Galeria WIEŻA: " PANTEON PAMIĘCI - Helena"

solidarni2010.pl 1 dzień temu

Aktualności

Galeria WIEŻA: „ PANTEON PAMIĘCI - Helena”

data:18 sierpnia 2025 Redaktor: Anna

Zapraszamy na wystawę „ NIEŚMIERTELNI - Warszawa, sierpień, wrzesień 1944” w Galerii Wieża Parafii Wniebowstąpienia Pańskiego przy al. Komisji Edukacji Narodowej 101 na Ursynowie w Warszawie. Wystawa będzie czynna w dniach 24, 31 sierpnia oraz 7, 8 i 9 września 2025 roku w godzinach 16:00-21:00. Wernisaż zaplanowano na 22 sierpnia (piątek) o godzinie 19:00. Tematem wystawy jest Powstanie Warszawskie i pamięć o nim. Kuratorem wystawy jest Jerzy Teper, artysta rzeźbiarz

Na wystawie Hanna Haska zaprezentuje 6 swoich grafik - „Panteon Polskich Nieśmiertelnych"

Poniżej wypowiedź autorki.

Nasze powojenne pokolenie to dzieci tych, co cudem przetrwały krwawy proces tworzenia Panteonu Polskich Nieśmiertelnych. Szereg z nich to właśnie Powstańcy Warszawscy. Swoje grafiki opieram bezpośrednio na historycznych referencjach, które były udziałem mojej rodziny. Historia wyróżniła moją rodzinę tragicznymi doświadczeniami - to kilka pokoleń tworzących historię Warszawy.

Dziadek walczył w Bitwie Warszawskiej (1920 r.). W czasie okupacji Warszawy przez Niemców 1939 - 1943 r. organizował Ruch Oporu (Rynek Nowe Miasto). Jego wuj - legionista Piłsudskiego - policjant na Nowym Mieście, wiosną 1940 r. został zabrany do Katynia i rozstrzelany w Twerze przez NKWD.

Na wystawie prezentuję 5 grafik dedykowanych pamięci mojej mamy Heleny Królikowskiej z.d. Sobótka. Nadaję tytuł „Panteon Pamięci”. Helena należała do młodzieży Starego Miasta - wykształconej muzycznie - związanej z Konserwatorium Muzycznym oraz Chórem przy kościele Jezuitów (obecnie MB Łaskawej) przy ul. Świętojańskiej 10 w Warszawie, działającego w latach okupacji 1939-1944 r. Większość z nich należała do Ruchu Oporu i walczyła w Powstaniu Warszawskim 1944 r. Niewielu przeżyło wojnę. Chór prowadził Stanisław Dionizy Rutkowski - organista, po Konserwatorium Warszawskim. Helena śpiewała w chórze. Powiązały ich wspólne koncerty, planowali zawrzeć ślub.

Masakra Bobolanum. 2 sierpnia 1944 r. w jezuickim Domu Pisarzy (ul. Rakowiecka 61) żołnierze SS zamordowali ponad 40 osób - uczestników Mszy Św.. Stłoczyli wszystkich w suterynie, obrzucili granatami, kolejno dobijali i wreszcie podpalili. Stanisław grał na organach, zginął w masakrze, mając 26 lat. Spoczął tam pod podłogą Krypty Męczenników, z dokumentami do ślubu w kieszeni. Nigdy nie został ekshumowany.

Helena - od stycznia 1942 r. harcerka XIX - tej Praskiej Drużyny im. Emilii Plater - Szare Szeregi. Walczyła w Powstaniu Warszawskim na Starym Mieście: łączniczka (broń ulotki) i sanitariuszka. 31.08.1944 r. wraz z jej matką - gnana z ludnością cywilną przez Wytwórnię Papierów Wartościowych (ul. Sanguszki) kościół św. Wojciecha (Wola) do obozu przejściowego w Pruszkowie - Dulag 121.

Następnie zabrana do Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego Ravensbrück. W obozie obie więzione 4.09.1944 - 25.04.1945 (# 63 440, # 63 442). Poddawane pracy przymusowej w fabryce Neustadt-Glewe, Mecklenburg. Zachorowała na tyfus, leżała na rewirze. Uratowana przez lekarkę Janinę Węgierską-Paradecką. 25 kwietnia 1945 r. dzięki inicjatywie hrabiego Folke Bernadotte zabrana przez Szwedzki Czerwony Krzyż pierwszym transportem, z matkami i niemowlętami białymi samochodami do Danii, następnie do Szwecji...

Powróciła do Polski w październiku 1945 r. Przed dramatycznymi doświadczeniami ratowała się wycinając je. Zamknęła wspomnienia: okupacji, walki, obozu... Nie poddawała się. Koncentrowała

na pozytywnych wartościach. Założyła rodzinę. Później samodzielnie wychowywała 2 dzieci. Pełna energii, aktywna. Pełna humoru - żartami i fortelem walczyła z przeciwnościami. Nie podawała się.

Przetrwała zmiany polityczne: karanie za udział w Powstaniu Warszawskim 1944 r., rozdzielania rodzin przez więzienia, emigracje...

Dopiero po 60-latch dowiedziałam się przez Związek Byłych Więżnów Niemeckich Obozów Koncentracyjnych 1939-45 w Kanadzie (niezwykła Polonia!) o jej pobycie w KL Ravensbrück. Spróbowałam spisać jej wspomnienia. Opublikowałam w biuletynie Związku Powstańców Warszawskich „Powstaniec Warszawski” (Nr. 1(95) 2019 r. Wciąż odmawiała przywoływać tragiczne - koncentrowała się tylko na pozytywnych wspomnieniach... (odnalazła je choćby w piekle KL Ravensbrück).

Uzupełniła wykształcenie. Pracowała jako Starszy Radca w dept. kadr Ministertwa Rolnictwa a następnie, jako Kierownik Kadr Państwowych Torów Wyścigów Konnych. Aż do emerytury w 1981 r. Otrzymała 6 odznaczeń za zasługi dla Warszawy: Srebrny Krzyż Zasługi (Rada Państwa 1964 r.), Medal 30-lecia Polski Ludowej (Rada Państwa 1974 r.), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (Rada Państwa, 1979 r.), Złota Odznaka Honorowa za zasługi dla Warszawy (Rada Narodowa m.st. Warszawy, 1980 r.), Krzyż Oświęcimski (Rada Państwa 1988 r.), Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, 1995 r.)

Hanna Haska, Art. Grafik, 08.2025 r.

“PANTEON POLSKICH NIEŚMIERTELNYCH - Oculus”

Jan Kochanowski „Pieśń V”

Dajmy, a naprzód dajmy; sami siebie

Ku gwałtowniejszej chowajmy potrzebie.

Tarczej niż piersi pierwej nastawiają,

Pozno puklerza przebici macają.

Prezentuję grafikę pt. „Panteon Polskich Nieśmiertelnych - Oculus”. Szukając szerszych referencji do ”Panteonu Polskich Nieśmiertelnych” pozwoliłam sobie przytoczyć Jana Kochanowskiego „Pieśń V”. Grafiką „Oculus” nawiązuję do referencji Polskiej Historii wielokrotnie - wciąż opieranej na ciągłych poświęceniach. Jan Kochanowski zdefiniował ten fakt w swojej „Pieśni V” (Pieśni wtóre, XVI wiek).

Serdecznie pozdrawiam.

Hanna Haska Art. Grafik

[email protected]

Zdjęcia do artykułu :