, aby uniknąć chaosu i dalszych sporów.

Zmiana ta nie jest jedyną planowaną modyfikacją w systemie komorniczym. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada szerszy pakiet reform, które mają na celu poprawę efektywności egzekucji sądowej przy jednoczesnym zwiększeniu ochrony praw dłużników. Planowane jest między innymi wprowadzenie nowych narzędzi informatycznych, które mają usprawnić procedury egzekucyjne i zmniejszyć koszty ponoszone przez wszystkie strony postępowania.

Ostatecznie, proponowana zmiana granicy wieku zawodowego dla komorników i asesorów komorniczych odzwierciedla szersze dylematy społeczne i prawne związane z balansem między doświadczeniem a innowacją, między prawami jednostki a interesem społecznym, oraz między stabilnością systemu prawnego a koniecznością jego adaptacji do zmieniających się warunków demograficznych i ekonomicznych. Decyzje w tym zakresie będą miały długofalowe konsekwencje nie tylko dla samych komorników, ale także dla efektywności całego systemu egzekucji sądowej w Polsce, a tym samym dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego i zaufania obywateli do państwa prawa.