Globalny apel na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej – wspólne stanowisko światowych liderów

Rekordowe inwestycje w czystą energię na świecie

Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej w 2024 roku globalne wydatki na czystą energię osiągnęły rekordowy poziom 2 bilionów dolarów. Na każdy 1 dolar zainwestowany w paliwa kopalne przypadały 2 dolary przeznaczone na technologie zeroemisyjne, a w sektorze elektroenergetycznym inwestycje w czyste technologie przewyższyły te w paliwa kopalne dziesięciokrotnie.

Potrzeba sprawiedliwej transformacji energetycznej

Transformacja energetyczna przyspiesza, jednak liderzy podkreślają, iż najważniejsze jest zapewnienie jej sprawiedliwości i równości. Tylko sprawiedliwe podejście pozwoli obniżyć koszty, pobudzić wzrost gospodarczy, stworzyć nowe miejsca pracy oraz wzmocnić lokalne gospodarki. Istotne jest także zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego poprzez rozwój lokalnych źródeł energii.

Wyzwania dla państw rozwijających się

Pomimo pozytywnych trendów, wciąż istnieją znaczne dysproporcje w dostępie do inwestycji i energii. W 2024 roku z 2 bilionów dolarów globalnych wydatków, tylko 40 miliardów trafiło do Afryki – to dwukrotnie więcej niż w 2020 roku, ale przez cały czas niewystarczająco. Brak postępu może spowodować, iż w 2030 roku 550 milionów mieszkańców tego kontynentu pozostanie bez dostępu do nowoczesnej energii, a 600 tysięcy osób rocznie umiera z powodu chorób układu oddechowego wywołanych użyciem zanieczyszczających paliw do gotowania.

Podobne wyzwania stoją przed Azją Południowo-Wschodnią, gdzie potrzeba dodatkowych 47 miliardów dolarów rocznie do 2035 roku na inwestycje i rozwój kompetencji, by wesprzeć transformację energetyczną. Małe państwa wyspiarskie mają dostęp do zasobów odnawialnych, takich jak energia słoneczna czy wiatrowa, ale ogranicza je dostęp do magazynowania energii i połączeń z międzynarodowymi sieciami elektroenergetycznymi.

Inicjatywy wspierające transformację

W celu zniwelowania tych różnic uruchomiono Global Energy Transitions Forum. Forum skupia rządy, instytucje międzynarodowe, banki, firmy i fundacje, które wspólnie pracują na rzecz przyspieszenia sprawiedliwej transformacji energetycznej. Działania koncentrują się na odblokowaniu finansowania, ograniczaniu ryzyka inwestycyjnego oraz wzmacnianiu współpracy w ramach istniejących inicjatyw, takich jak Global Clean Power Alliance czy Global Energy Efficiency Alliance.

Szczególny nacisk położono na wsparcie inicjatyw regionalnych, m.in. Accelerated Partnership for Renewable Energy in Africa, Africa Energy Transition Programme, African Green Industrialisation Initiative czy ASEAN Power Grid. Celem jest wymiana dobrych praktyk i wspólne dążenie do zwiększenia globalnych mocy odnawialnych do 11 TW do 2030 roku.

Ambitne cele na COP30 i przyszłość transformacji

Sygnatariusze listu podkreślają konieczność realizacji dobrowolnych celów, w tym potrojenia mocy odnawialnych i podwojenia efektywności energetycznej do 2030 roku, a także zwiększenia produkcji i wykorzystania zrównoważonych paliw. Wskazują, iż przygotowania do COP30 w Brazylii oraz aktualizacja krajowych zobowiązań klimatycznych (NDC) to szansa na podniesienie ambicji i wdrożenie działań realnie poprawiających sytuację ludzi i gospodarek.

Apel światowych liderów

Autorzy listu – premierzy, prezydenci oraz przedstawiciele organizacji międzynarodowych, w tym Komisji Europejskiej, Międzynarodowej Agencji Energetycznej i Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej – apelują o wspólne działania na rzecz sprawiedliwej, zrównoważonej i inkluzywnej transformacji energetycznej.

Transformacja energetyczna już trwa – musimy zadbać, by była sprawiedliwa i równa. To jedyna droga, która będzie korzystna dla planety, ludzi i innowacji.

Źródło: Komisja Europejska