Golla: Niemiecka gospodarka w impasie – koniec modelu sukcesu?

myslpolska.info 3 tygodni temu

Przez dekady Niemcy stanowiły gospodarczy silnik Europy. Od czasów powojennych, poprzez cud gospodarczy (Wirtschaftswunder), po boom eksportowy przełomu XX i XXI wieku, model niemiecki budził podziw i naśladownictwo.

Jednak w 2025 roku coraz wyraźnej widać symptomy zmierzchu tego modelu. Gospodarka RFN stoi w miejscu, a niektórzy analitycy mówią wręcz o „strukturalnym kryzysie”. Dlaczego Niemcy nie potrafią się dziś rozwijać?

Energetyczny szok i jego skutki

Model niemieckiego przemysłu przez lata opierał się na tanim gazie z Rosji. Jak zauważa ekonomista Marcel Fratzscher, „odcięcie od rosyjskich dostaw w 2022 roku było ciosem porównywalnym z nałożeniem embarga na fundament niemieckiego modelu przemysłowego” [1].

Przemysł chemiczny (BASF), stalowy, motoryzacyjny i produkcja maszyn straciły podstawę kosztową. Produkcja staje się nieopłacalna. Coraz więcej firm rozważa lub realizuje relokację do USA, gdzie energia jest tańsza i dostępna. Jak podał „Handelsblatt” (2024), w ciągu zaledwie dwóch lat Niemcy straciły 5% zdolności produkcyjnej w sektorze energochłonnym [2].

Brak reform i paraliż polityczny

Koalicja do niedawna rządząca (SPD-Zieloni-FDP) trwała w permanentnym konflikcie. Podczas gdy Zieloni forsowali kosztowną transformację energetyczną (Energiewende), FDP blokowała podwyższanie podatków. SPD miotała się między interesami związków zawodowych a naciskami przemysłu. „Niemcy cierpią na deficyt decyzji. Reformy są znane, eksperci je przygotowali, ale nie ma politycznej odwagi do ich wdrożenia” – komentował prof. Clemens Fuest, szef ifo Institut [3].

Kryzys demograficzny i rynek pracy

Według prognoz Destatis, do 2035 roku Niemcy stracą ponad 7 milionów pracowników z powodu przechodzenia na emeryturę [4]. Pomimo masowej imigracji od 2015 roku, luka się powiększa. Co gorsza, znaczna część migrantów nie wchodzi na rynek pracy z powodu braku kwalifikacji, barier językowych lub nieefektywnej polityki integracyjnej. Bundesagentur für Arbeit podaje, iż w 2024 roku aż 44% mężczyzn z państw Bliskiego Wschodu wciąż nie miało zatrudnienia [5].

Infrastruktura i cyfryzacja w zastoju

„Niemcy to kraj autostrad z lat 70. i faksów w urzędach z lat 90.” – ironizuje tygodnik „Der Spiegel” [6]. Faktycznie, według indeksu cyfryzacji DESI (Digital Economy and Society Index), Niemcy w 2023 roku zajęły dopiero 13. miejsce w UE, za Litwą i Estonią [7]. Modernizacja infrastruktury i cyfrowa transformacja sektora publicznego postępują bardzo wolno. To zniechęca inwestorów i spowalnia innowacyjność.

Spadająca konkurencyjność

Kiedyś lider innowacji, dziś Niemcy wyraźnie przegrywają w wyścigu technologicznym. Według raportu BDI (Bundesverband der Deutschen Industrie) z 2024 roku, Niemcy z roku na rok spadają w globalnym rankingu innowacyjności: mniej start-upów, mniej inwestycji w R&D, mniej patentów [8]. USA, Chiny, Korea Południowa i choćby Francja szybciej adaptują technologie przyszłości: AI, biotechnologię, automatyzację produkcji.

Europejski lider na bocznym torze?

Dawniej Berlin dyktował warunki w Brukseli. Dziś jednak osłabiony gospodarczo i podzielony politycznie kraj traci wpływy. Europa Wschodnia (Polska, Czechy, Rumunia) staje się nowym magnesem dla przemysłu. Jak podał McKinsey (2024), Polska przyciągnęła więcej inwestycji przemysłowych niż Niemcy po raz pierwszy w historii [9].

Czas na nowy model

Niemcy nie znajdują się w kryzysie cyklicznym, ale strukturalnym. Tani gaz, tania siła robocza z Europy Wschodniej i globalizacja już nie wrócą. Potrzeba nowego modelu: opartego na innowacji, elastyczności i reformach strukturalnych. Bez tego, kraj może stracić pozycję lidera nie tylko w Europie, ale i na świecie…

Matthäus Golla

Przypisy: