W sobotę, 20 września 2025 roku, w parku w Stubnie odbyła się wyjątkowa uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej poświęconej czechosłowackim lotnikom, którzy w latach 1944–1945 stacjonowali w miejscowym dworku rodziny Myszkowskich. To pierwsze tego typu upamiętnienie w Polsce, nawiązujące do wspólnej historii Polaków, Czechów i Słowaków w czasie II wojny światowej.
W wydarzeniu, zorganizowanym przez wójta gminy Stubno Ryszarda Adamskiego, wzięli udział liczni goście, w tym dr Paweł Ptaszek – wójt gminy Tymbark, oraz Robert Kowalski – inspektor ds. komunikacji społecznej, kultury i współpracy partnerskiej Urzędu Gminy Tymbark. Obecność przedstawicieli Tymbarku miała szczególny wymiar, ponieważ obie gminy łączy nie tylko kooperacja samorządowa, ale też wspólna historia rodu Myszkowskich, których majątki znajdowały się zarówno w Stubnie, jak i w Tymbarku.
Hołd dla bohaterów
Uroczystości rozpoczęły się od wystąpień okolicznościowych, apelu pamięci oraz złożenia kwiatów i zapalenia zniczy ku czci bohaterów. Następnie odsłonięto tablicę pamiątkową, na której widnieją słowa:
„Who dares wins. Kto się odważy zwycięży. W tym budynku, dawnym dworze Myszkowskich na przełomie 1944/1945 r. stacjonowali Czesi i Słowacy, lotnicy 1. Czechosłowackiego Samodzielnego Pułku Myśliwskiego i 1. Czechosłowackiej Mieszanej Dywizji Lotniczej, którzy z lotniska polowego w Stubnie nieśli drogą powietrzną pomoc Słowackiemu Powstaniu Narodowemu.”
Jak podkreślał wójt Ryszard Adamski, historia lotniczej bazy w Stubnie jest nierozerwalnie związana z dramatycznymi wydarzeniami wojennymi. Mieszkańcy doświadczyli zarówno okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej, a sam dwór Myszkowskich w latach 1944–1945 stał się kwaterą dowództwa wojsk lotniczych. Na pamiątkę tamtych wydarzeń wydana została również książka prof. Andrzeja Olejki pt. „Stubno 1944 – zapomniana Baza Lotnicza”.
Głos wójta Tymbarku
Podczas swojego wystąpienia wójt gminy Tymbark dr Paweł Ptaszek podkreślił znaczenie historii i jej upamiętniania w kształtowaniu postaw patriotycznych młodego pokolenia. – „Z wielkim szacunkiem trzeba podkreślić, iż gmina Stubno swoją przyszłość buduje na pamięci o przeszłości” – mówił.
Na pamiątkę uroczystości, a zarazem w dowód uznania, wójt Ptaszek przekazał gospodarzom obraz olejny przedstawiający samolot myśliwski Ławoczkin Ła-5FN, na którym zadania bojowe wykonywali lotnicy czechosłowaccy, na tle dworu Myszkowskich i bazy lotniczej w Stubnie. Autorem dzieła jest Robert Firszt – znany i ceniony malarz lotniczy z Limanowej.
Część artystyczna i piknik wojskowy
Podniosły charakter uroczystości podkreśliły występy artystyczne: montaż słowno-muzyczny w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej w Stubnie, koncert zespołu „Ale Babki” oraz orkiestry dętej OSP Medyka. Szczególnym zainteresowaniem cieszył się pokaz mody epokowej przygotowany przez Stowarzyszenie „Damy i Huzary”.
Po oficjalnej części mieszkańcy i goście mogli uczestniczyć w Pikniku Wojskowym. Czekały tam liczne atrakcje: pokazy sprzętu służb mundurowych, wystawa Podkarpackiego Stowarzyszenia Miłośników Militariów, dmuchańce i zabawy dla dzieci oraz strefa gastronomiczna, w której serwowano m.in. tradycyjną wojskową grochówkę.
Pamięć, która łączy
Uroczystość w Stubnie stała się nie tylko wyrazem pamięci o czeskich i słowackich lotnikach, ale także przykładem, jak lokalne historie splatają się w opowieść o wspólnej walce o wolność. – „Wierzę, iż ta tablica przypominać będzie o miejscu, gdzie stacjonowało około 300 lotników, gdzie znajdowała się baza lotnicza i skąd startowały samoloty, by walczyć o wolność swojej ojczyzny” – podsumował wójt Stubna Ryszard Adamski.
Informacja/zdjęcia: UG Tymbark, Robert Kowalski
